Öz
1794 yılında tamamlanan Beş Dilli Sözlük Türk sözlükçülük alanındaki önemli eserlerden biridir. Bu sözlük 18000’den fazla kelime içermektedir. Beş dilin biri olan Uygurca kısmı 200 sene önceki Çağatayca’nın ses ve anlam özelliklerini incelemekte çok önemli yere sahiptir. Bu çalışmada, Beş Dilli Kavram Sözlüğü üzerine Çin’de ve diğer ülkelerde farklı dillerde yapılan araştırmalar yayın tarihine göre derlenecek ve sözlükle ilgili çalışmalar hakkında tartışma yapılacaktır. Bu bağlamda farklı dilleri kapsayacak şekilde farklı veri tabanları üzerinde kapsamlı bir tarama yapılmıştır. İlgili yazın taraması neticesinde bulgular ortaya konuşmuş ve tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇAChun H. (2014)《御制五体清文鉴》编者及编纂年代考yuzhi wuti qingwenjian bianzhe he bianzuan niandaikao, “Beş Dilli Sözlüğün Yazarı ve Yazıldığı Tarih Hakkında Araştırma”, “Mançu Studies” dergisi , S.58.
- Jiang Q. (1999) 御制四五体《清文鉴》编纂考 Yuzhi siwuti qingwenjian bianzuankao, “Dört ve Beş Dilli Sözlük’ün Yazılması hakkında”. 2. Uluslararası Mançuca Araştırmaları Toplantısı, Pekin.
- Jiang Q. (2001)御制五体清文鉴研究Yuzhi wuti qingwenjian yanjiu “Han Tarafından Düzenlenen Beş Dilli Mançuca Sözlük Üzerine Araştırmalar”, Pekin, Yenşen Neşriyati.
- Jin B.(1986) 五体清文鉴和它的价值 wu ti qing wenjian he ta de jiazhi “Beş Dilli Sözlük ve Onun Değeri” , Sözlük Araştırmaları Dergisi, S.5.
- Komisyon.(1957) 五体清文鉴wu ti qing wen jian“Beş Dilli Sözlük”. Pekin, Milletler Neşriyatı.
- Komisyon,(2016) بەش تىللىق مانجۇچە لۇغەت(ئۇيغۇرچە-خەنزۇچە), Beş Tillik Mancuçe Luġet, “Beş Dilli Mançuca Sözlük (Uygurca-Çince)”, Ürümçi, Xinjiang Üniversitesi Neşriyatı.
- Nur Ahmet, K.(2015) بەش تىللىق لۇغەتنىڭ دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدىكى تەتقىق قىلىنىش ئەھۋالى``Beş Dilli Sözlük Hakkında Çinde ve Yurt dışında Yapılan çalışmalar”, Xinjiang Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi, S.4
- Özyetgin, A.M.(2002) Yü Chih Wu Ti Ching Wen Chien: Ch’ing Sülalesi Dönemine Ait Bir Sözlük, Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi , Ankara, s.192-202
- Ross,E.D. (1994) Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi, Mançuca ve Çince Sözlüğü, (çeviren: Emine G. Naskali,) Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınevi.
- Shi S.(2005)《五体清文鉴》察合台文词条研究wuti qingwenjian chahetai wen citiao yanjiu, Beş Dilli Sözlükteki Çağatayca Kelimeler Üzerine Araştırmalar, Yüksek Lisans tezi, Xinjiang Üniversitesi , Tarih Bölümü, Ürümçi.
- Shi S.(2005)《五体清文鉴》编纂过程及维吾尔文辞条研究概述Wuti qingwenjian bianzuan guocheng ji weiwuerwen citiao yanjiu gaishu “Beş Dilli Sözlüğün Yazılma Süreci ve Uygurca Kelimeler Üzerine Araştırmalar”, Hoten Yüksek Okulu okul dergisi, S.3
- Some Notes on the Pentaglot Dictionary.(1998). http://userpage.fu-berlin.de/~corff/im/Buch/Pentaglot adresinden erişildi. (Erişen tarih:15.09.2019)
Öz
The pentaglot dictionary which was completed in 1794 is one of the most important work in Turkic lexicography. There are more that 18000 vocabularies in this dictionary. The Uighur language, one of the five languages of this work, has a very important place in studying the sound and meaning features of Chagatai 200 years ago. In this study, the researches conducted in different languages in China and other countries on this dictionary will be collected in order of published time and also some important works will be commented. In this context, a comprehensive search was carried out on different databases to cover different languages. As a result of the related literature review, the findings were discussed.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇAChun H. (2014)《御制五体清文鉴》编者及编纂年代考yuzhi wuti qingwenjian bianzhe he bianzuan niandaikao, “Beş Dilli Sözlüğün Yazarı ve Yazıldığı Tarih Hakkında Araştırma”, “Mançu Studies” dergisi , S.58.
- Jiang Q. (1999) 御制四五体《清文鉴》编纂考 Yuzhi siwuti qingwenjian bianzuankao, “Dört ve Beş Dilli Sözlük’ün Yazılması hakkında”. 2. Uluslararası Mançuca Araştırmaları Toplantısı, Pekin.
- Jiang Q. (2001)御制五体清文鉴研究Yuzhi wuti qingwenjian yanjiu “Han Tarafından Düzenlenen Beş Dilli Mançuca Sözlük Üzerine Araştırmalar”, Pekin, Yenşen Neşriyati.
- Jin B.(1986) 五体清文鉴和它的价值 wu ti qing wenjian he ta de jiazhi “Beş Dilli Sözlük ve Onun Değeri” , Sözlük Araştırmaları Dergisi, S.5.
- Komisyon.(1957) 五体清文鉴wu ti qing wen jian“Beş Dilli Sözlük”. Pekin, Milletler Neşriyatı.
- Komisyon,(2016) بەش تىللىق مانجۇچە لۇغەت(ئۇيغۇرچە-خەنزۇچە), Beş Tillik Mancuçe Luġet, “Beş Dilli Mançuca Sözlük (Uygurca-Çince)”, Ürümçi, Xinjiang Üniversitesi Neşriyatı.
- Nur Ahmet, K.(2015) بەش تىللىق لۇغەتنىڭ دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدىكى تەتقىق قىلىنىش ئەھۋالى``Beş Dilli Sözlük Hakkında Çinde ve Yurt dışında Yapılan çalışmalar”, Xinjiang Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi, S.4
- Özyetgin, A.M.(2002) Yü Chih Wu Ti Ching Wen Chien: Ch’ing Sülalesi Dönemine Ait Bir Sözlük, Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi , Ankara, s.192-202
- Ross,E.D. (1994) Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi, Mançuca ve Çince Sözlüğü, (çeviren: Emine G. Naskali,) Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınevi.
- Shi S.(2005)《五体清文鉴》察合台文词条研究wuti qingwenjian chahetai wen citiao yanjiu, Beş Dilli Sözlükteki Çağatayca Kelimeler Üzerine Araştırmalar, Yüksek Lisans tezi, Xinjiang Üniversitesi , Tarih Bölümü, Ürümçi.
- Shi S.(2005)《五体清文鉴》编纂过程及维吾尔文辞条研究概述Wuti qingwenjian bianzuan guocheng ji weiwuerwen citiao yanjiu gaishu “Beş Dilli Sözlüğün Yazılma Süreci ve Uygurca Kelimeler Üzerine Araştırmalar”, Hoten Yüksek Okulu okul dergisi, S.3
- Some Notes on the Pentaglot Dictionary.(1998). http://userpage.fu-berlin.de/~corff/im/Buch/Pentaglot adresinden erişildi. (Erişen tarih:15.09.2019)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 1 |
