YAHYA KEMAL: “KENDİ GÖK KUBBEMİZ” ALTINDA ÖLÜM

Yıl 2020, Sayı: 24, 119 - 158, 01.12.2020

Hakan Değirmenci

Öz

Ölüm, hayatın kaçınılmaz bir gerçeğidir. Doğmak ve yaşamak ne kadar tabii ise ölüm de o kadar tabii ve hakikattir. İnsanoğlu yaşadığı müddetçe bu gerçeğin farkındadır. Farkındalığının azaldığı durumlarda, yakınındaki bir kişinin yahut bir diğer canlının ölümü üzerine kişide bu bilinç yeniden canlanır.
Temelde maddi bir şey olan ölüm, mahiyeti itibariyle özellikle filozofların, teologların ve sanatçıların temel meselelerinden bir olmuştur. Sanatkâr, yaşamı herkesten daha fazla derinlemesine idrak eden, gözlemleri, duyuş ve sezişleri en fazla olan kişidir. Bu durumda ölüm sanatçıların elinde biyolojik bir hadise olmaktan çıkmış, bir estetik değer ve anlam kazanmıştır. Ölüm meselesini yoğun bir şekilde işleyen sanatçılarımızdan bir tanesi de hiç kuşkusuz Yahya Kemal’dir.
Çalışmamızda bir temel olması bakımından, Türk şiirinde ölüm konusunun nasıl bir çizgide ilerlediği hususunda genel bir değerlendirme yapılmış, ardından şairin Kendi Gök Kubbemiz adlı kitabında yer alan şiirlerinde ölüm temasını nasıl ele aldığını incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz, şiir, ölüm, ahiret

YAHYA KEMAL: DEATH UNDER “KENDİ GÖK KUBBEMİZ”

Öz

Death is an inevitable fact of life. The more natural it is to be born and to live, the more natural and true is death. As long as man lives, he is aware of this fact. In cases where the awareness decreases, this consciousness revives in the death of a person nearby or another living creature.
Death, which is basically a material thing, has been one of the main issues of philosophers, theologians and artists, in particular in nature. The artist is the person who understands life more deeply than anyone and has the most observations, feelings and intuition. In this case, death has ceased to be a biological phenomenon in the hands of the artists and gained an aesthetic value and meaning. Yahya Kemal is undoubtedly one of our artists who dealt with the issue of death intensely.
In terms of being a basis in our study, a general evaluation has been made on how the subject of death in Turkish poetry progressed, and then how the poet has dealt with the theme of death in his poetry titled Our Book of Heaven.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal Beyatli, Kendi Gok Kubbemiz, poem, death, after-life

Kaynakça

• Akgün, Mehmet (1999). “1839-1920 Yılları Arasında Türkiye’de Aydınlanmanın Uzantısı Olarak Temsil Edilen Felsefî Akımlar”, AÜ İlahiyat Fakültesi, C.40, 1: 475-497.
• Bachelard, Gerard (2006). Su ve Düşler Maddenin İmgelemi Üzerine Bir Deneme. O. Kunal (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Banarlı, Nihat Sami (1964). “Süleymaniye’de Bayram Sabahı”, Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi.
• Banarlı Nihat Sami (1997). Yahya Kemal Yaşarken. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Beyatlı, Yahya Kemal (1974b). Aziz İstanbul. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Beyatlı, Yahya Kemal (1976). Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebî Hatıralarım. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Beyatlı, Yahya Kemal (1974a). Eski Şiirin Rüzgârıyle. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Beyatlı, Yahya Kemal (1995). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Bıyıklı, Şaban (2013). “Yahya Kemal’de Din ve Metafizik Algısı-1”. Türk Dili, S.737: 18-25.
• Cüceloğlu, Doğan (1991). İnsan ve Davranış. İstanbul: Remzi.
• Çonoğlu, Salim (2007). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Ölüm, Ankara: Akçağ.
• Göçgün, Önder (1991). “Yahya Kemal’e Göre Fatih ve İstanbul’un Fethi”, Türk Edebiyatı. Araştırmaları-1, Selçuk Ün. Edebiyat Fakültesi.
• Işık, Emine (1998). “Yahya Kemal’de Din”, Doğumunun 112. Yılında Yahya Kemal. İstanbul: Kubbealtı.
• Kahraman, Alim (1988). Yahya Kemal Beyatlı. İstanbul: Şûle.
• Kanter, M. Fatih (2008). “Yahya Kemal’in Şiirlerinde Ölüm”, Yahya Kemal Enstiüsü-V. İstanbul: Güngör Matbaası.
• Kaplan, Mehmet (2011). Şiir Tahlilleri 1. İstanbul: Dergâh.
• Kaplan, Mehmet (2006). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar-2. İstanbul: Dergâh.
• Kaplan, Sefa (1994). Yahya Kemal Beyatlı Seçmeler. İstanbul: YKY.
• Karataş, Turan (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe.
• Korkmaz, Ramazan (2004). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker.
• Ökten, Sadettin (2008). Yahya Kemal’in Rüzgarıyla Düşünceler ve Duyuşlar. İstanbul: Ötüken.
• Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Parlatır, İsmail (1988). “Tanzimat Şiiri”, Büyük Türk Klasikleri-8, Ankara: Ötüken-Söğüt.
• Parlatır, İsmail (1992). “XIX. Yüzyıl Yeni Türk Şiiri”, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı-IV, S. 481-482: 1-42.
• Parlatır, İsmail; Çetin, Nurullah (2005). Şinasi Bütün Eserleri. Ankara: Ekin.
• Şentürk, Habil (2014). Yahya Kemal ve Din. İstanbul: İz.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1995). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011). Yahya Kemal. İstanbul: Dergâh.
• Tanpınar Ahmet Hamdi (1997). 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan.
• Tanyol, Cahit (1985). Türk Edebiyatında Yahya Kemal. İstanbul: Remzi.
• Taşçıoğulu, Şeyma (1968). “Yahya Kemal’de Ölüm Mimarisi”, Yahya Kemal Enstitüsü-II, İstanbul: Baha.
• Tecer, Ahmet Kutsi (1963). Ahmet Hamdi Tanpınar: Yahya Kemal. İstanbul: Yahya Kemali Sevenler Cemiyeti.
• Törenek, Mehmet (2005). Yol ve Yolculuk Bağlamında Şiirimizde Ölüm, AÜ.TAE Dergisi.
• Tural, Secaattin (2003). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Din Duygusu. İstanbul: Kitabevi.
• Uysal, Sermet Sami (1959). Yahya Kemal’le Sohbetler. İstanbul: Kitap.
• Üstünova, Mustafa (1996). “Yahya Kemal ve Tasavvuf”. Türk Dili, 533: 1229.
• Yetiş, Kazım (2005). Türk Edebiyatında İstanbul’un Fethi ve Fatih. İstanbul: Kitabevi.
• Yetiş, Kazım (2008). Yahya Kemal Beyatlı. Ankara: KTBY.
• Yetiş, Kazım (2000). Yahya Kemal İçin Yazılanlar, C.I. İstanbul: Fetih Cemiyeti.
• Yiğitbaş, Maksut (2017). “Bir Rindin Yaşlanma Sendromu”, Ahi Evran Ün. SBE Dergisi, 2:289-299.
• Özkazanç, Alev (2015). Feminizm ve Queer Kuram. Ankara: Dipnot.
• Rimbaud, Arthur (2015). Ben Bir Başkasıdır- Bütün Düzyazı Şiirleri. İnce, Özdemir (Çev.). Ankara: İmge.
• Rubin, Gayle S. (1993). “Thinking Sex: Notes for a Radical Theory of the Politics of Sexuality”. The Lesbian and Gay Studies Reader, New York: Routledge.
• Sancar, Serpil (2013). Erkeklik: İmkansız İktidar. İstanbul: Metis.
• Şafak, Halil (2019). Küçük İskender Kitabı. İstanbul: İkaros.
• Turhanlı, Halil (1944). Meleklerin Düştüğü Yer. İstanbul: Altıkırkbeş.
• Umut, T. Arslan (2010). “Heteroseksüel Melankoli”. Kaos Glg, 1: 42-51.