Liderlik ve Motivasyon Teorilerine Yönelik Kavramsal Bir İnceleme

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 158 - 180, 01.12.2016

Abdullah Yeşil

Öz

Bu çalışmanın amacı liderlik ve motivasyon kavramlarının kuramsal ve uygulamalı çalışma yaşamına olan katkı ve önemine dikkat çekerek, kavramlar hakkında var olan tanımları ortaya koymak ve tarihsel süreçte ele alınmakta olan kuramsal altyapısını incelemektir. Çalışmada, öncelikle liderlik kavramı tanımlanarak, başlıca liderlik teorileri ve türleri incelenmiş ve liderliğin örgütsel yaşam için sahip olduğu öneme değinilmiştir. Daha sonra, motivasyon kavramı konusunda temel yaklaşımlar tanımlanmış, yapılan literatür araştırması ile kapsam ve süreç teorileri içerinde yer almakta olan motivasyon teorileri incelenmiştir. Çalışmanın sonunda ise, liderlik ve motivasyon teorilerinin ve yaklaşımlarının gerek kuramsal araştırmacılar gerekse örgütsel yaşamda çalışmakta olan yöneticiler ve çalışanlar açısından önemi çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Liderlik Teorileri, Motivasyon, Motivasyon Teorileri

Kaynakça

• Alkın, M. C. (2006). Liderlik özellik ve davranışlarının belirlenmesi ve konuyla ilgili olarak yapılan bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, Edirme.
• Arslanoğlu, Ş. (2016). Lise müdürlerinde liderlik, liderlik düzeylerinin öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Konya ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Konya.
• Arun, K., (2008). Liderlik tarzları ile paylaşımcı bilgi kültürü ilişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Aşıkoğlu, M. (1996). İnsan Kaynaklarını Verimliliğe Yönlendirme Aracı Olarak Motivasyon, İstanbul: Üniversite Kitabevi.
• Bakan, İ. (2008). "Örgüt kültürü” ve “liderlik” türlerine ilişkin algılamalar ile yöneticilerin demografik özellikleri arasındaki ilişki: Bir alan araştırması. KMU İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(14), 1-28.
• Bakan, İ., & Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik “türleri” ve “güç kaynakları” na ilişkin mevcutgelecek durum karşılaştırması: eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19), 73-84.
• Bakan, İ., Büyükbeşe, T., Erşahan, B., & Kefe, İ. (2013). Kadın Çalışanların Yöneticilere İlişkin Algıları: Bir Alan Çalışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 71-84.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
• Bass, B.M., (1998). Bass & Stogdill’s Handbook of Leadership, Theory, Research, and Managerial Applications, 5.Edition, New York: The Free Press.
• Baysal, A. C., & Tekarslan, E. (1996). İşletmeler İçin Davranış Biçimleri, İkinci Baskı, Avcıol Basım Yayın: İstanbul.
• Bolat, T., & Seymen, O. A. (2003). Örgütlerde iş etiğinin yerleştirilmesinde dönüşümcü liderlik tarzının etkileri üzerine bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(9), 59-85.
• Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 57(57), 534.
• Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1988). The empowerment process: Integrating theory and practice. Academy of Management Review, 13(3), 471-482.
• Çağlar, İ., (2004). İktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencileri ile mühendislik fakültesi öğrencilerinin liderlik tarzına ilişkin eğilimlerinin karşılaştırılmalı analizi ve Çorum örneği. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, --18.
• Çelik, O. V. (2011). Basketbol oyuncularının görüşlerine göre antrenörlerin karizmatik liderlik özelliklerinin takım bütünlüğüne etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Daft, R. L. (1999). Leadership: Theory and practice. Harcourt College Pub. Davis, K. (1988). İşletmede İnsan Davranışı, 5.Baskıdan Çeviri, (Çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Aykar, Can Baysal, Ömer Sadullah ve Semra Yalçın), 3.Baskı, İstanbul.
• Deluga, R. J. (2001). American presidential Machiavellianism: Implications for charismatic leadership and rated performance. The Leadership Quarterly, 12(3), 339-363.
• Deniz, M. (2005). İşletme yönetiminde motivasyon. Örgütsel Davranış Boyutlarından Seçmeler, Editör; Mehmet Tikici, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Dikmen, B. (2012). Liderlik kuramları ve dönüştürücü liderlik kuramının çalışanların örgütsel bağlılık algıları üzerindeki etkisine yönelik uygulamalı bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• DuBrin, A. J. (1997). Personal magnetism: Discover your own charisma and learn to charm, inspire, and influence others. U.S.A.: AMACOM Books.
• Efil, İ. (2010). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon. Bursa: Dora Yayınları.
• Eren, E. (2001). Yönetim Psikolojisi. 5. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Eren, E. (2004). Yönetim ve Örgüt Psikolojisi. 10. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Eren, E. (2010). Yönetim ve Örgüt Psikolojisi, 12. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları. Fındıkçı, İ. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi, 6. Baskı, İstanbul: Alfa.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve Okul Yönetimi, Ankara: Anı Yayınevi.
• Gough, H. G. (1984). A managerial potential scale for the California Psychological Inventory. Journal of Applied Psychology, 69(2), 188-233.
• Gökçe, G., & Şahin, A. (2001). Örgütte Liderlik, Gökçe, O. ve Atabey, A. (Edt.), Davranış Bilimleri (Ders Notları). İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Mezunları Derneği Yayınları, 85-136.
• Güney, S. (2011). Örgütsel Davranış, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Günlü, E. (2012). Stratejik Yönetimde Liderlik ve Motivasyon. (Editör: Celalettin Serinkan). Liderlik ve Motivasyon Geleneksel ve Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel, 179-205.
• House, R. J. (1992). Charismatic Leadership in Service-Producing Organizations. International Journal of Service Industry Management, 3(2), 1-24.
• Hunsaker, P. L., & Cook, C. W. (1986). Managing Organizational Behavior. USA: AddisonWesley Publishing Company
• Keser, A. (2006). Çalışma Yaşamında Motivasyon, İstanbul: Alfa Aktüel. Kıngır, S., &
• Şahin, M. (2005). Örgütsel Davranış Boyutlarından Seçmeler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kırmaz, B. (2010). Bilgi Çağı Lideri. Ankara Barosu Dergisi, 3, 207-222 Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği, 11. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği, 7. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Konur, D.Y. (2006). İşyerlerinde motivasyon teorileri ve uygulamalarına ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kurtuluş, S. A., & Kutanis, R. Ö. (2015). Dönüştürücü liderlikte hangisi daha etkili: erillik mi, dişillik mi?. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(2), 235-252.
• McGregor, D. (1970). Theory X and theory Y. Organization Theory, 358-374.
• Naktiyok, A. (2009). Bilgi temelli örgüt oluşturmada yöneticilerin kalite liderliğine uygun davranışlarının rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 253276.
• Omırtay, B. (2009). Motivasyon teorileri kapsamında, motivasyon (özendirme) araçlarının farklı işletmeler açısından analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Öğüt, A., Akgemci, T., & Demirsel, M. T. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi bağlamında örgütlerde işgören motivasyonu süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 277-290.
• Önen, L., & Tüzün, M. B. (2005). Motivasyon. Epsilon Yayınevi: İstanbul.
• Özgener, Ş. (2000). Gelişmekte olan ülkelerde işgörenin güdülenmesi ve TKY’nin işgörenin güdülenmesine katkıları. S.Ü. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4, 1-33.
• Rost, J. (1991). Leaders and followers are the people in this relationship. Reprinted in JT Wren. The leader’s companion: Insights on leadership through the ages, 189-192.
• Sarıoğlu, Uğur, S., & Uğur, U. (2014). Yöneticilik ve liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 122-136.
• Sevinç, H. (2015). Kamu çalışanlarının motivasyonunda kullanılan araçlar. Journal of International Social Research, 8(39), 944-964.
• Soykenar, M. (2008). Sağlık işletmelerinde personelin motivasyonunu etkileyen faktörler: 9 Eylül Üniversitesi Hastanesi'nde örnek bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Stoner, J. A. R, & Freeman, RE,(1992). Management. New Jersey: Prentice Hall, US.A.
• Şahin, B. (2009). Örgütsel Gelişmenin Sağlanmasında Dönüşümcü Liderlerin Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 97-118.
• Şimşek, M., Akgemci, T., & Çelik, A. (2011). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, 7.Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şimşek, N., & Fidan, M. (2005). Kurum Kültürü ve Liderlik. Tablet Kitabevi: Konya. Tevrüz, S. (1999). Davranışlarımızdan Seçmeler. Beta Basım Yayım Dağıtım: İstanbul. Tutar, H. (2016). Davranış Bilimlei-ri, Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Yukl, G. A. (1991). Leadership in Organizations. Pearson Education India. Zel, U. (2001). Kişilik ve Liderlik, Ankara: Seçkin Yayıncılık.