ROMANTİK BİR TEKNİK OLARAK ÖTEKİ-BEN’İN İNŞASI

Yıl 2020, Sayı: 23, 171 - 196, 01.06.2020

Deniz Depe

Öz

Romantizmin temalarından biri olan öteki-ben, daha çok psikolojik bir problem olarak ele alınmış ve edebiyatta karakterin psikolojisiyle ilgisi çerçevesinde yorumlanmıştır. Hâlbuki öteki-ben aynı zamanda romantik bir edebi tekniktir. Ancak bu konuda edebiyat eleştirmenlerinden çok psikiyatrlar çalışmıştır. Örneğin bir psikiyatr olan Otto Rank’ın bu konu hakkındaki çalışmasının temelini edebi metinler oluşturmaktadır. Türk edebiyatında, batılı anlamda bir öteki-ben teması için Halit Ziya Uşaklıgil’i beklemek gerekir. Peyami Safa, Sabahattin Ali, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Orhan Pamuk gibi yazarlar da bu temayı çeşitli yönlerden geliştirerek, farklı tekniklerle ele almışlardır. Bu makalede Rank’ın Eş Benlik isimli kitabı temel alınarak, Türk edebiyatında bu tekniği kullanan üç önemli roman –Aşk-ı Memnû, İçimizdeki Şeytan ve Huzur- bu açıdan yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öteki-Ben, Türk romanı, Romantizm, İkiz

THE CONSTRUCTION OF DOUBLE AS A ROMANTIC NOVEL TECHNIQUE

Öz

The double, one of the themes of romanticism, was considered as a psychological problem and interpreted about psychology in literature. But the double is also a romantic literary technique. However, psychiatrists worked more on literature than literary critics. Literary texts form the basis of Otto Rank's work on this subject. In Turkish literature, it is necessary to wait for Halit Ziya Uşaklıgil for the double theme in the western sense. The authors like Peyami Safa, Sabahattin Ali, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oguz Atay, Orhan Pamuk have developed this theme in various ways, have dealt with different techniques. In this article, three important novels using this technique in Turkish literature - Aşk-ı Memnû, İçimizdeki Şeytan and Huzur- are tried to be interpreted in this respect based on Rank's The Double.

Anahtar Kelimeler

The double, Turkish novel, Romance, Twin

Kaynakça

• Ali, Sabahattin (2015). İçimizdeki Şeytan, İstanbul: Yapı Kredi.
• Ali, Sabahattin (2016). Üç Romantik Hikâye, İstanbul: Yapı Kredi.
• Dostoyevski, Fyodor Mihayloviç (2011). Öteki, Ergin Altay (çev.). İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2005). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim.
• Oğuzertem, Süha (2018). Modern Türkçe Edebiyat Üzerine Yazılar, İstanbul: İletişim.
• Poe, Edgar Allan (2015). “William Wilson”, Bütün Hikâyeleri, Dost Körpe (çev.). İstanbul: İthaki.
• Rank, Otto (2016). Eş Benlik Bir Psikanaliz Çalışması, Gökçe Metin (çev.). İstanbul: Pinhan.
• Shakespeare, William (2019). Yanlışlıklar Komedyası Özdemir Nutku (çev.). İstanbul: İş Bankası.
• Stevenson, Robert Louis (2017). Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ın Tuhaf Hikayesi, Kaya Genç (çev.). İstanbul: İletişim.
• Şahin, İbrahim (2012). Haz ve Günah, 2. Baskı, İstanbul: Kapı.
• Şahin, İbrahim (2017a). “Suad’ın Mektubu I”, Türk Edebiyatı, 520: 4-12.
• Şahin, İbrahim (2017b). “Suad’ın Mektubu II”, Türk Edebiyatı, 521: 4-14.
• Şahin, İbrahim (2017c). “Mümtaz mı Suad mı?”, Türk Dili, 783: 6-18.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011). Huzur, İstanbul: Dergâh.
• Tucker, Harry (2016). “Giriş”, Eş Benlik Bir Psikanaliz Çalışması, Gökçe Metin (çev.). İstanbul: Pinhan.
• Uşaklıgil, Halit Ziya (2016). Aşk-ı Memnû, İstanbul: Can.
• Wilde, Oscar (2016). Dorian Gray’in Portresi, Ülker İnce (çev.). İstanbul: Everest.