Örgütsel Sinizm ile Örgütsel Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 181 - 205, 28.10.2017

Özden İbrahimağaoğlu , Esin Can

Öz

Araştırmanın amacı;
Örgütsel sinizm boyutları ile örgütsel tükenmişlik boyutları arasındaki
ilişkileri ampirik çalışmayla ortaya koymaktır. Araştırmanın evreni; Turizm
sektöründe faaliyet gösteren uluslararası otel zincirlerinin Türkiye’deki
otellerinde çalışanlarıdır. Bu sektör çalışanlarının seçilmesinin nedeni;
hizmet sektörü çalışanlarının tükenmişlik ve sinizm yaşama olasılığının daha
yüksek olmasıdır. 206 çalışandan 155 anket geri dönmüştür. Araştırmanın modeli,
hipotezleri, varsayımları, sınırlılıkları, aritmetik ortalamalar, standart
sapmalar, frekans, yüzde dağılımları, faktör analizi, geçerlilik ve
güvenilirlik analizi, Pearson Korelasyon analizi ve demografik bulgular SPSS
kullanılarak yapılmıştır. Araştırma sonucunda; bilişsel boyut; duygusal tükenme
ve duyarsızlaşma ile pozitif yönde anlamlı; duygusal boyut, duygusal tükenme ve
duyarsızlaşma ile pozitif yönde anlamlı; davranışsal boyut, duygusal tükenme ve
duyarsızlaşma ile pozitif yönde anlamlı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bununla
birlikte bilişsel boyut, duygusal boyut, davranışsal boyut ile kişisel başarı
hissi arasında pozitif yönde anlamlı ilişki vardır. Reddedilen üç hipotez
kişisel başarı hissi ile ilgilidir. 

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Sinizm, Örgütsel Tükenmişlik, Hizmet-Otelcilik Sektörü

Kaynakça

• Abraham, R. (2004). Organizational cynicism: definitions, bases, and consequences. New York: Mellen Studies in Business, (20),269- 292.
• Akbolat, M., Işık, O. & Karadağ, M. (2010). Tıbbi sekreterlerin tükenmişlik ve örgütsel bağlılık tutumlarına ilişkin bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2(4),47.
• Akçamete,G., Sucuoğlu, B. & Kaner, S. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayınları.
• Alan, H. & Fidanboy, C.Ö. (2013). Sinizm, tükenmişlik ve kişilik arasındaki ilişkiler: bilişim sektörü çalışanları kapsamında bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi SBE Dergisi, Büro Yönetimi Özel Sayısı,(1),19.4
• Anderson L.M. & Thomas S.B. (2011). Cynicism in the workplace: Some causes and effects, journal of organizational behavior. İstanbul: Arıkan Yayıncılık. Kmü İİBF Dergisi, 18(2/6), 449-469.
• Aydoğan, O. (2008). İş stresinin tükenmişlik ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi: Kamu sektöründe bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Borritz, M., Reiner, R., Bjorner,B.J., Willadsen, E., Mikkelsen, O.A., & Kriştensen, T.S. (2006). Burnout among employees in human service work: design and baseline findings of the puma study. Scandinavian Journal of Public Health, (34),50-51.
• Brandes, M. P. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences. Dissertation of Doctor of Philosophy. The University of Cincinnati.
• Brandes, Pamela, Dharwadkar, R., W. Jr. Dean, J. Does organizational cynicism matter? Employee and supervisor perspectives on work outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 1999.
• Brandes, P.& Das, D. (2006). Locating behaviour cynicism at work: Construct ıssues and performance ımplications. P. L.Perrewe, D.C.Ganster (Edt.). In: employee health, coping and methodologies (s.233-266). New York: JAI Press.
• Byrne, Z.S. & Hochwarter, W.A. (2007). Perceived organizational support and performance relationships across levels of organizational cynicism. Journal of Managerial Psychology, 23(19),54-72.
• Çağ, A. (2011). Algılanan örgütsel adaletin, örgütsel sinizme ve işten ayrılma niyetine etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Çam, O. (1989). Hemşirelerde tükenmişlik ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkiye uyarlaması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 63.
• Çavuş, M.F. (2010). Personel güçlendirme ve tükenmişlik: sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kitabı. 28 Nisan-01 Mayıs. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.(s.216).
• Cordes, C.L. & Dougherty, T.W.(1993). A review and an ıntegration of research on jop burnout. Academy of Management Review, 18(4),622.
• Daniels, Q., Yun, Q. & Daniels, T.D. (2008). A communication model of employee cynicism toward organizational change. Corporate Communication: An International Journal, 13(3),319-332.
• Dean, J.W.Jr., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2),341-352.
• Dean J.W.Jr., & S.L., M. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organizations: An examination of the potential positive and negative effects on school systems. Unpublished Doctoral Dissertation. The Florida State University, Usa.
• Deliorman, R., Yiğit, İ., Boz, İ. & Yıldız, S. (2009). Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envanterinin marmara üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlaması. İstanbul Üniversitesi Yönetim Dergisi, 20(6),79.
• Derin, N. & Demirel, E.T. (2012). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılığı zayıflatıcı etkilerinin malatya merkez’de görev yapan hemşireler üzerinde incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(2),509-530.
• Eaton, J. A. (2000). A social motivation approach to organizational cynicism. Unpublished Doctoral Dissertation. York University, Toronto.
• Efilti, S., Gönen, Y.Ö. & Öztürk, F.Ü. (2008). Örgütsel sinizm: Akdeniz üniversitesinde görev yapan yönetici sekreterler üzerinde bir alan araştırması. 7.Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi, 24 Ekim. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. (s.1-14).
• Erdost, H.E., Karacaoğlu, K.& Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin türkiye’deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. 25-27 Mayıs 2007.Sakarya: Sakarya Üniversitesi. (s.514-524).
• Gözüm, S. (1996). Koruyucu sağlık hizmetlerinde görev yapan hemşire ve ebelerin iş doyumu, tükenmişlik ve işe devamsızlıklarını etkileyen faktörlerin araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1),153.
• Güzel, B., Perçin, N.Ş. & Tükeltürk, A. (2010). Algılanan örgütsel desteğin, örgütsel sinizm ile ilişkisi ve işten ayrılma niyetine etkileri: 4-5 yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir araştırma. 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 2-22 Mayıs 2010. Adana: Bilim ve Teknoloji Üniversitesi. (s.912-919).
• Hayes, S.C., Bisset, R., Roget, N., Padilla, M. & Kohlenberg, B.S. (2004). The ımpact of acceptance and commitment training and multicultural training on the stigmatizing attitudes and professional burnout of substance abuse counselors. Behavior Therapy, 35(4),821-835.
• Hickman, J.M., Piquero, N.L. & Piquero, A.R. (2004). The validity of niederhoffer's cynicism scale. Journal of Criminal Justice, 32(1),1-13.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• İnce, M. & Turan, Ş.H. (2011). Organizational cynicism as a factor that affects the organizational change in the process of globalization and an application in Karaman’s public ınstitutions. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, (37),104-121.
• Johnson, J. L. & O'Leary-Kelly, A.M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24(5),325.
• Kalliath, T.J., O'driscoll, M.P. & Gillespie, D.P. (1998). The relationship between burnout and organizational commitment in two samples of health professionals. Work & Stress, 12(2),179- 185.
• Karadal, H., Demirel, Y. & Güner, E. (2010). Tükenmişlik sendromu ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Kongre Bildiriler Kitabı. 20-22 Mayıs. Çukurova Üniversitesi, İşletme Bölümü, Adana. (s.874).
• King, R.C. & Sethi, V. (1997). The moderating effect of organizational commitment on burnout in ınformation systems professionals. European Journal of Information Systems, 6(2),86-96.
• Maslach, C. & Leiter, M. (1997). The truth about burnout: how organizations cause personal stress and what to do about ıt. San Francisco CA: Jossey-Bass, 297- 308.
• Neves, P. (2012). Organizational cynicism: Spillover effects on supervisor–subordinate relationships and performance. The Leadership Quarterly, (23),965-976.
• Ok, S. (2002). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu, rol çatışması ve rol belirsizliği ve bazı bireysel özelliklere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özçınar, M. (2005). Asistan doktorlarda burnout sendromu. Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi. Dr. Lütfü Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul.
• Pitre, L.J. (2004). Organizational cynicism at the united states naval academy: an exploratory study. Dissertation of Master of Science In Leadership and Human Resource Development, Naval Postgraduate School, California.
• Polat, S., & Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim müfettişlerinin örgütsel bağlılık, mesleki tükenmişlik ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(3), 1155.
• Polat, M. & Meydan, C.H. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1),150.
• Şirin, E. (2011). İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (İstanbul ili, Esenyurt ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Şişman, F.A., Gemlik, N. & Sığrı, Ü. (2010). The relationship between burnout and organizational commitment among health sector staff ın Turkey. Journal of Global Strategic Management, 137- 149.
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu tükenmişlikle mücadele teknikleri, 1.bs. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Srinivas, S. (2011). Organizational commitment and job burnout among employees of non-profit organizations. California State Polytechnic University,12.
• Tokgöz, N. (2011). Örgütsel sinisizm, örgütsel destek ve örgütsel adalet ilişkisi: Elektrik dağıtım işletmesi çalışanları örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2),363‐387.
• Tuğrul, B. & Çelik, E. (2002). Normal gelişim gösteren çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Journal of Qafqaz University. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (11),2.
• Tulunay, Ö. (2010). Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ve örgütsel bağlılık ve örgütsel iletişim ile ilişkisi (Sivas il örneği). Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi SBE, Kırıkkale.
• Turan, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde örgütsel değişimi etkileyen bir unsur olarak örgütsel sinizm ve Karaman ili kurumlarında bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Turner, J.H. & Valentine, S.R. (2001). Cynicism as a fundamental dimension of moral decision-making: A scale development. Journal of Business Ethics, (34),123-136.
• Tümkaya, S. (2010). Akademik tükenmişlik ölçeğinin geliştirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (19),128.
• Üçok, D. & Torun, A. (2014). Tükenmişliği etkileyen olumsuz tutum ve beklentiler: Sinik tutum ve psikolojik sözleşme ihlali algısı üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1),231-250.
• Vandenberghe, R. & A.Huberman, M. (1999). Undertanding and preventing teacher burnout. Cambridge: Universty Press.
• Wright A.T. & Hobfoll, S.E. (2004). Commitment, psychological well-being and job performance: an examination of conservation of resources (cor) theory and job burnout. Journal of Business and Management, 1 January, 1- 16.
• Yıldız, K.(2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish Or Turkic, 8(6), 853-879.
• Yöney, H. (2007). Mutlu ve başarılı bir iş yaşamı için profesyonel zekâ. 1.bs. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zhang, K. & Ma, H.(2008). An empirical analysis on the relationship between job burnout and organizational commitment. Journal of Business Economics, China, 411- 415.