AN ESSAY ON ANALYZİNG ATTİLA İLHAN’S APPROACH TO THE SOCİAL AND POLİTİCAL ISSUES TROUGH HİS NOVELS İN THE SERİE CALLED “AYNANIN İÇİNDEKİLER”

Yıl 2018, Sayı: 20, 161 - 185, 20.12.2018

Elif Türkislamoğlu

Öz

The five novels in “Aynanın İçindekiler” written by Attila İlhan take place among the important texts in the Turkish thought. Novel, as a literary way, since it appeared in the Western societies it has been one of the leading ways to explain the individiual, the society and the relations between them. Novel, entering durnig Tanzimat into Turkish litareture, has also been one of the main sources in the Turkish thought. So the prominent names of the Turkish thought are also novelists. In this study, both the events and the thoughts related tothe near past of Turkey told in “Aynanın İçindekiler”, and Attila İlhan’s arguments about them are evaluated in the light of the writer’s other studies on social and political issues, and the views of other intellectuels in the Turkish  thought. Thus it is aimed at displaying a picture of İlhan’s world of thought.

Anahtar Kelimeler

fiction, history of thought, society, literature, Attila İlhan

“AYNANIN İÇİNDEKİLER” DİZİSİNDEKİ ROMANLAR ÜZERİNDEN ATTİLA İLHAN’IN TOPLUMSAL VE SİYASİ KONULARA İLİŞKİN YAKLAŞIMININ TAHLİLİNİ YAPMAK KONUSUNDA BİR DENEME

Öz

Attila İlhan’ın 1908-1960 arası dönemin olaylarını anlatmak üzere yazdığı “Aynanın İçindekiler” dizisindeki beş roman, aynı zamanda Türk düşünce hayatının da önemli metinleri arasında yer alır. Bir edebî tür olarak Batı toplumlarında ortaya çıktığından beri roman, toplumu, bireyi ve bunlar arasındaki ilişkileri anlatmak için başlıca yollardan biri olmuştur. Türk edebiyat hayatına Tanzimat ile birlikte giren bu tür, Türk düşünce hayatının da temel kaynaklarından biridir. Hatta Türk düşününde roman, çoğu zaman akademik metinlerin önüne geçerek toplumun, yakın dönem tarihi olayların daha geniş bir açıdan ele alındığı bir mecra haline gelmiştir. Bu bakımdan Türk düşünce tarihinin önde gelen isimleri aynı zamanda romancılar olması şaşırtıcı değildir. Bu çalışmada hem “Aynanın İçindekiler” dizisinde anlatılan Türkiye’nin yakın geçmişine dair olaylar ve düşünceler hem de Attila İlhan’ın bunları ele alışı, yazarın toplumsal ve siyasi meselelere bakışı ile bu konularda değerlendirmeler yapan diğer düşünürlerin görüşleri ışığında irdelenmektedir. Böylelikle İlhan’ın düşün dünyasının genel bir tablosunun ortaya konması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Roman, düşünce tarihi, toplum, edebiyat, Attila İlhan

Kaynakça

• Aydemir, Şevket Süreyya (1932). “Milli Kurtuluş Hareketleri Hakkında Bizim Tezimiz”. Kadro, (Sayı 12). İleri Yayınları (tıpkıbasım). y.y., 2012.
• Aydın, Mustafa (2002). “İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 1939-1945”, Türk Dış Politikası-I. Cilt. (ed. Baskın Oran). İstanbul: İletişim.
• Belge, Murat (2014). “Türkiye’de Sosyalizm Tarihinin Ana Çizgileri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, c. 8- Sol, (s. 19-48). (ed. Murat Gültekingil), İstanbul: İletişim.
• Berkes, Niyazi (1964). The Development of Secularism in Turkey. Montreal: McGillUniverstiy Press.
• Berkes, Niyazi (2013). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi.
• Berkes, Niyazi (2014). Unutulan Yıllar. (haz. Ruşen Sezer), İstanbul: İletişim.
• Bottomore, Tom (2001). A Dictionary of Marxist Thought. Massachusettes: Blackwell Pub. Inc.
• Çetinkaya, Y. Doğan, Doğan, M. Görkem (2014). “TKP’nin Sosyalizmi (1920-1990)”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, c. 8- Sol, (s. 275-338). (ed. Murat Gültekingil). İstanbul: İletişim.
• Enginün, İnci ve Kerman, Zeynep (2007). Günlüklerinin Işığında Tanpınar’la Başbaşa. İstanbul: Dergâh.
• Eroğul, Cem (1998). Demokrat Parti – Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge.
• Hobsbawm, Eric (2006). Kısa Yirminci Yüzyıl-1914-1919 Aşırılıklar Çağı. (Çev. Yavuz Aloğan), Everest Yayınları, İstanbul.
• İlhan, Attila (1978). Yaraya Tuz Basmak. Bilgi Yayınları, İstanbul.
• İlhan, Attila (2003). O Karanlıkta Biz. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2004). Sırtlan Payı. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2011). Hangi Laiklik. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila, (2012) Hangi Batı. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (20014a). Bıçağın Ucu. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2014b). Hangi Atatürk. İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• İlhan, Attila (2015a). Dersaadet’te Sabah Ezanları. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2015b). Hangi Edebiyat. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2015c). “Kemalizm Müdafaa-i Hukuk Doktrini”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, c. 2, (s.518-528), (ed. Ahmet İnsel). İstanbul: İletişim.
• İlhan, Attila (2016). Kurtlar Sofrası. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• İlhan, Attila (2018). Hangi Sol. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Karpat, Kemal H. (2017). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. (Çev. Onur Güneş Ayas), İstanbul: Timaş.
• Kayalı, Kurtuluş (2003). “Siyaset Kıskacından Biçimcilik Kıskacına Tarihsel ve Sosyolojik Damarını Kaybetme Tehlikesi Sınırlarında Gezinen Türk Edebiyatı”, Doğu-Batı Dergisi, yıl: 6, S. 22, Şubat-Mart-Nisan 2003, (s. 79-90).
• Kayalı, Kurtuluş (2018). “Türk Romanı Ekseninde Türkiye’yi Okuma Teşebbüsü ile Sosyolojik Metinlere Yansıyan Türkiye Fotoğrafı Arasında Bağlantı Kurulabilir mi?”, Edebiyat ve Sosyoloji – Sosyoloji Seminerleri, (s. 71-106). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Köksal, Duygu (2015). “Attila İlhan”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, c. 2, (s. 488-495), (ed. Ahmet İnsel). İstanbul: İletişim. Mardin, Şerif (2013). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2009). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2016). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2017). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim.
• Naci, Fethi (2017). Yüz Yılın 100 Türk Romanı. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Özdemir, Hikmet (2013). “Siyasal Tarih (1960-1980)”, Türkiye Tarihi – IV: Çağdaş Türkiye 1908-1980, (s. 225-286). (ed. Sina Akşin). İstanbul: Cem.
• Tahir, Kemal (1992). Notlar: Batılılaşma. İstanbul: Bağlam.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2013). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh.
• Tezel, Yahya Sezai (2017). “Tanzimat Sonrası İmparatorluk ve Cumhuriyet Türkiye’sinde ‘Muhafazakârlık’ Sorunsalı: Devamlılıklar, Değişmeler ve Kırılmalar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, C. 5, (s. 21-39). (ed. Ahmet Çiğdem). İstanbul: İletişim.
• Timur, Taner (2002). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik. Ankara: İmge.
• Tunaya, Tarık Zafer (2016a). Türkiye’de Siyasal Gelişmeler I- Kanun-ı Esasi ve Meşrutiyet Dönemi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Tunaya, Tarık Zafer (2016b). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Türkeş, A. Ömer (2009). “Toplum ve Kimlik Kurma Kılavuzu Olarak Roman”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünceler Tarihi, c. 9 -Dönemler ve Zihniyetler, (s. 844-869). (ed. Ömer Laçiner). İstanbul: İletişim.
• Yalçın, Alemdar (2011). Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı. Ankara: Akçağ Yayınları.