POETRY and PHİLOSOPHY in RUBAİ CONTEXT

Yıl 2017, Sayı: 17, 105 - 116, 30.06.2017

Cafer Gariper

Öz

In this paper, the relation between philosophy and
poetry will be discussed over ruba’i which seems to be the closest form of
poetry to philosophy. The phisophical worldview in ruba’i will be tried to
analyse based on the works of modern poets like Yahya Kemal, Nâzım Hikmet, Arif
Nihat Asya, besides famous ruba’i poets like Ömer Hayyam, Mevlana, Ahmet
Gazali, Azmizâde Haleti. Ruba’i poets set up the philosophical worldview within
poetic discourse, and often carry a thought that has wide openness to the field
of expression in four line; the possibilities and conditions of this situation
will be emphasized. To what extent social, ideological or philosophical idea
which is sometimes argued by literary scholars on the ground that is not
suitable for the art of poetry, can turn into poetic discourse in ruba’i, how
can the dialectic of emotion and thought be ensured; these problems will be
focused on. On the other hand, linguistic and intellectual background of
uniting philosophical thougt and worldview with poetic discourse will be
searched.    

Anahtar Kelimeler

Philosophy, poetry, ruba’i, philosophical worldview, poetic discourse

RUBAİ BAĞLAMINDA ŞİİR VE FELSEFE

Öz

Bu makalede şiirin felsefeye belki de en yakın duran
nazım şekli olarak görünen rubai üzerinden felsefe-şiir ilişkisi tartışmaya
açılacaktır. Ömer Hayyam, Mevlana, Ahmet Gazali, Azmizâde Haleti gibi ünlü
rubai şairlerinin yanında Yahya Kemal, Nâzım Hikmet, Arif Nihat Asya gibi
modern dönem şairlerinin kalem ürünlerinden hareketle rubaideki felsefî dünya
algısı çözümlenmeye çalışılacaktır. Rubai şairinin felsefî dünya algısını
şiirsel söylemin içerisinde kurmasının, çoğu kez geniş açılıma sahip bir
düşünceyi dört mısrada ifade alanına taşımasının imkân ve şartları üzerinde
durulacaktır. Kimi zaman edebiyat bilimciler tarafından şiir sanatının
bünyesine uymadığı ileri sürülen sosyal, ideolojik veya felsefi düşüncenin
rubaide şiirsel söyleme ne ölçüde evrilebildiği, duygu-düşünce diyalektiğinin
sağlanıp sağlanamadığı problemi üzerinde yoğunlaşılmaya çalışılacaktır. Bir
yandan da felsefî düşüncenin ve dünya algısının şiirsel söyleme
kavuşturulmasının dilsel ve düşünsel arka planı araştırılacaktır.    

Anahtar Kelimeler

Felsefe, şiir, rubai, felsefi dünya algısı, şiirsel söylem

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (2011). “Metinlerarasılık Bağlamında Yazın ve Felsefe İlişkisi”, Metinlerarasılık // Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru.
• Asya, Arif Nihat (1976). Rubâiyyat-ı Ârif I. İstanbul: Ötüken.
• [Beyatlı], Yahya Kemal (1963). Rubâîler Hayyam Rubâîlerini Türkçe Söyleyiş’lerle. İstanbul: Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü.
• Breton, Stanislas (2010). “Varlık, Tanrı ve İlişkisinin Poetikası”, Çağdaş Filozoflarla Söyleşiler, Kıta Felsefesi Tartışmaları içinde. (Haz. Richard Kearney. Hüsamettin Arslan (Çev.), İstanbul: Paradigma.
• Çelebi, Asaf Halet (2002). Mevlana’nın Rubaileri. Ankara: Hece.
• Çelebi, Asaf Halet (2003). Ömer Hayam ve Rubaileri. Ankara: Hece.
• Çetin, Nurullah (2004). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Rubaî. Ankara: Hece.
• İpekten, Haluk (1994). Eski Türk edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh.
• [Kanık], Orhan Veli (1993). Bütün Şiirleri. İstanbul: Adam.
• Kayıran, Yücel (2007). Felsefi Şiir Tinsel Poetika. İstanbul: Yapı Kredi.
• Nâzım Hikmet (1996). Nâzım ile Piraye Mektuplar 1. İstanbul: Adam.
• Nâzım Hikmet, (1997). Şiirler 3. İstanbul: Adam.
• Şen, Cafer (2010). Türk Romanında Felsefî Açılımlar. Ankara: Akçağ.
• Yavuz, Hilmi (2007). Büyü’sün, Yaz! Toplu Şiirler 1969-2005. İstanbul: Yapı Kredi.
• Yavuz, Hilmi (2008). Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar. İstanbul: Yapı Kredi.
• Yerdelen, Cevat (1991). Azmizâde Hâletî’nin Rubaileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Saadettin (1997). Arif Nihat Asya’nın Şiir Dünyası. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.