Oyun Çağı Çocuklarının Hastaneye Uyumunu Değerlendirmek İçin Ölçek Geliştirme: Metodolojik Bir Çalışma

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 113 - 124, 21.03.2025

Meltem Özcan , Fatma Güdücü Tüfekci

Öz

Amaç: “Çocukların Hastaneye Uyumunu Değerlendirme Ölçeği”ni geliştirip, geçerlik-güvenirlik çalışmasını yapmaktır.
Yöntem: Araştırma, metodolojik olarak Mart 2020-Haziran 2022 tarihleri arasında, bir eğitim ve araştırma hastanesi çocuk kliniğinde bir-üç yaş grubu çocuğu olan anneler ile yürütülmüştür. Evrenin tamamı (S=153) ile çalışılmıştır. Araştırmanın verileri; Kişisel Bilgi Formu (Çocuk ve Anne Kişisel Bilgileri içeren) ve Çocukların Hastaneye Uyumunu Değerlendirme Ölçeği ile elde edilmiştir. Etik ilkelere uyulmuştur.
Bulgular: Çocukların Hastaneye Uyumunu Değerlendirme Ölçeği; tek boyutlu olarak 22 maddeden oluşan 5’li likert tipi, geçerlik (madde toplam korelasyon değerleri; r= 0.165-0.528, Alpha katsayısı= 0.818) ve güvenirlik (test tekrar test; r=0.926, ayırt edicilik; p<0.05) ölçütlerini kabul edilebilir düzeyde karşılayan özellikleri ile geliştirilmiştir.
Sonuç: Çocukların Hastaneye Uyumunu Değerlendirme Ölçeği hastaneye yatırılan bir-üç yaş grubu oyun çağı çocuklarında hastaneye uyumu değerlendirmek için kullanılabilir, farklı kültürlere uyarlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Hastaneye Uyum, Hemşirelik, Oyun Çağı, Ölçek

Etik Beyan

Yazarlar arasında, herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Araştırma, herhangi bir fon ve kurum tarafından desteklenmemiştir.

Teşekkür

Araştırmaya katılan çocuklara ve annelerine teşekkür ederiz. Bu araştırma doktora tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• 1. Üstün G, Erşan E, Kelleci M, Turgut H. Hastanede yatan çocuklarda psikososyal semptomların bazı değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Medical Journal 2014, 36: 25-33.
• 2. Ghabeli F, Moheb N, Nasab SDH. Effect of toys and preoperative visit on reducing children's anxiety and their parents before surgery and satisfaction with the treatment process. JCS 2014, 3: 21.
• 3. Çavuşoğlu H. Çocuk sağlığı hemşireliği. Ankara, Sistem Ofset Basımevi, 2013.
• 4. Bolat EY. Süreğen hastalığı olan çocuklar ve hastane okulları. Milli Eğitim Dergisi, 2018, 47: 163-186
• 5. Başbakkal Z, Sönmez S, Celasin NŞ, Esenay F. 3-6 yaş grubu çocuğun akut bir hastalık nedeniyle hastaneye yatışa karşı davranışsal tepkilerinin belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2010, 7: 456-468. .
• 6. Turan R. Çocukların Hastane Yaşantısına Hazırlanması. İçinde: Emre O, Ulutaş A, editör. Çocuk ve Hastane. Ankara, Nobel Kitabevi, 2019.
• 7. Wilson ME, Megel ME, Enenbach L, Carlson KL. The voices of children: stories about hospitalization. J Pediatr Heath Care Med 2010, 24: 95-102.
• 8. Cimete G, Kuğuoğlu S, NS.Çınar. Çocuk, Hastalık, Hastane Ortamı. İçinde:Conk Z, Başbakkal Z, Bal Yılmaz H, Bolışık H, editör. Pediatri Hemşireliği, 1. Baskı. Ankara, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2013: 101-160.
• 9. Gültekin Akduman G, Baran G. Hastalık ve çocuk. Aile ve Toplum Dergisi, 2005: 61-68.
• 10. Güvenir T. Çocuk ve ergende hastalanmanın etkileri. Çoluk Çocuk Dergisi, 2004: 12-16.
• 11. Atay G, Eras Z, Ertem İ. Çocuk hastaların hastane yatışları sırasında gelişimlerinin desteklenmesi. Çocuk Dergisi, 2011, 11: 1-4.
• 12. Shields L, FRCNA, NH, Fellow MPH. A review of the literature from developed and developing countries relating to the effects of hospitalization on children and parents. Int Nurs Rev 2001, 48: 29-37.
• 13. Oran G, Arslan S. Pediatride atravmatik bakım uygulamaları. 2019: 21-39.
• 14. Esin N. Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2020: 195-231.
• 15. Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 2014, 13: 39-49.
• 16. Törüner K, Büyükgönenç L. Çocuk sağlığı temel hemşirelik yaklaşımları. Ankara, Nobel Tıp Kitabevi, 2017: 27-40.
• 17. Ulutaş A, Pekdoğan S. Hasta çocukların ruhsal özellikleri. Ankara, Nobel Kitap, 2019: 145-159.
• 18. Baykoç N. Hastane çocuk ve genç. Ankara, Gazi Kitabevi, 2018: 61-73.
• 19. Davis LL. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Appl Nurs Res 1992, 5: 194-197.
• 20. Bursal M. SPSS ile temel veri analizleri. Ankara, Anı Yayıncılık, 2019.
• 21. Çapık C. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014, 17.
• 22. Brown TA. Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford publications, 2015.
• 23. Karagöz Y. SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
• 24. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık, 2006: 171.
• 25. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara, Pegem Akedemi Yayınları, 2014: 001-214.
• 26. Sipahi B, Yurtkoru E, Çinko M. Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2008: 10-32.
• 27. Ekici F, Ekici E, Ekici FT, Kara İ. Öğretmenlere yönelik bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2012, 31: 53-65.
• 28. Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2018, 20: 251-264.
• 29. Çakmur H. Araştırmalarda Ölçme-Güvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2012, 11.
• 30. Erkuş A. Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1 temel kavramlar ve işlemler. Ankara, Pegem Akademi, 2014: 210.
• 31. Veneziano L, Hooper J. A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. Am J of Health Behav, 1997.
• 32. Seçer İ. SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma. Ankara, Anı Yayıncılık, 2013: 171-181.
• 33. Yurdugül H. Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/PamukkaleBildiri.pdf. 09 Mart 2023
• 34. Özdamar K. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Ankara, Nisan Kitabevi, 2013: 209.
• 35. Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara, Pegem Akademi, 2010: 265-272.
• 36. Tabachnick B, Fidell L. Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. Çeviri: Baloğlu M. Baskı. Ankara, Nobel Akademik, 2015: 614.
• 37. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara, Pegem Akademi, 2017.
• 38. Tavşancıl E. Measuring attitudes and data analysis with SPSS. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara, Nobel Yayınları, 2014.
• 39. Pallant J. SPSS Kullanma Kılavuzu SPSS ile Adım Adım Veri Analizi (çeviri: S. Balcı & B. Ahi). Ankara, Anı Yayıncılık, 2015.
• 40. Özdamar K. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler). Eskişehir, Kaan Kitabevi, 2004, 574.
• 41. Wang J, Wang X. Structural Equation Modeling: Applications Using Mplus: methods and applications. John Wiley & Sons, 2019: 5-9.
• 42. Özdamar K. Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi Baskı. Nisan Kitabevi, Eskişehir, 2017: 73.
• 43. Alpar R. Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. Ankara, Detay Yayıncılık, 2010: 345.