A NEGLECTED NAME IN THE HISTORY OF TURKISH LITERATURE: ALİ NUSRET

Yıl 2010, Sayı: 4, 141 - 163, 31.12.2010

Bengü Vahapoğlu

Öz

Although Ali Nusret, who published his first poem in 1886 (1302 H.) and was active as a poet and writer until his death in 1913, is mentioned in name in literature histories, no detailed study on his literary personality or biography has been made. Yet, the time frame within which this neglected figure of the history of Turkish literature operated comprises such active periods of Turkish literature in terms of modernization as the "Ara Nesil" (Interim Generation; spans between 1873-77 to 1869 as dated by Mehmed Kaplan), Servet-i Fünûn (1869-1901) and II. Meşrutiyet (The Second Constitutional Monarchy, 1908-1911). Ali Nusret wrote not only poems but prose poems; translated novels from French; authored articles in the important newspapers and magazines of his time on literature, history, military profession, science and education; participated in the arguments on language after II. Meşrutiyet standing against simplification. He also adapted a childrens' play from French and composed an Ottoman Elifba (Alphabet). Apparently Ali Nusret produced a small number of works in his short life but he acted within a wide range of publication with his articles on literary, scientific, historical, military, educational and religious matters, which he published in the newspapers and magazines of the time. That's why Ali Nusret has various identities as a poet, a translator, a critic, a linguist and an educator.

Anahtar Kelimeler

Ali Nusret, Ara Nesil (The Interim Generation), Servet-i Fünûn, II. Meşrutiyet, poetry, prose poem

TÜRK EDEBİYATI TARİHİNİN KIYIDA KALMIŞ BİR İSMİ: ALİ NUSRET

Öz

İlk şiirini 1886 (1302) yılında yayımlamış, ölümüne kadar da (1913) şair ve yazar olarak edebî faaliyetlerde bulunmuş olan Ali Nusret'in ismi, her ne kadar edebiyat tarihlerinde geçiyorsa da, edebî şahsiyeti ve hay ah i.izerine aynnhh bir çalışma yapılmamıştır. Oysa Türk edebiyatı tarihinin bu kıyıda kalmış şahsiyetinin, edebî sahada faaliyet gösterdiği yıllar Ara Nesil (Mehmet Kaplan'ın tarihlendirmesiyle 1873-1877 yıllarından 1896'ya kadar olan bir süreyi kapsamaktadır. Servet-i Fünûn (1896-1901) ve II. Meşrutiyet (1908-1911) gibi Türk edebiyatının yenileşme açısından en hareketli dönemlerine denk gelmektedir. Ali Nusret sadece şiir değil, mensur şiir de yazmış, Fransızcadan romanlar tercüme etmiş, dönemin önemli gazete ve dergilerinde edebiyat, tarih, askerlik, fen, egitim konularında pek çok makale kaleme almış, II. Meşrutiyet sonrasındaki dil tartışmalarına katılmı!ş, dilde sadeleşmenin karşısında yer almıştır. Aynca Fransızcadan bir çocuk piyesi adapte etmiş, bir de Osmanh elifbası hazırlamıştır. Ali Nusret, kısa süren hayatında az sayıda eser vermiştir belki ama döneminin gazete ve dergilerinde edebî, fenni, tarihî, askeri konulara, eğitim ve dille ilgili meselelere değindiği makaleleriyle geniş bir yelpazede yayımcılık faaliyeti sergilemiştir. Bu yüzden de Ali Nusret'in bir şair, bir mütercim, bir tenkitçi, bir dilci, bir eğitimci olarak farklı farklı kimlikleri vardır.

Anahtar Kelimeler

Ali Nusret, Ara Nesil, Servet-i Fünûn, II. Me§rutiyet, şiir, mensur şiir

Kaynakça

• Abdülfeyyaz Tevfik, "Ali Nusret", Tanin, S. 1016, 12 Rebiülevvel 1331/6 Şubat 1328/19 Şubat 1913.
• Ali Nusret, Şihab, Cemal Efendi Matbaası, İstanbul, 1306.
• Ali Nusret, Osmanlı Elifbesi, Mürettibın-i Osmaniye Matbaası, Dersaadet, 1328.
• Ali Nusret, Makdlilt-ı Tilrihiyye ve Edebiyye, Muhtar Halid Kitabhanesi, İstanbul, 1329.
• Ali Nusret, Küçük, Matbaa-i Hayriye ve Şürekası, İstanbul, 1329.
• Ali Nusret, "O Gözler", Gülşen, S. 1, No: 18, 5 Haziran 1302, s. 71.
• Ali Nusret, "Mütalaa-i Aşıkane", Saadet, S. 1076, 30 Haziran 1304/3 Zilka'de 1305/12 Temmuz 1888.
• Ali Nusret, "Guy de Mauppassant'ın İlk Stıudu", Maarif, c. 4, S. 85, 25 Şubat 1308/23 Şubat 1310, s. 103-107.
• Ali Nusret, "Çiçekler", Servet-i Fiiııun, c. 15, S. 376, 14 Mayıs 1314, s. 180-183.
• Ali Nusret, "Gece", Servet-i Fiinıın, c. 15, S. 378, 28 Mayıs 1314, s. 211-213.
• Ali Nusret, "Sekte-i Bahar", Servet- Fünun, c. 15, S. 380, 11 Haziran 1314, s. 244-245.
• Ali Nusret, "Darbe-i Hicran", Servet-i Fünun, c. 15, S. 385, 16 Temmuz 1314, s. 324-327.
• Ali Nusret, "Cevr-i Muhıtat", Servet- Fünıın, c.15, S. 388, 6 Ağustos 1314, s. 377-379.
• Ali Nusret, "Leyl-i Seffd", Servet-i Fünıın, c. 16, S. 391, 27 Ağustos 1314, s. 11-13.
• Ali Nusret, "Cathu!le Mendes", Servet-i Fünun, c. 36, S. 926, 12 Şubat 1325, s. 247-250.
• Ali Nusret, "Bir Cevab-ı Müteşekkirane", Servet-i Fiinıın, c. 37, S. 950, 6 Ağustos 1325/3 Şaban 1327, s. 211-213.
• Ali Nusret, "Lisan-ı Müzeyyen ve San' at" (1), Servet-i FünCııı, c. 37, S. 954, 3 Eylül 1325 /1 Ramazan 1327, s. 278-282.
• Ali Nusret, "Lisan-ı Müzeyyen ve San'at" (2), Servet-i Fünun, c. 37, S. 956, 17 Eylül 1325/15 Ramazan 1327, s. 307-309.
• Ali Nusret,"Lisan-ı Müzeyyen ve San'at" (3), Servet-i Fünıın, c. 37, S. 959, 7 Teşrfnievvel 1325/8 Şevval 1327, s. 355-358.
• Ali Nusret, "Lisan-ı Müzeyyen ve San'at" (4), Servet-i Fünıın, c. 37, S. 961, 22 Teşrinievvel 1325/20 Şevval 1327, s. 387-390.
• Ali Nusret, "Lisan-ı Müzeyyen ve San'at" (5), Servet-i Fünun, c. 38, S. 971, 31 Kanunuevvel 1325/2 Muharrem 1328, s. 131-133, 136.
• Ali Nusret, "Kitabet Dersleri: Muazzez Karilerime-Mukaddime", Mekteplilere Arkadaş, S. 4, 20 Şubat 1325 / 22 Safer 1328, s. 120-121.
• Ali Nusret, "Servet-i Fünun", Servet-i Fünıın, c. 39, S. 1000, 22 Temmuz 1326, s. 188-189.
• "Ali Nusret Bey", İctilıad, S. 53, 7 Şubat 1328, s. 1205.
• "Ali Nusret Bey-Cenaze Alayı", Sabah, S. 8410, 7 Şubat 1328/8 Rebiülevvel 1331/15 Şubat 1913.
• Aliş, Şehnaz, "Servet-i Fünun Dergisinde Küçük Hikaye-Mensur Şiir-Manzum Hikaye (1896-1901)", (Danışman: İnci Enginün, Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1994.
• And, Metin, Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu 1908-1923, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1971.
• Ayaz İshaki, "Lisan Meselesi", Sırat-ı Müstakim, c. 3, S. 46, 9 Temmuz 1325, s. 16-317.
• Belot, Adolphe, İki Kadın, (çev. Ali Nusret), Tercüman-ı Hakfkat Matbaası, Dersaadet, 1312.
• Bursalı Mehmet Tahir, Osman/; Müellifleri, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1313.
• Celal Sahir, "Lisanımız" (1), Servet-i Fünun, c. 37, S. 951, 13 Ağustos 1325, s. 227-239.
• Celal Sahir, "Lisanımız" (2), Servet-i Fünıın, c. 37, S. 952, 20 Ağustos 1325, s. 244-248.
• Celal Sahir, "Lisanımız" (3), Servet-i Fiinuıı, c. 37, S. 953, 27 Ağustos 1325, s. 259-261.
• Cenap Şahabettin, "Eyyam-ı Şehrayin", Mekteplilere Arkadaş, S. 8, Nisan 1326/25 Rebiülahir 1328, s. 638-640.
• Cenap Şahabettin, Bütün Şiirleri, (hzl. Mehmet Kaplan-İnci Enginün-Birol Emil-Necat Birinci, Abdullah Uçman), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1984.
• Cevat Bey, "Ali Nusret Bey-Hayat-ı Sa'y ve Talimi", Sabah, S. 8410, 7 Şubat 1328/8 Rebiülevvel 1331 / 18 Şubat 1913.
• Dumas Fils, Alexandre, Muallim Mostel, (çev. Ali Nusret), Tercüman-ı Hakfkat Matbaası, Dersaadet, 1311.
• Ertem, Rekin, Elijbe'den Alfabeye, Dergah Yayınları, İstanbul, 1991.
• "Galib Dede Hakkında Efkar", Hak, S. 11, 29 Haziran 1328, s. 416.
• Halil Edip, "Lisan Meselesine Dair", Yeni Tasvir-i Efkar, S. 75, 1 Ağustos 1325.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, c. 1, (hzl. Müjgan Cunbur), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1999.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, c. 3, (hzl. Hidayet Özcan), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2000.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, c. 4, (hzl. İbrahim Baştuğ), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2002.
• Kerman, Zeynep, Osman Fahri-Hayatı ve Şiirleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1988.
• Koçu, Reşat Ekrem, "Ali Nusret", İstanbul Ansiklopedisi, c. 1, Tan Matbaası, İstanbul, 1959.
• Köprülü, Mehmet Fuat, Bugünkü Edebiyatımız, İkbal Kütüphanesi, İstanbul, 1924.
• Levend, Agah Sırrı, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1960.
• Mendes, Cathulle, Bir Sergüzeşt-i Hunın, (çev. Ali Nusret), Tanin Matbaası, Dersaadet, 1326.
• Muallim Naci, Muallim Naci'nin Şiirleri, (hzl. Abdülkadir Hayber-Hüseyin Özbay), MEB, İstanbul, 1997.
• N. Y., "Lisan Meselesi ve Süleyman Nazif Beyler", Sırat-ı Müstakim, c. 3, S. 53, 27 Ağustos 1325.
• Osman Fahri, "Merhum Ali Nusret'e", Sabah, S. 8412, 4 Şubat 1328/5 Rebiülevvel 1331/15 Şubat 1913.
• Osman Fahri, Mersiyeler, İstanbul, 1329.
• Öksüz, Yusuf Ziya, Türkçenin Sadeleşme Tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi, TDK, Ankara, 2004.
• Özcan, Ali Rıza, Türk Kültür ve Medeniyet Tarihinde Fatih Külliyesi II-Hazıre, İstaribul Büyükşehir Belediyesi Kültür A. Ş. Yayınları, İstanbul, 2007.
• Polat, Nazım Hikmet, Rübab Mecmuası ve il. Meşrutiyet Dönemi Türk Kültür ve Edebiyat Hayatı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.
• Richebourg, Emile, Beyaz Benefşeler, (çev. Ali Nusret), Tercüman-, Hakikat Matbaası, Dersaadet, 1311.
• Richebourg, Emile, Köy Muaşaka/arı, (çev. Ali Nusret), Matbaa-i Ebüzziya, Konstantiniyye, 1313.
• Sunata, İsmail Hakkı, İstibdaddaıı Meşrutiyete Çocukluktan Gençliğe, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, Aralık 2006.
• Salnanıe-i Askeri, 1309, 12. Defa.
• Salname-i Askeri, 1311, 13. Defa.
• Salndnıe-i Askerf, 1324-1326, 14. Defa.
• Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1317, 2. Sene.
• Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1321, 6. Sene.
• Süleyman Nazif, "Lisan Meselesi-Halil Rüşdü Beyefendi'ye", Yeni Tasvfr-i Efkar, S. 43, 29 Haziran 1325.
• Süleyman Nazif, "Ali Nusret' e Teşekkür", Yeııi Tasvfr-i Efkar, S. 70, 27 Temmuz 1325.
• Şahabettin Süleyman, "Ali Nusret Bey", Riibab, c. 2, S. 46, 5 Şubat 1328 / 13 Rebiülevvel 1331, s. 38-40.
• Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, "Ali Nusret", c. 1, YKY, İstanbul, 2003.
• Tarakçı, Celal, Muallim Naci Efendi-Hayatı ve Eserlerinin Tedkiki, Samsun, 1994.
• Tarbe, Edmond, Angele Valois'nm Sergüzeşti, (çev. Ali Nusret), Tercüman-ı Hakikat Matbaası, Dersaadet, 1311.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, "Ali Nusret", c. 1, Dergah Yayınları, İstanbul, 1977.
• Uluant, Zeynep, Cenap Şahabettin'in Avrupa Mektupları, Akademik Kitabevi, İzmir, 1997.
• Us, Mehmet Asım, Karikatürler-II Meşrutiyet Dönemi'nin Ünlü Simaları, (hzl. Seval Şahin), Kitap Yayınevi, İstanbul, 2008.
• Uçman, Abdullah, "Tanzimat ve Servet-i Fünun Dönemi Türk Edebiyahnda Eleştiri", Hece, S. 77 /78/79, Mayıs/Haziran/Temmuz 2003, s. 48-70.
• Üyepazarcı, Erol, Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes, Göçebe Yayınları, İstanbul, 1997.
• Yalçın, Hüseyin Cahid, Edebiyat Hatıraları, Akşam Kitaphanesi, İstanbul, 1935.
• Yetiş, Kazım, Namık Kemal'in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Yazıları, Alfa Yayınlan, İstanbul, 1996.