SAİT FAİK ABASIYANIK’IN ÖYKÜLERİNDE KULLANIM DEĞERİNDEN PSİŞİK GÖSTERGE DEĞERİNE EŞYA KAVRAMI

Yıl 2018, Sayı: 20, 73 - 85, 20.12.2018

Atilla Ertok

Öz

Sait Faik Abasıyanık’ın öykülerini varlık meselesi üzerinden incelediğimizde, öykülerde bireyin kendisinin yanı sıra kendisi olmayanları da sorguladığını görürüz. Bilincinin farkında olan birey, kendini tanımlamasında hâkim-otoriter kastın egemenliğinden sıyrılarak özgür alanlar oluşturmaya çalışır, varlığını, birey ve bireyin bilincinde yer edebilenin tümü üzerinden menfi ya da müspet çıkarımlarla anlatır. Bu anlatımda da kendisi olmayan “nesneler” ayrı bir yer edinir. Sait Faik öykülerinde nesneleri (eşya) çoğunlukla gereksinim değerleri açısından kullandığı gibi, ekonomik gösterge değerleri açısından da kullanır. Böylelikle eşyanın simgeselliğinin, toplumdaki sınıfsal ayrışmaya olan etkisine değinir. Bunun da ötesine geçerek, onlarla kurduğu ruhsal ilişki sonucunda varlığına, çevresel varlıkların da anlam katmasını sağlar. Sait Faik Abasıyanık insanla, tabiatla ve çevre ile yakınlık kuramadığında eşyaya yaklaşmayı tercih eder. Kendi duygularının onlar üzerindeki sembolik yansımaları ile ruhsal durumunu izaha çalışır. Sembolize edilmiş eşya varlığını özgür kılıyorsa ona yaklaşır, kısıtlıyorsa ondan uzaklaşır. Sait Faik Abasıyanık’ın öykülerinde varlık meselesi ve var olmanın anlamlandırılması konusuna katkı sağlayacağı düşünülen bu makalede, bireyin eşya ile olan ilişkisi; eşyanın, kullanım değeri, ekonomi gösterge değeri ve psişik gösterge değeri çerçevesinde ele alınmıştır. Bireyin bakış açısına göre değerlendirilecek olan bu göstergelerde, ağırlıklı olarak “patetik yanılgı” kavramıyla temellendirilmiş, eşya ile kurulan ruhsal ilişki neticesinde oluşan ve “psişik gösterge değeri” olarak tanımlayabileceğimiz anlam noktasından çıkarımlar elde edilmeye çalışılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Sait Faik Abasıyanık, eşya, ekonomi gösterge değeri, patetik yanılgı

THE CONCEPT OF OBJECT FROM THE USE VALUE TO PSYCHIC VALUE OF THE SIGN IN THE NARRATIVES OF SAIT FAIK ABASIYANIK

Öz

When we examine Sait Faik Abasıyanık’s narratives through the issue of the entity, we observe self-query as well as nonself-query. The individual who is aware of his own consciousness, in his self-definition, attempts to create free spaces by slipping away from the sovereignty of dominant authoritarian caste and expresses his existence with negative or positive inferences over the individual and the whole in the conscious of the individual. Also in this expression nonself objects find a distinctive place. In his narratives, Sait Faik uses the objects mostly in terms of their need values as well as in terms of their economic sign values. Thus, he refers to the effect of figurativeness of the object on the class differentiation existing in society.  Beyond this, as a result of the spiritual relationship he creates with the objects, Sait Faik also allows environmental entities to give meaning to his own existence. Sait Faik Abasıyanık prefers to come closer to the object when he could not develop intimacy with human, nature, and environment. He tries to explain his state of mind through the symbolic reflections of his emotions over them. He gets closer if the symbolized object sets the entity free and moves away if the object restricts it. The article that is thought to contribute to the explanation of the issue of entity and existence in Sait Faik Abasıyanık’s narratives, the relationship of the individual with the object is addressed within the frame of; use value, the economic value of the sign and psychic value of the sign. These signs that can be evaluated according to individual’s perspective, are mainly based on the concept of "pathetic fallacy" and inferences are tried to be obtained from the point of meaning that can be identified as “psychic sign value” being formed as a result of the spiritual relationship with the object.

Anahtar Kelimeler

Sait Faik Abasıyanık, object, economic value of the sign, pathetic fallacy

Kaynakça

• Abasıyanık, Sait Faik (2012a). Havada Bulut. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Abasıyanık, Sait Faik (2012b). Mahalle Kahvesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Abasıyanık, Sait Faik (2012c). Sarnıç. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Abasıyanık, Sait Faik (2012d). Semaver. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Abasıyanık, Sait Faik (2012e). Son Kuşlar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Abasıyanık, Sait Faik (2012f). Şahmerdan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Baudrillard, Jean (2009). Gösterge Ekonomi Politiği Hakkında Bir Eleştiri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, Jean (2010). Nesneler Sistemi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Çelik, Yakup (2002). Sait Faik ve Değerleri Duyan Bir Varlık Olarak İnsan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Fromm, Erich (2015a). İtaatsizlik Üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
• Fromm, Erich (2015b). Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum. İstanbul: Say Yayınları.
• Gürbilek, Nurdan (2013). Mağdurun Dili. İstanbul: Metis Yayınları.
• Mengüşoğlu, Takiyyettin (2015). İnsan Felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Sartre, Jean-Paul (2014). Varlık ve Hiçlik. İstanbul: İthaki Yayınları.