BETWEEN REALITY AND FICTION: FOOTSTEPS OF COMIC OF THE CITY NAŞIT’S IN İBIŞ’İN RÜYASI

Yıl 2020, Sayı: 23, 1 - 24, 01.06.2020

İbrahim Özen

Öz

Comic of the city Naşit Özcan is a “folk artist” who became the laughing face of Istanbul with his stage life from the Second Constitutional Period to the 1940s. Naşit, who was in the hearts of the audience especially with his İbiş typecasting, was also created curiosity with his life behind the stage because of being one of the last representatives of the improvisational theatre, his success story and his belonging to an artistic family. Interviews with him, prepared biographies and theater plays are the products of this curiosity. Tarık Buğra’s novel İbiş’in Rüyası is a fictional text that carries traces of Naşit in many ways. In the novel it is told about, Nahit, a famous comedy master of his time, his passion for theater in his childhood, his father's reaction to this passion, his innovations in İbiş typecasting, his rightful fame in the public, his being a boss of theater and his loves. With this study, Naşit will be compared with Nahit in the fictional world, and the breaking points between reality and fiction will be determined.

Anahtar Kelimeler

Tarık Buğra, İbiş’in Rüyası, Novel, Naşit Özcan, Biography, Fiction

GERÇEKLE KURGU ARASINDA: İBİŞ’İN RÜYASI’NDA KOMİK-İ ŞEHİR NAŞİT’İN AYAK İZLERİ

Öz

Komik-i Şehir Naşit Özcan, II. Meşrutiyet yıllarından 1940’lara uzanan sahne hayatıyla İstanbul’un güldüren yüzü olmuş bir “halk sanatkârı”dır. Bilhassa İbiş tiplemesiyle seyircilerinin gönlünde yer eden Naşit, tulûat tiyatrosunun son temsilcileri arasında yer alması, başarı öyküsü ve sanatkâr bir aileye mensubiyeti bakımından, sahne ardındaki yaşantısıyla da merak edilmiştir. Kendisiyle yapılan röportajlar, hazırlanan biyografiler ve tiyatro oyunları, bu merakın sonucunda ortaya çıkan ürünlerdir. Tarık Buğra’nın İbiş’in Rüyası adlı romanı da pek çok yönüyle Naşit’ten izler taşıyan kurgusal bir metindir. Romanda, devrinin ünlü bir güldürü ustası olan Nahit’in çocukluk yıllarındaki tiyatro tutkusu, babasının bu tutkuya tepkisi, İbiş tiplemesinde yaptığı yenilikler, halkın gözündeki haklı şöhreti, tiyatro patronluğu ve aşkları anlatılmıştır. Çalışma ile Naşit, kurgusal dünyadaki Nahit ile karşılaştırılacak, gerçek ile kurgu arasındaki kırılma noktaları tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tarık Buğra, İbiş’in Rüyası, roman, Naşit Özcan, Biyografi

Kaynakça

• Arpad, Burhan (2001). Perde Arkası. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Ayvazoğlu, Beşir (2011). “Tarık Buğra İçin Bir Biyografi Denemesi”. Tarık Buğra. Mehmet Tekin, Ebru Burcu Yılmaz (ed.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı: 13-25. Biret, İsmail (2005). Komik-i Şehir Naşit Bey ve Çocukları. İstanbul: Doğan.
• Buğra, Tarık (2018). İbiş’in Rüyası. İstanbul: Ötüken.
• Ceyhan, Nesime (2011). “Naşit Özcan’ın/Nahit’in/İbiş’in ve Tarık Buğra’nın Romanı: İbiş’in Rüyası”. Tarık Buğra. Mehmet Tekin, Ebru Burcu Yılmaz (ed.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı: 187-196.
• Coşkun, Nusret Safa (23 Ocak 1939). “Hayatım: Çocukluğum Nasıl Geçti?- 1”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 7, 12.
• Coşkun, Nusret Safa (24 Ocak 1939). “Hayatım: Beni Zorla Baytar Yapacaklardı-2”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 7,13.
• Coşkun, Nusret Safa (25 Ocak 1939). “Hayatım: Sarayda İlk Oyunum-3”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 7.
• Coşkun, Nusret Safa (26 Ocak 1939). “Hayatım: Sahneye İlk Defa Çıkışım-4”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 7,13.
• Coşkun, Nusret Safa (6 Şubat 1939). “Hayatım: Eyüb Sabri ve Hasan Efendi-12”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 7.
• Coşkun, Nusret Safa (12 Şubat 1939). “Hayatım: Abdi’nin Bana Peştamal Kuşatması-18”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 8.
• Coşkun, Nusret Safa (17 Şubat 1939). “Hayatım: Mınakyan’ı Nasıl Tanıdım-21”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 8,10.
• Coşkun, Nusret Safa (19 Şubat 1939). “Hayatım: İlk Defa Patron Oluşum-22”. (Anlatan: Naşit Özcan). Son Posta: 8,10.
• Engin, Sabahattin (Ocak 1973). “İbiş’in Rüyası”. Hisar, 109: 14-15.
• Ercilasun, Bilge (Ocak-Şubat 1981). “İbiş’in Rüyası”. Töre, 116-117: 30-33.
• Gökmen, Mustafa (1989). Başlangıçtan 1950’ye Kadar Türk Sinema Tarihi ve Eski İstanbul Sinemaları. İstanbul: Denetim Ajans.
• Güngör, Selahaddin (Mart 1938). “Büyük Sanatkâr Naşit Hayatını Anlatıyor: Meşekkat ve Macera Dolu 35 Sanat Yılı Nasıl Geçti?”. Darülbedayi, 88: 10-16.
• Hiçyılmaz, Ergun (1999). İstanbul Geceleri ve Kantolar. İstanbul: Sabah.
• Hür, Ayşe (1994). “Özcan, Naşit”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Ana Basım, 202.
• Öztürk, Hayri (Bahar 2004). “Rüyaların ve Sembollerin Işığında İbiş’in Rüyasından Nahit’in Hakikatine”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 15: 139-149.
• Sav, Ergun (Kasım 1972). “Aktörün Dünyası İbiş’in Rüyası”. Hisar, C. 12, 107: 18-19.
• Sel, Kemal Salih (1 Şubat 1948). “Büyük Türk Sanatkârı Fikret Şadi”. Türk Tiyatrosu, 212: 4-5.
• Server, Cemalettin (22 Mart 1938). “Naşid”. Son Telgraf: 6.
• Şahin, Hilmi Zafer (1994). “Ertuğrul, Muhsin”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Ana Basım, 195-196.