THE INSTRUMENTALIZATION OF IDEOLOGY IN THE VEHBI BARDAKÇI’S NOVEL OF THE EPIC OF SHEIKH BEDREDDIN

Yıl 2019, Sayı: 22, 211 - 234, 01.12.2019

Pınar Dağ Gümüş

Öz

The craftsman brings historical reality to readers, using it as a functional in aesthetic fiction with a contribution of imagination. However, some authors seek to ensure the transfer of relative knowledge formed by their ideological tendencies. One of the works that can be assessed in this context is Sheikh Bedreddin Destani, written by Vehbi Bardakci. Sheikh Bedreddin, whose identity has not yet been fully elucidated, acts as a social subject in which Marxist discourse is specified in a fictional world. With the contribution of cultural memory, it becomes the voice of a society that is almost objectified, connecting with people. Fixed lands, collective production, a fair division and a religious view of humanity constitute the sphere of existence of his teachings. The life and thoughts of Sheikh Bedreddin and the execution of his attempt to force them to implement fiction. Bedreddin, who is in the state of a social subject, is considered in accordance with the hero's positive teachings as an idealistic person who tries to change the social structure of the peasantry, reveal itself and raise awareness of them in a fictional discourse with its reaction against order.

Anahtar Kelimeler

Sheikh Bedreddin, novel, ideology, social subject

VEHBİ BARDAKÇI’NIN ŞEYH BEDREDDİN DESTANI ADLI ROMANINDA İDEOLOJİNİN ARAÇSALLAŞTIRILMASI

Öz

Sanatkâr, tarihî bir gerçekliği hayal gücünün katkısıyla estetik kurgu içerisinde işlevsel olarak kullanarak ve yeniden inşa ederek okuyucuların dikkatine sunar. Kimi yazarlar bunu yaparken, ideolojik eğilimleriyle biçimlenen göreceli bilgi dağarcığının aktarımını sağlama amacı güderler. Bu bağlamda değerlendirilebilecek yapıtlardan biri de Vehbi Bardakçı tarafından kaleme alınan Şeyh Bedreddin Destanı adlı romandır. Osmanlı tarihinin henüz aydınlığa kavuşturulamamış kişiliği olan Şeyh Bedreddin, kurmaca dünya içerisinde Marksist söylemin somutlaştığı toplumsal bir özne olarak belirir. Kültürel belleğin katkısıyla halkla birleşerek, adeta nesneleşen toplumun sesi olur. Mülkiyetsiz topraklar, kolektif üretim, adaletli paylaşım ve insanlık dini görüşü onun öğretisinin varlık alanını oluşturur. Şeyh Bedreddin’in yaşamı, düşünceleri ve bunları yaşama geçirme çabasının idamla sonuçlanması, kurmaca dünyaya taşınırken Osmanlı’yı yönetenler olumsuz özellikleriyle romanda yer bulur. Toplumsal özne durumundaki Bedreddin, kurgusal söylem içerisinde düzene karşı geliştirdiği tepkilerle, köylünün sosyal yapısını değiştirmeye, öz gücünü açığa çıkarmaya ve onları bilinçlendirmeye çabalayan idealist bir kişilik olarak olumlu kahraman öğretisine uygun biçimde ele alınır.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Bedreddin, roman, ideoloji, toplumsal özne

Kaynakça

• Assmann, Jan (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Ayşe Tekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Aşıkpaşazade (1985). Âşıkpaşaoğlu Tarihi. A. Nihal Atsız. (Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bardakçı, Vehbi (2016). Şeyh Bedreddin Destanı, İstanbul: Ozan.
• Behiştî Ahmed Çelebi (2016). Târîh-i Behiştî Vâridât-ı Sübhânî ve Fütûhât-ı Osmânî II. Fatma Kaytaz (Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnalcık, Halil (2000). Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet, İstanbul: Eren.
• Kacıroğlu, Murat (2011). “Tarihin Nesnesinden Kurmacanın Öznesine Şeyh Bedreddin yahut Tarihsel Bir Kimliğin Yeniden İnşası Üzerine”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 30. s. 239-274.
• Korkmaz, Ramazan (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit.
• Mehmed Neşri (2014). Kitâb-ı Cihan-Nümâ Neşrî Tarihi II. Cilt. Faik Reşit Unat; Mehmed A. Köymen (Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Moran, Berna (2011). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim.
• Ocak, Ahmet Yaşar (2013). Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler yahud Dairenin Dışına Çıkanlar 15-17. Yüzyıl. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Oruç Beğ (2011). “Oruç Beğ Tarihi”, Üç Osmanlı Tarihi. A. Nihal Atsız (Haz.). İstanbul: Ötüken.
• Somuncu, Selim (2015). Romanda Bilgi İktidar İdeoloji. Ankara: Hece.
• Şahin, Veysel (2018). “İstanbul’un Bir Yüzü Romanında Kişiler Dünyası”, Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası Üzerine İncelemeler…). Ankara: Akçağ. s. 25-43.
• Tatar, Dilara Buket (2014). Mülkiyet ve Fikrî Mülkiyetin Felsefi Temelleri. Ankara: Astana.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2014). Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.