A comparison of the effects of positive work attitudes of employees who work in the same organization and the same positions but under different employment statuses on negative work outcomes

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 70 - 93, 12.04.2022

Halis Kabaş Serkan Dirlik

Öz

Aynı Örgüt ve İş Pozisyonlarında Farklı İstihdam Türüne Göre Çalışan İşgörenlerin Olumlu İş Tutumlarının Olumsuz İş Çıktılarına Etkilerinin Karşılaştırılması

Öz

Bu araştırmanın temel amacı; aynı örgütte aynı statüde çalışan fakat farklı istihdam türüne istihdam edilen çalışanların pozitif iş tutumlarının negatif iş çıktılarına etkilerinin farklılılaşıp farklılaşmadığı hipotezini sınamaktı. Muğla Büyükşehir Belediyesi bu temel hipotezi sınamak için uygun bir araştırma bağlamı sunmaktaydı. Bu temel tezi sınamak için Muğla Büyükşehir Belediyesi personeli üzerine bir tarama araştırması yürütülmüştür. Tarama araştırmasının sonuçları aynı statüde fakat farklı istihdam türüne göre istihdam edilen çalışanlar açısından pozitif iş tutumlarının negatif iş çıktılarına etkilerinin farklılaştığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Olumlu iş tutumları, Olumsuz iş çıktıları, İstihdam türü

Kaynakça

• Allen, N. J. ve Meyer, J. E. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Arı Sağlam, G., Bal, H. ve Çına Bal, E. (2010). İşe bağlılığın tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde aracılık etkisi: Yatırım uzmanları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 143-166.
• Atay, S. E.ve Gerçek, M. (2017). Algılanan rol belirsizliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisinin ve demografik değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332.
• Avey, J. B., Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2010). The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors. Journal of Management, 36(2), 430-452.
• Bulutlar, F. ve Ünler Öz, E. (2010). Kurumdan ayrılma niyetini etkileyen unsurlar: ı̇şe bağlılık ve kurumla özdeşleşme. İş, Güç Endüstrı̇ İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergı̇sı̇, 12(2), 75-88.
• Büte, M. (2011). Nepotizmin İş stresi, iş tatmini, olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Aile işletmeleri üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 177-194.
• Colquitt, J. A., LePine, J. A. ve Wesson, M. J. (2017). Organization behavior: Improving performance and commitment in the workplace. New York: McGraw Hill Education.
• Çarıkçı, İ. H. ve Çelikkol, Ö. (2009). İş aile çatışmasının örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9.
• Çekmecelioğlu, H. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: Bir araştırma. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2).
• Çelen, Ö., Teke, A. ve Cihangiroğlu, N. (2013). Örgütsel bağlılığın iş tatmini üzerine etkisi: Gülhane askeri tıp fakültesi eğitim hastanesinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18.
• Çetin, F., Basım, H. N. ve Aydoğan, O. (2011). Örgütsel bağlılığın tükenmişlik ile ı̇lişkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25.
• Cropanzano, R., Rupp, D. E. ve Byrne, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to work attitudes, job performance, and organizational citizenship behaviors. Journal of Applied Psychology, 88(1), 160-169.
• Demir, M. (2012). Örgütsel destek, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma eğilimi ilişkisi: havalimanı yer hizmetleri işletmelerine yönelik bir araştırma. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(01).
• Ergeneli, A. ve Eryiğit, M. (2001). Öğretim elemanlarının iş tatmini: Ankara’da devlet özel üniversite karşılaştırılması. H. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 159-178.
• Ertürk, E. ve Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış. 12(1), 39-52.
• Hackman, J. R., Pearce, J. L. ve Wolfe, J. C. (1978). Effects of changes in job characteristics on work attitudes and behaviors: A naturally occurring quasi-experiment. Organizational Behavior and Human Performance, 21, 289-304.
• Hanisch, K. A. ve Hulin, C. L. (1990). Job attitudes and organizational withdrawal: An examination of retirement and other voluntary withdrawal behaviors. Journal of Vocational Behavior, 37, 60-78.
• Harrison, D. A., Newman, D. A. ve Roth, P. L. (2006). How important are job attitudes? meta-analytic comparisons of integrative behavioral outcomes and time sequences. Academy of Management Journal, 49(2), 305-325.
• Hom, P. W. ve Kinicki, A. J. (2001). Toward a greater understanding of how dissatisfaction drives employee turnover. Academy of Management Journal, 44(5), 975-987.
• Hoş, C. ve Oksay, A. (2015). Hemşirelerde örgütsel bağlılık ile iş tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4).
• İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
• de Janasz, S., Forret, M., Haack, D. ve Jonsen, K. (2013). Family status and work attitudes: an investigation in a professional services firm. British Journal of Management, 24, 191–210.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E. ve Patton, G. K. (2001). The job satisfaction-job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bullettin, 127(2), 376-407.
• Judge, T. A. ve Kammeyer-Mueller, J. D. (2012). Job Attitudes. Annual Review of Psychology, 63: 341-367.
• Karahan, A. (2008). Çalışma ortamında statü farklılıklarının örgütsel bağlılığa etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 231-246.
• Kanten, P. (2014). İşyeri nezaketsizliğinin sosyal kaytarma davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin aracılık rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 11-26.
• Karacaoğlu, K. (2015). Çalışanların iş güvencesizliğinin işten ayrılma niyetleri üzerindeki etkisi: alanya bölgesindeki beş yıldızlı otellerde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1), 13-21.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS Uygulamalı Nitel-Nicel-Karma: Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği, Sivas: Nobel Akademik Yayıncılık ve Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Karataş, A. (2016). Örgütsel bağlılık ve işten ayrılma (kurum değiştirme) niyeti ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 53, 71-83.
• Kartopu, M. ve Gürbüz, S. (2016). Askerî pilotların örgütsel bağlılıklarının, işten ayrılma niyetlerine etkisi: alternatif iş imkânlarının düzenleyicilik rolü. Savunma Bilimleri Dergisi, 15(1), 79-112.
• Kırıcı, E. ve Özkoç, A. G. (2017). Turist rehberlerinin tükenmişlik düzeylerinin işe yabancılaşma eğilimlerine etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(1), 20-32.
• Konovsky, M.A. ve Cropanzano, A. R. (1991). Perceived fairness of employee Drug testing as a predictor of employee attitudes and job performance, Journal of Applied Pschology, 76(5), 698-70.
• Leck, J. D. ve Saunders, D. M. 1992. Hirschman's loyalty: attitude or behavior?, Employee Responsibilities and Rights Journal, 5(3).
• Lodahl, T.M. ve Kejner, M.M. (1965) The definition and measurement of job involvement. Journal of Applied Psychology, 49, 24-33.
• Luhman, J. T. ve Cunliffe, A. L. (2013). Key concepts in organization theory. Sage Publications Ltd.
• McGinnis, S. K. ve Morrow, P. C. (1990). Job Attitudes among Full-and Part-Time Employees. Journal of Vocational Behavior, 36, 82-96.
• Negiz, N., Oksay, A. ve Akman, E. (2011). İşe Bağlılık ve İşten Tatmin Açısından Cinsiyet ve Sektörel Farklılık: Kamu ve Özel Sektör Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir İnceleme (Isparta Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2)14, 207-229.
• Ng, T. W. H. ve Sorensen, K. L. (2008). Toward a further understanding of the relationships between perceptions of support and work attitudes: A meta-analysis. Group & Organization Management, 33, (3), 243-268.
• Onay, M. ve Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
• Öztürk, V., Çil Koçyiğit, S. ve Çına Bal, E. (2011). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma: Ankara ili örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 84-98.
• Paulhus, D. L. (1991). Measurement and control of response bias. In J. P. Robinson, P. R. Shaver, & L. S. Wrightsman (Eds.), Measures of social psychological attitudes, Vol. 1. Measures of personality and social psychological attitudes (pp. 17-59). San Diego, CA, US: Academic Press.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, E. T. ve Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Reeve, C. L. ve Smith, C.S. (2001). Refining Lodahl and Kejner’s job ınvolvement scale with a convergent evidence approach: Applying multiple methods to multiple samples. Organizational Research Methods, 4 (2), 91-111.
• Riketta, M. (2008). The causal relation between job attitudes and performance: A meta-analysis of panel studies. Journal of Applied Psychology, 93(2), 472-481. Ronen, S. ve Sadan, S. (1984). Job attitudes among different occupational status groups: An economic analysis. Work and Occupations, 11(1), 77-97.
• Schriesheim, C. ve Tsui, A. S. (1980). Development and validation of a short satisfaction instrument for use in survey feedback interventions. Paper presented at the Western Academy of Management Meeting.
• Sökmen, A. ve Şimşek, T. (2016). Örgütsel bağlılık, örgütle özdeşleşme, stres ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Bir kamu kurumunda araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18/3.
• Şeşen, H. ve Basım, H. N. (2010). Çalışanların adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi: İş tatminin aracılık rolü. ODTÜ Gelişme Dergisi, Ağustos, 171-193.
• Taştan, S., İşçi, E. ve Arslan, B. (2014). Örgütsel destek algısının işe yabancılaşma ve örgütsel bağlılığa etkisinin incelenmesi: İstanbul özel hastanelerinde bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, s.121-138.
• Tett, R. P. ve Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on meta-analytic findings. Personnel Psychology, 46, 259-293.
• Thorsteinson, T. J. (2003). Job attitudes of part-time vs. full-time workers: A meta-analytic review. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 151–177.
• Turan, M. ve Parsak, G. (2011). Yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: Bir devlet üniversitesi idari personeli üzerine araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 1-20.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Algılanan örgütsel desteğin çalışanların iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 209-232.
• Uyguç, N. ve Çımrın, D. (2004). DEÜ araştırma ve uygulama hastanesi merkez laboratuvarı çalışanlarının örgüte bağlılıklarını ve işten ayrılma niyetlerini etkileyen faktörler. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 19(1), 91-99.
• Vallas, S. P. (1988). New technology, job content and worker alienation: A test of two rival perspectives. Work and Occupations, 15, 148-178.
• Varol, F. (2017). Çalışanların örgütsel bağlılık ve ı̇ş tatminlerinin ı̇şten ayrılma niyetlerine olan etkisi: İlaç sektörü örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 38, 200-208.
• Vigoda, E. (2000). Organizational politics, job attitudes, and work outcomes: exploration and implications for the public sector. Journal of Vocational Behavior, 57, 326–347.
• Williams, L. J. ve Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviros. Journal of Management, 17(3), 601-617.
• Yazıcıoğlu, İ. (2009). Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duyguları ile iş tatmini ve işten ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 235-249.
• Yenihan, B., Öner, M. ve Çiftyıldız, K. (2014). İş stresi ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: otomotiv işletmesinde bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 38-49. Yıldız, S. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde iş tatmininin aracı rolü. Ege Akademik Bakış, 14(2), 199-210.
• Yücel, İ. ve D. Koçal. (2018). İş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide tükenmişliğin aracılık etkisi: Sağlık sektöründe bir çalışma, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 297-321