Yükseköğretimde Eğitim Harcamaları

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 49 - 65, 03.08.2023

Gökçe Zübeyde Kaya

Öz

Dünyanın pek çok ülkesinde yükseköğretim hizmeti ağırlıklı olarak devlet desteğiyle sürdürülmektedir. Dünya ülkelerinin ekonomileri, kültürleri ve politik sistemleri açısından birbirlerinden farklıdır. Ama söz konusu yükseköğretimin finansmanı olduğunda büyük benzerlikler bulunmaktadır. Özellikle eğitim gibi alanlara yapılan harcamaların uzun vadede toplumsal gelişim üzerindeki etkilere bakıldığında yapılan kamu harcamalarının toplum ve ülke üzerinde olumlu dışsallık yaratacağı düşünülmektedir. Bu nedenle bu tür harcamaların artırılması ülkenin kalkınması ve büyümesi için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Eğitim Harcamaları, Kamu Harcamaları, Higher Education, Education Expenditures, Public Expenditures

Education Expenditures In Higher Education

Öz

In many countries of the world, higher education services are mainly carried out with the support of the state. The countries of the world differ from each other in terms of their economies, cultures, and political systems. But there are great similarities when it comes to financing higher education. Considering the long-term effects of expenditures on areas such as education on social development, it is thought that public expenditures will create positive externalities on society and the country. Therefore, increasing such expenditures is important for the development and growth of the country.

Anahtar Kelimeler

Higher Education, Education Expenditures, Public Expenditures

Kaynakça

• Akalın, G. (1997). Üniversite Harçları: Türkiye’de Yükseköğretim Hizmetinin Fiyatlandırılması. Amme İdaresi Dergisi, 49-76.
• Akça, H. (2012). Yükseköğretimin Finansmanı ve Türkiye İçin Yükseköğretim Finansman Modeli Önerisi. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 91-104.
• Akın Mart, Ö., & Kartal, S. (2021). Türkiye’deki Eğitim Harcamalarının Değerlendirilmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi , 37-53.
• Akıncı, A. (2017). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, 387-397.
• Aktan, C. (2006). Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası. Ankara: Seçkin Yayın.
• Alkan. (2009). Yükseköğretim Kurumlarında Ar-Ge Harcamaları ve Finansman Şekilleri. Ankara: Maliye Bakanlığı Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu.
• Altundemir, M. (2008). Eğitim Harcamalarında Türkiye ve OECD Ülkeleri. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 51-70.
• Altundemir, M., & Cibo, H. (2016). Yükseköğretimin finansmanı konusunda üniversitelerin görüşleri: YÖK yasa tasarısı çerçevesinde. Maliye Araştırmaları Dergisi, 67-86.
• Al-Yousif, Y. (2008). Education Expenditure and Economic Growth: Some Empirical Evidence from the GCC Countries. Journal of Developing Areas, 69-80.
• Arastaman, G. (2020). Yükseköğretimin Finansmanı. Yükseköğretim Üzerine Düşünmek. Ankara: Pegem.
• Barro, R. (1998). Human Capital and Growth In Cross-Country Regression. Cambridge: Harvard University.
• Bok, D. (2007). Piyasa Ortamında Üniversiteler Yükseköğretimin Ticarileştirilmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Bulutoğlu, K. (2008). Kamu Ekonomisine Giriş. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Chapman, B. (2005). Income contingent loans for higher education: International reform. The Australian National University Open Research Library: https://digitalcollections.anu.edu.au/bitstream/1885/43204/2/DP491.pdf adresinden alınmıştır
• CHEPS. (2010). Progress in highereducation reform across Europe Funding reform. Volume 1: Executive summary and main Report. Center for Higher Education Policy Studies: http://ec.europa.eu/education/higher-education/doc/funding/vol1_en.pdf adresinden alınmıştır
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2013). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 29-48.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2013). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 29-48.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi için bir Yol Haritası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü.
• Daniel, J., Kanwar, A., & Uvalić-Trumbić, S. (2009). Breaking Higher Education’s Iron Triangle: Access Cost and Quality. Change, 30-35.
• DPT. (1984). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Be%C5%9Finci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1985-1989.pdf adresinden alınmıştır
• Ekinci, C. (2009). Türkiye’de Yükseköğretimde Öğrenci Harcama ve Maliyetleri. Eğitim ve Bilim, 34(154), 119-133.
• Erçetin, Ş., Akbaşlı, S., & Baysülen, E. (2020). Devletin Yükseköğretim Öğrencilerine Yönelik Yaptığı Karşılıksız Harcamalarının Mali Boyutu. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 1183-1199.
• Erdoğan, S., & Yıldırım, D. (2009). Türkiye’de Eğitim – İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 11-22.
• Ergen, H. (1999). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Analizi ve Yükseköğretimde Maliyetler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergüder, Ü., Şahin, M., Terzioğlu, T., & Vardar, Ö. (2009). Neden Yeni Bir Yükseköğretim Vizyonu. İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi.
• Esterman, T., & Pruvot, E. (2011). Financially Sustainable Universities II. Brussels. Belgium: EUA Publications.
• Feyzioğlu Akkoyunlu, P. (2005). Eğitim ve Ekonomi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Gillis, M., Perkins, D., Roemer, M., & Snodgrass, D. (1992). Economics of Development. New York: W.W. Norton & Company.
• Göker, Z. (2008, Temmuz-Aralık). Kamusal Mallar Tanımında Farklı Görüşler. Maliye Dergisi, s. 115.
• Gölpek, F. (2011). A New Approach In Higher Education Finance Policy: Cost Sharing. Yükseköğretim Dergisi, 25-33.
• Gül, E., & Yavuz, H. (2011). “Türkiye’de Kamu Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1963-2008 Dönemi. Maliye Dergisi, 72-85.
• Gülşen, C., & Akpınar, M. (2011). Türkiye’de Yükseköğretimin Finansmanında Alternatif Yaklaşımlar. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar, 1227-1233.
• Gürak, H. (2016). Ekonomik Büyüme ve Kalkınma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Huang, F. (2016). Changes and Challenges to Higher Education Financing in Japan. Centre for Global Higher Education Working Paper Series, 1-25.
• Hunt, C. (2022, 04 07). National Strategy For Higher Education to 2030. Lenus: https://www.lenus.ie/handle/10147/120285 adresinden alınmıştır
• Hurn, J. (1993). Limits and possibilities of schooling. Boston: Allyn and Bacon.
• İlyas, E. (2012). Yükseköğretim Finansmanı: Türkiye için Bir Model Önerisi. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Işık, A. (2014). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayın.
• Jacob, W., Neubauer, D., & Ye, H. (2017). Financing trends in Southeast Asia and Oceania: Meeting the Demands of Regional Higher Education Growth. International Journal of Educational Development, 47-63.
• Johnstone, D. (2004). . Economics and politics of cost sharing in higher education: Comparative perspective. Economics of Education Review., 403-410.
• Karadeniz, O., Durusoy, S., & Köse, S. (2007). Avrupa Birliği Yolunda Türkiye'de Eğitim ve Beşeri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karakütük, K. (2006). Yükseköğretimin Finansmanı. Milli Eğitim Dergisi, 171-219.
• Kirmanoğlu, H. (2021). Kamu Ekonomisi Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Koçak, A. (2016). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Türkiye ve G8 Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama . Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt, T. (2021). Eğitim finansmanının karşılaştırmalı analizi. Karşılaştırmalı Eğitim Tematik Bir Yaklaşım. Ankara: Pegem.
• Kurt, T., & Gümüş, S. (2015). Dünyada Yükseköğretimin Finansmanına İlişkin Eğilimler ve Türkiye için Öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 14-26.
• Kurul, N. (2012). Eğitim Finansmanı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Küçükcan, T., & Gür, B. (2009). Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Metin, E., Şenyüz, D., & Tatlıoğlu, İ. (2015). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayın.
• Mutluer, M., Öner, E., & Kesik, A. (2013). Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nadaroğlu, H. (2000). Kamu Maliyesi Teorisi. İstanbul: Beta Basım ve Yayım.
• OECD. (2012). Education at a Glance 2012. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
• OECD. (2015). Education At a Glance. OECD Library: https://www.oecd-ilibrary.org/education/education-at-a-glance-2015_eag-2015-en adresinden alınmıştır
• OECD. (2022). Education At Glance 2022. OECD: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/3197152b-en.pdf?expires=1672732045&id=id&accname=guest&checksum=802E923D62AAD1CA29879AF94553B241 adresinden alınmıştır
• Ömür, Ö., & Giray, F. (2016). Kamusal Mal ve Hizmet Olarak Eğitim Hizmeti ve Harcamaları: Türkiye ve Diğer OECD Ülkeleri KARŞILAŞTIRMASI. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 129-160.
• Özer, R. (2010). Türkiye’de 1990 Sonrası Yapılan Eğitim Harcamalarının Bütçe Politikaları. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, N. (2005). İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü. Sosyoekonomi, 27-44.
• Öztürk, N. (2015). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayın Basım ve Dağıtım.
• Pehlivan, O. (2015). Kamu Maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Pınar, A. (2006). Maliye Politikası- Teori ve Uygulama. Ankara: Naturel Yayıncılık.
• Roth, G. (1987). The Private Provision of Public Services. New York: Oxford University Press.
• Selim, S., Purtaş, Y., & Uysal, D. (2014). G-20 Ülkelerinde Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 93-102.
• Shapiro, H. (2005). A Larger Sense of Purpose: Higher Education and Society. Princeton: Princeton University Press.
• Şenses, F. (2007). Uluslararası gelişmeler ışığında Türkiye Yükseköğretim Sistemi: Temel Eğilimler, Sorunlar, Çelişkiler ve Öneriler. Economic Research Center Working Papers in Economics, 1-32.
• Taş, U., & Yenilmez, F. (2008). Türkiye'de Eğitimin Kalkınma Üzerindeki Rolü ve Eğitim Yatırımlarının Geri Dönüş Oranı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 155-186.
• Tekeli, İ. (2010). Tarihsel Bağlam İçinde Türkiye’de Yükseköğretimin ve YÖK’ün Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tilak, J. (2012). Financing of Higher Education: Traditional Versus Modern Approaches. Journal of Higher Education/Yüksekögretim Dergisi.
• TÜİK. (2021). Eğitim Harcamaları İstatistikleri. TÜİK: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2021-45553#:~:text=2021%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20bir%20%C3%B6nceki%20y%C4%B1la,28%2C3%20ile%20ortaokul%20oldu.&text=E%C4%9Fitim%20harcamalar%C4%B1n%C4%B1n%20gayrisafi%20yurt%20i%C3%A7i adresinden alınmıştır
• Ulusoy, A. (2013). Maliye Politikası. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Ulusoy, B. (2013). Ailelerin İlköğretim Düzeyinde Yapmış Oldukları Hane Halkı Eğitim Harcamaları. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğur, A. (2020). Erdemli Bir Mal Olarak Kan ve Kökö Hücre Bağışı Yapan Gerçek Kişilere Vergi İndirimi Sağlanması. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(2), s. 369-380.
• Yakut Özek, B., & Akbaşlı, S. (2021). Yükseköğretim Kurumlarının Finansmanı: Dünyadaki Uygulamalar İle Karşılaştırmalı Bir Analiz. GEFAD, 1051-1080.
• Yılmaz, T., & Sarpkaya, R. (2016). Eğitim Ekonomisi Eleştirel Bir Yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• YÖK. (1981). 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu.
• YÖK. (2021). ​​​​​​Üniversite İzleme ve Değerlendirme Göstergeleri ve Açıklamaları. YÖK: https://www.yok.gov.tr/Documents/Universiteler/izleme-ve-degerlendirme-kriteri/2021/universite-izleme-ve-degerlendirme-gostergeleri-ve-aciklamalari-2021.pdf adresinden alınmıştır
• YÖK. (2022). Üniversite İzleme ve Değerlendime Genel Raporu. YÖK: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2022/2022-universite-izleme-ve-degerlendirme-genel-raporu.pdf adresinden alınmıştır.
• Zülfüoğlu, Ö. & Yılmaz Soydan, N. (2019, Haziran). Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Maliye Bölümü Öğrencilerinin Erdemli Mal ve Hizmetlere Bakış Açısı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), s. 278-296.