INDIVIDUAL AND SOCIETAL CHANGE IN THE POEMS OF İSMET ÖZEL

Yıl 2018, Sayı: 19, 101 - 119, 20.06.2018

Mustafa Doğan Karacoşkun Muhammed Hüküm

Öz

İsmet Özel is a poet focusing on societal characteristics of the Turkish society with his opinions on the social issues he expresses. Considering autobiography of Özel, it is possible to say that the transformations he experienced are reflected to his poems and ideas. In this respect, his poem titled Amentü (“The Creed”) has a special meaning. While this poem carries the maturity of the poems that İsmet Özel had written before this date, it also foreshadows the intellectual channel towards which his poems after this date would be oriented. As a poem caring about responsibility of arts before the society, many images, words and expressions which may be statement of the ideological and societal ideas can be observed in the poems of İsmet Özel. It can be said that these clues have an important role in reading a detailed matter like societal change based on poem texts. Poems of İsmet Özel have characteristics of a text witnessing the great transformations in the Turkish society by a mind bearing artistic sensitivity endeavoring to percept what is societal from its source. Poems of İsmet Özel which contains personal intellectual and aesthetical adventure of the poet as well as the breaking points of the society in which he lives can be determined as a highly productive field of study in terms of social psychology. In this study, we will interpret traces of social psychology and societal change in İsmet Özel’s poems in aesthetical context.

Anahtar Kelimeler

Social Psychology, aesthetics, change

İSMET ÖZEL'İN ŞİİRLERİNDE BİREYSEL VE TOPLUMSAL DEĞİŞİM

Öz

İsmet Özel; yazdığı şiirlerle, ifade ettiği toplumsal meseleler hakkındaki fikirleri ile Türk toplumunun toplumsal özelliklerine odaklanan bir şairdir. Özel’in kendi yaşamöyküsü dikkate alındığında yaşadığı dönüşümlerin şiirine ve düşüncelerine yansıdığını söylemek mümkündür. Bu açıdan 1974 yılında Diriliş Dergisinde yayınladığı Amentü şiiri özel bir anlam taşır. Bu şiir İsmet Özel’in bu tarihten önceki şiirlerinin olgunluğunu taşımasının yanında bu tarihten sonraki şiirlerinin yöneleceği düşünsel mecrayı da hissettirir. Sanatın toplum karşısındaki sorumluluğunu önemseyen bir şair olarak İsmet Özel’in şiirlerinde ideolojik ve toplumsal fikirlerin açarı olabilecek birçok imge, kelime ve kullanım gözlemlenebilir. Toplumsal dönüşüm gibi ayrıntılı bir konuyu şiir metinleri üzerinden okuma konusunda bu ipuçlarının önemli bir işlev gördüğü söylenebilir. İsmet Özel’in şiirleri sanatsal duyarlılık taşıyan bir zihnin toplumsal olanı kaynağından algılama çabası içerisinde Türk toplumundaki büyük dönüşümlere de tanıklık eden bir metin olma özelliği taşır. Hem şairinin bireysel düşünsel ve estetik macerasını hem de şairin içinde yaşadığı toplumun temel kırılma noktalarını ihtiva eden ismet Özel’in şiiri toplumsal psikoloji konusunda oldukça verimli bir çalışma sahası olarak belirlenebilir. Bu çalışmada İsmet Özel’in şiirlerinde toplumsal psikoloji ile toplumsal değişimin izleri estetik düzlemde yorumlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal psikoloji, estetik, değişim

Kaynakça

• Cebeci, Oğuz (2004). Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki.
• Eagleton, Terry (2007). Şiir Nasıl Okunur?, Agora Kitaplığı: İstanbul.
• Etil, Hüseyin (2017). İsmet Özel: Şairin Kıyamı ya da Aynı Adamın Öyküsü. Cumhuriyet Dönemi Türk Düşüncesi: İsimler, Yönelimler, Bakışlar. Öner Buçukçu (Editör). Ankara: Bibliyotek.
• Özel, İsmet (1990). Şiir Okuma Kılavuzu, İstanbul: Şule.
• Özel, İsmet (1999). Tavşanla Randevu, İstanbul: Şule.
• Özel, İsmet (2001). Erbain: Kırk Yılın Şiirleri, İstanbul: Şule.
• Özel, İsmet (2005). Türk Edebiyatı Vakfı Konuşması, http://istiklalmarsidernegi.org.tr/Yazi.aspx?YID=438&KID=37&PGID=0
• Özel, İsmet (2011). Of Not Being A Jew, İstanbul: Şule.
• Özel, İsmet (2016). Waldo Sen Neden Burada Değilsin, İstanbul: TİYO.
• Özel, İsmet (2015). Güncellenmiş Kalın Türk, Günce Ellenmiş Kalın Türk, İstanbul: TİYO.
• Özel, İsmet (2017). Taşları Yemek Yasak, İstanbul, TİYO.
• Yumuşak, M. Emin (2012). Sosyalizm Allah’ın Bana Bir Lütfudur: http://www.memleket.com.tr/ismet-ozel-memleket-dergiye-konustu-149484h.htm
• Koçak, Orhan (2010). Bahisleri Yükseltmek : Turgut Uyar Şiirinde Kendini Yaratma Deneyimi, İstanbul: Metis.
• Tüzer, İbrahim (2007). “Üç Firenk Havası’ndan Modern İnsana Ölüm ve İsmet Özel” TÜBAR-XXII-/Güz.
• Tüzer, İbrahim (2008). İsmet Özel: Şiire Damıtılmış Hayat, İstanbul: Dergâh.