EMZİK KULLANIMININ YENİDOĞANLARDA STRES ÜZERİNE ETKİSİ: SİSTEMATİK DERLEME

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 314 - 323, 30.11.2024

Ahu Pınar Turan , Duygu Gözen

Öz

Bebekleri iyileştirmeye yönelik uygulanan birçok prosedür bebeğe ağrı vermekte ve bebekte stres oluşturmaktadır. Strese maruz kalmak bebekleri nörogelişimsel olarak olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla bebeklerin gelişimi ve iyileşmesi için stresi azaltan müdahaleler önemlidir. Stresi azaltan destekleyici müdahaleler arasında non-farmakolojik yöntem olan emzik yer almaktadır. Yenidoğanlara uygulanan invaziv işlemler sırasında emzik kullanımının bebekleri rahatlattığı, sakinleştirdiği ve bebeklerin stresini azalttığı bildirilmektedir. Bu derleme ile yenidoğanlarda emzik kullanımının stres üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma sistematik derleme türündedir. Sistematik derleme hazırlanırken PRISMA kontrol listesinden yararlanılmıştır. Literatür taraması Pubmed, Cochrane, Science Direct, EBSCOhost ve Web of Science veri tabanları ile yapılmış olup tarama sonucunda 2122 çalışmaya ulaşılmış ve dahil edilme kriterlerine uygun olarak dört randomize kontrollü çalışma araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırma kapsamına alınan iki çalışmada akut invaziv işlem olarak topuk kanı alma, bir çalışmada sünnet ve bir çalışmada damar yolu açma işlemi sırasında bebeklerin stresi değerlendirilmiştir. Sistematik derleme kapsamına alınan dört çalışmada da veri toplama araçları ve yöntemi farklılık göstermektedir. Çalışmanın sonuçlarına bakıldığında akut invaziv işlemler sürecinde emzik kullanımının yenidoğanlarda stres göstergesi olan ağlama süresini kısalttığı, bebeklerin kalp tepe atımı hızını ve solunum sayısını düşürdüğü, yenidoğan stres ölçeğine göre bebeklerin stresini azalttığı belirlenmiştir. Ayrıca sistematik derleme kapsamında değerlendirilen bir çalışmada yenidoğanlarda stresi azaltmada müzikle kombin edilmiş emziğin yalnızca emzik kullanımından daha etkili olduğu saptanmıştır. Dolayısı ile pediatri hemşireleri tarafından yenidoğanlarda ağrı ve stres oluşturan akut invaziv işlemler sırasında emzik ve müzik ile kombine edilmiş emzik kullanımı uygulanabilir.

Anahtar Kelimeler

Yenidoğan, Emzik, Stres, Pediatri Hemşiresi

Kaynakça

• UNICEF (United Nations International Children's Emergenc Fund [Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu]). Neonatal Mortality. Erişim Tarihi: 29.09.2023. Erişim Adresi: https://data.unicef.org/topic/child-survival/neonatal-mortality/
• Shayani LA, Marães VRDS. Manual and alternative therapies as non-pharmacological interventions for pain and stress control in newborns: a systematic review. World J Pediatr 2023; 19(1): 35-47. doi:10.1007/s12519-022-00601-w
• Wu HP, Yang L, Lan HY, Peng HF, Chang YC, Jeng MJ, et al. Effects of combined use of mother’s breast milk, heartbeat sounds, and non‐nutritive sucking on preterm ınfants’ behavioral stress during venipuncture: a randomized controlled trial. J Nurs Scholarsh 2020; 52(5): 467-475. doi:10.1111/jnu.12571
• Özdemir F, Evgin D, Beşer NG. Effect of prone position, pacifier and smelling breast milk on pain and stress parameters among term neonates undergoing venipuncture: a randomized controlled trail. Journal of Pediatric Research 2022; 9(2): 146-156. doi:10.4274/jpr.galenos.2021.31957
• Yiğit Ş, Ecevit A, Köroğlu ÖA. Turkish Neonatal Society guideline on the neonatal pain and its management. Turk Arch Pediatr 2018; 53(Suppl 1): S161-S171. doi: 10.5152/TurkPediatriArs.2018.01802
• Nist MD, Harrison TM, Steward DK. The biological embedding of neonatal stress exposure: A conceptual model describing the mechanisms of stress-induced neurodevelopmental impairment in preterm infants. Research in Nursing and Health 2019; 42(1): 61–71. doi:10.1002/nur.21923
• Macho P. Individualized developmental care in the NICU: a concept analysis. Adv Neonatal Care 2017; 17(3): 162-174. doi:10.1097/ANC.0000000000000374
• Koc E, Demirel N, Bas AY, Ulubas ID, Hirfanoglu IM, Tunc T, et al. Early neonatal outcomes of very-low-birth-weight infants in Turkey: A prospective multicenter study of the turkish neonatal society. Plos One 2019; 14(12): e0226679. doi:10.1371/journal.pone.0226679
• Ramos MCM, de Candido LK, Costa T, Leite AC, Manzo BF, Duarte ED, et al. Painful procedures and analgesia in hospitalized newborns: A prospective longitudinal study. J Neonatal Nurs 2019; 25(1): 26-31. doi:10.1016/j.jnn.2018.08.003
• Gao H, Xu G, Li F, Lv H, Rong H, Mi Y, et al. Effect of combined pharmacological, behavioral, and physical interventions for procedural pain on salivary cortisol and neurobehavioral development in preterm infants: A randomized controlled trial. Pain 2021; 162(1): 253-262. doi: 10.1097/j.pain.0000000000002015
• Yin T, Yang L, Lee TY, Li CC, Hua YM, Liaw JJ. Development of atraumatic heel-stick procedures by combined treatment with non-nutritive sucking, oral sucrose and facilitated tucking: A randomised, controlled trial. Int J Nurs Stud 2015; 52(8): 1288-1299. doi:10.1016/j.ijnurstu.2015.04.012
• Foster JP, Psaila K, Patterson T. Non-nutritive sucking for increasing physiologic stability and nutrition in preterm infants. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016; 10: 1-55. doi:10.1002/14651858.CD001071.pub3
• Lubbe W, and ten Ham-Baloyi W. When is the use of pacifiers justifiable in the baby-friendly hospital initiative context? A clinician’s guide. BMC Pregnancy Childbirth 2017; 17(130): 1-10. doi:10.1186/s12884-017-1306-8
• Gunnar MR, Fisch RO, Malone S. The effects of a pacifying stimulus on behavioral and adrenocortical responses to circumcision in the newborn. J Am Acad Child Psychiatry 1984; 23(1): 34-38. doi:10.1097/00004583-198401000-00005
• Campos RG. Rocking and pacifiers: two comforting interventions for heelstick pain. Research in Nursing & Health 1994; 17(5): 321-331. doi:10.1002/nur.4770170503
• Whipple J. The effect of music-reinforced nonnutritive sucking on state of preterm, low birthweight infants experiencing heelstick. Journal of Music Therapy 2008; 45(3): 227-272. doi:10.1093/jmt/45.3.227
• Loewy J, Stewart K, Dassler AM, Telsey A, Homel P. The effects of music therapy on vital signs, feeding, and sleep in premature infants. Pediatrics 2013; 131(5): 902-918. doi:10.1542/peds.2012-1367
• Keith DR, Russell K, Weaver BS. The effects of music listening on inconsolable crying in premature infants. Journal of Music Therapy, 2009; 46(3): 191-203. doi:10.1093/jmt/46.3.191
• Shah SR, Kadage S, Sinn J. Trial of music, sucrose, and combination therapy for pain relief during heel prick procedures in neonates. The Journal of Pediatrics 2017; 190: 153-158. doi:10.1016/j.jpeds.2017.08.003
• D’Agata AL, Roberts MB, Ashmeade T, Dutra SVO, Kane B, Groer MW. Novel method of measuring chronic stress for preterm infants: skin cortisol. Psychoneuroendocrinology 2019; 102: 204-211. doi:10.1016/j.psyneuen.2018.12.223
• Hwang JH, Lee BS, Kim CY, Jung E, Kim EAR, Kim KS. Basal serum cortisol concentration in very low birth weight infants. Pediatrics & Neonatology 2019; 60(6): 648-653. doi:10.1016/j.pedneo.2019.03.003
• Kiebzak W, Żurawski A, Głuszek S, Kosztołowicz M, Białek WA. Cortisol levels in infants with central coordination disorders during VOJTA therapy. Children 2021; 8(1113): 1-10. doi:10.3390/children8121113
• Butt MI, Alzuhayri N, Amer L, Riazuddin M, Aljamei H, Khan MS, et al. Comparing the utility of 30-and 60-minute cortisol levels after the standard short synacthen test to determine adrenal insufficiency: A retrospective cross-sectional study. Medicine 2020; 99(43): e22621. doi: 10.1097/MD.0000000000022621
• Ceylan SS, Bolışık B. Yenidoğan stres ölçeğinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Acibadem Univ Saglik Bilim Derg 2017; 8(2): 97-103. http://journal.acibadem.edu.tr/tr/download/article-file/1701655
• Pourkaviani S, Zhang X, Spear EA, D’Agostino M, Satty RE, Liu SH, et al. Clinical validation of the neonatal ınfant stressor scale with preterm infant salivary cortisol. Pediatric Research 2020; 87(7): 1237-1243. doi:10.1038/s41390-019-0713-0
• Jarus T, Bart O, Rabinovich G, Sadeh A, Bloch L, Dolfin T et al. Effects of prone and supine positions on sleep state and stress responses in preterm infants. Infant Behavior and Development 2011; 34(2): 257-263. doi:10.1016/j.infbeh.2010.12.014
• Cândia MF, Osaku EF, Leite MA, Toccolini B, Costa NL, Teixeira SN, et al. Influence of prone positioning on premature newborn infant stress assessed by means of salivary cortisol measurement: pilot study. Rev Bras Ter Intensiva 2014; 26(2): 169-175. doi:10.5935/0103-507x.20140025
• Sahoo JP, Rao S, Nesargi S, Ranjit T, Ashok C, Bhat S. Expressed breast milk vs 25% dextrose in procedural pain in neonates: a double blind randomized controlled trial. Indian Pediatrics 2013; 50: 203-207. doi:10.1007/s13312-013-0067-3
• Zhang S, Su F, Li J, Chen W. The analgesic effects of maternal milk odor on newborns: a meta-analysis. Breastfeeding Medicine 2018; 13(5): 327-334. doi:10.1089/bfm.2017.0226