KADIN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ: KANITA DAYALI UYGULAMALAR

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 366 - 381, 03.12.2022

Cemre Çelik , Figen Kazankaya , Özlem Demirel Bozkurt

Öz

Kadın sağlığı sadece kadınlar için değil özünde tüm toplum için önemlidir. Kadın sağlığı kavramı, birçok farklı parametreyi içererek kadın yaşamının her evresinde kadınların hayatına farklı şekillerde yön vermektedir. Kadınlar, kadınlara özgü farklı yaşam evrelerinden geçerken ya da karşılaştıkları sağlık sorunlarında/hastalıklarda sık sık sağlık hizmetlerine başvurmaktadırlar. Tüm hasta grubuyla olduğu gibi kadınlarla da en çok zaman geçiren sağlık profesyoneli olan hemşireler, uyguladıkları bakım ile kadınların sağlık düzeyini arttırmada ve devam ettirmede, sağlığını kaybetmiş olan kadınlara ise yeniden sağlıklarının kazandırılmasında önemli rol oynamaktadır. Kanıta dayalı uygulamalar, var olan bilimsel literatürdeki tüm bilgileri en iyi şekilde özümseyerek mesleki standartların yükseltilmesine yardımcı olur ve bakımın kalitesini arttırır. Bilgi ve karar verme arasındaki ilişki hemşireliğin profesyonelleşmesinde en belirleyici unsurdur. Kanıta dayalı uygulamalar hemşirelik uygulamalarının bilimselleşmesini sağlar. Kadın sağlığı alanında kanıta dayalı uygulamaların gerçekleştirilmesi ile sağlık profesyonelleri tarafından güvenli, standart ve nitelikli bakımın verilmesi amaçlanır. Böylece profesyonel hemşirelik hizmeti verilerek önce kadın, dolaylı yoldan da tüm toplum refaha kavuşturulmuş olur. Pelvik ağrı, pelvik organ prolapsusu, üriner inkontinans, endometriyozis, infertilite, menopoz gibi sık karşılaşılan kadın sağlığı sorunları, jinekolojik kanser taramaları ve doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönem gibi kadın sağlığının birçok yönüne ait kanıta dayalı uygulamalar yer verilen bu derlemenin amacı, hemşirelerin kanıta dayalı uygulamaların önemini kavrayarak, aktif uygulanması adına farkındalık yaratmaktır. Literatür taraması yapılarak oluşturulan bu derlemede çeşitli kılavuzların önerileri, kanıt düzeyi yüksek araştırmalar ve Cochrane Kütüphanesi’nden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, Kadın Sağlığı, Kanıta Dayalı Uygulama

Kaynakça

• Havill NL. 21 st-century maternity and women's health nursing. In: Lowdermilk DL, Cashion MC, Perry SE, Alden KR, Olshansky E, (eds). Maternity and Women's Health Care E Book. 12th edition. United States of America, Elsevier Health Sciences, 2019;1-15.
• Kızılkaya Beji N, Meram HE. Kadın sağlığına genel bakış. İçinde: Kızılkaya Beji N, editör. Hemşirelere ve Ebelere Yönelik Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri, 2019;5-48.
• McKinney ES. The nurse’s role in maternity, women’s health, and pediatric nursing. In: Flannery V, Mau K, Rodrigez J, Piacenza D, (eds). Maternal-Child Nursing. Fifth edition, St. Louis, Elsevier, 2018;1-22.
• Arslan Özkan H. Kadın sağlığına giriş. İçinde: Arslan Özkan H, editör. Hemşirelik ve Ebelik İçin Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. Akademisyen Kitabevi. 2019;3-16.
• Öztürk Çopur E, Kuru N, Canpolat Seyman Ç. Hemşirelikte kanıta dayalı uygulamalara genel bakış. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2015;2(1):51-55.
• Chien LY. Evidence-based practice and nursing research. The Journal of Nursing Research, 2019;27(4):e29.
• Kocaman G. Hemşirelikte kanıta dayalı uygulama. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003;5(2):61-69. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hemarge/issue/52683/694662 adresinden alındı.
• Şenyuva E. Hemşirelik eğitimi ve kanıta dayalı uygulamalar. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2016;24(1):59-67.
• Hemşirelik Yönetmeliği. TC Resmi Gazete 2010, 27515 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100308-4.htm
• Dinçer Y, Şanlı Y, Kızılkaya Beji, N. İnfertilite hemşireliğinde kanıta dayalı yaklaşımlar. Androloji Bülteni 2015;17(63):289-295.
• Chronic Pelvic Pain: ACOG Practice Bulletin, Number 218. Obstet Gynecol. 2020;135(3):e98-e109. doi: 10.1097/AOG.0000000000003716.
• Brown J, Farquhar C. Endometriosis: an overview of Cochrane Reviews. Cochrane Database Syst Rev. 2014;10(3):CD009590. doi: 10.1002/14651858.CD009590.pub2.
• ACOG Committee Opinion No. 760: Dysmenorrhea and Endometriosis in the Adolescent. Obstet Gynecol. 2018;132(6):e249-e258. doi: 10.1097/AOG.0000000000002978.
• Endometriosis: diagnosis and management NICE guideline [NG73] 2017;4-24 www.nice.org.uk/guidance/ng73
• Pelvic Organ Prolapse: ACOG Practice Bulletin, Number 214. Obstet Gynecol. 2019;134(5):e126-e142. doi: 10.1097/AOG.0000000000003519.
• Antosh DD, Kim-Fine S, Meriwether KV, Kanter G, Dieter AA, Mamik MM. Changes in sexual activity and function after pelvic organ prolapse surgery: A systematic review. Obstetrics & Gynecology 2020;922-931. doi:10.1097/AOG.0000000000004125.
• Burkhard FC, Bosch JLHR, Cruz F, Lemack GE, Nambiar AK, Thiruchelvam N et al. EAU Guidelines on Urinary Incontinence in Adults, European Association of Urology 2019;8-99. Available from: https://d56bochluxqnz.cloudfront.net/media/EAU-Guidelines-on-Urinary-Incontinence-2019.pdf
• Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Diagnostic evaluation of the infertile female: a committee opinion. Fertility and sterility, 2015;103(6):e44-e50. Kasım 2020 tarihinde Available from: https://www.fertstert.org/article/S0015-0282(15)00224-1/fulltext
• Fertility problems: assessment and treatment. NICE guidance: Clinical guideline [CG156] 2017 Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/cg156/chapter/Recommendations#initial-advice-to-people-concerned-about-delays-in-conception
• ACOG Committee Opinion No. 781: Infertility Workup for the Women’s Health Specialist. 2019;133(6):e377-e384. Available from: https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee-opinion/articles/2019/06/infertility-workup-for-the-womens-health-specialist
• Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Evidence-based treatments for couples with unexplained infertility: a guideline. Fertil Steril. 2020;113(2):305-322. doi: 10.1016/j.fertnstert.2019.10.014.
• Curry SJ, Krist AH, Owens DK, Barry MJ, Caughey AB, Davidson KW et al. Screening for Cervical Cancer US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA 2018;320(7):674-686. doi: 10.1001/jama.2018.10897.
• Fontham ETH, Wolf AMD, Church TR, Etzioni R, Flowers CR, Herzig A et al. Cervical cancer screening for individuals at average risk: 2020 guideline update from the American Cancer Society. Ca Cancer J Clin, 2020;70(5):321-346.
• Nelson G, Altman A, Nick A, Meyer L, Ramirez P, Achtari C et al. Guidelines for pre- and intra-operative care in gynecologic/oncology surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society recommendations — Part I. Gynecologic Oncology 2016;140(2):313-322. doi: 10.1016/j.ygyno.2015.11.015
• Nelson G, Altman AD, Nick A, Meyer LA, Ramirez P, Achtari C et al. Guidelines for postoperative care in gynecologic/oncology surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society recommendations — Part II. Gynecologic Oncology 2016;140(2):323-332. doi: 10.1016/j.ygyno.2015.12.019
• WHO recommendations on maternal health: guidelines approved by the WHO Guidelines Review Committee. Geneva: World Health Organization; 2017 (WHO/MCA/17.10). Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/259268/WHO-MCA-17.10-eng.pdf?sequence=1
• National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE). Antenatal care for uncomplicated pregnancies, Nice Clinical Guideline 62, 2019. Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/cg62/chapter/1-Guidance#management-of-common-symptoms-of-pregnancy
• Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG).. Healthy eating and vitamin supplements. 2014. Available from: https://www.rcog.org.uk/globalassets/documents/patients/patient-information-leaflets/pregnancy/pi-healthy-eating-and-vitamin-supplements-in-pregnancy.pdf
• Rumbold A, Ota E, Nagata C, Shahrook S, Crowther CA. Vitamin C supplementation in pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015;9:1-126. DOI: 10.1002/14651858.CD004072.pub3.
• National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE). Antenatal care routine care for the healthy pregnant woman. Nice Clinical Guideline 62, 2008 Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/cg62/evidence/full-guideline-pdf-196748323
• National Collaborating Centre for Women's and Children's Health (UK). Diabetes in Pregnancy: Management of Diabetes and Its Complications from Preconception to the Postnatal Period. London: National Institute for Health and Care Excellence (UK); 2020
• National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE). Antenatal care. 2021 Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/ng201/resources/antenatal-care-pdf-66143709695941
• Furber C, McGowan L, Bower P, Kontopantelis E, Quenby S, Lavender T. Antenatal interventions for reducing weight in obese women for improving pregnancy outcome. Cochrane Database Systematic Rewiews 2013 doi: 10.1002/14651858.CD009334.pub2
• WHO recommendations on interventions to improve preterm birth outcomes. World Health Organization; 2015, Ocak 29, 2021 tarihinde Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204270/WHO_RHR_15.22_eng.pdf?sequence=1
• McGoldrick E, Stewart F, Parker R, Dalziel SR. Antenatal corticosteroids for accelerating fetal lung maturation for women at risk of preterm birth. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020, Issue 12. doi: 10.1002/14651858.CD004454.pub4.
• Lumbiganon P, Martis R, Laopaiboon M, Festin MR, Ho JJ, Hakimi M. Antenatal breastfeeding education for increasing breastfeeding duration. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 6;12(12):CD006425. doi: 10.1002/14651858.CD006425.pub4.
• Hong K, Hwang H, Han H, Chae J, Choi J, Jeong Y et al. Perspectives on antenatal education associated with pregnancy outcomes: Systematic review and meta-analysis. Women and Birth 2021;34(3):219-230. doi:10.1016/j.wombi.2020.04.002
• Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG). Coronavirus (COVID-19) Infection in Pregnancy. 2020 Available from: https://www.rcog.org.uk/globalassets/documents/guidelines/2020-10-14-coronavirus-covid-19-infection-in-pregnancy-v12.pdf
• American College of Obstetricians and gynecologists (ACOG). Vaccinating Pregnant and Lactating Patients Against COVID-19. 2021 Vaccinating_Pregnant_and_Lactating_Patients_Against_COVID-19__ACOG20201213.pdf (e-lactancia.org)
• WHO recommendations Intrapartum care for a positive childbirth experience Executıve Summary. World Health Organization; 2018, Available from: WHO-recom-e.pdf (iri-as.org)
• Beckmann MM, Stock OM. Antenatal perineal massage for reducing perineal trauma. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013;4:1-47. DOI: 10.1002/14651858.CD005123.pub3.
• Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG). Reducing your risk of perineal tears. 2020. Available from: https://www.rcog.org.uk/en/patients/tears/reducing-risk/
• Mendilcioğlu İ, Demir N. Gebelikte Coronavirüs Enfeksiyonu Hakkında Görüş (3. Bilgilendirme). Maternal- Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği 2020. https://www.tmftp.org/files/Duyurular/blglndrm_3.pdf
• WHO recommendations: intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260178/9789241550215-eng.pdf;jsessionid=36C4285429A3442886D80D78D3A52263?sequence=1