TOPLUMCU GERÇEKÇİ TÜRK ROMANINDA KOMÜNİST PROPAGANDA (1950-1960)

Yıl 2021, Sayı: 25, 117 - 142, 01.06.2021

Halil İbrahim Ünser

Öz

Sanayinin gelişmediği tarım toplumlarında komünist propagandanın malzemesi ağır- lıkla kırsal hayatta aranmış, edebî eserlerde tarımsal toplumların iktisadi ve idari ya- pıları konu edilerek eleştirilmiştir. Bu makalede 1940’lı yıllarda yoğun bir üretim süre- cine girerek 1950’li yıllarda siyasi romanlar yayımlamış üç önemli Marksist-sosyalist romancının kırsal hayatta toplumsal sınıf çatışmaları başta olmak üzere siyasi kavram ve sorunları konu edindikleri İnce Memed, Bereketli Topraklar Üzerinde ve Rahmet Yolları Kesti romanlarında işlenen siyasi meseleler ele alınarak yazarların bu meselelere getirdikleri çözüm önerileri tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Romanda komünist propaganda, sosyalist ajitasyon, siyasi ahlâk

COMMUNIST PROPAGANDA IN THE SOCIALIST REALIST TURKISH NOVEL (1950-1960)

Öz

In agricultural societies, the material of communist propaganda has been sought in rural life. Therefore, in literary works, the economic/administrative structures of agricultural societies have been subject and criticized in this context. In this arti- cle, the novels İnce Memed, Bereketli Topraklar Üzerinde and Rahmet Yolları Kesti by three important Marxist-socialist novelists, who entered an intense production process in the 1940s and published political novels in the 1950s, are examined. These novels’ subjects are political concepts and problems, especially social class conflicts in rural life. In this study, the political issues in the novels mentioned were discussed and the solution suggestions of the authors to these issues were discussed.

Anahtar Kelimeler

Communist propaganda in the novel, socialist agitation, political ethics

Kaynakça

• Aysal, Necdet (2005). “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 35-36 (Mayıs-Kasım): 267-282.
• Coşkun, Sezai (2006). Kemal Tahir: Şahsiyeti, Eserleri, Fikirleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Çiftlikçi, Ramazan (1993). Yaşar Kemal: Yazar-Eser-Üslup. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fedai, Özlem (2010). “Kemal Tahir ve Türk Romanı”, Kemal Tahir 100 Yaşında. Ertan Eğribel; M. Fatih Andı (Ed.). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Gençkaya, Ömer Faruk (2008). Eğitimin Başkenti Ankara. Ankara: Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi (VEKAM).
• Hikmet, Nâzım (1993). Kemal Tahir’e Mapushaneden Mektuplar. İstanbul: Adam.
• Hobsbawm, Eric J. (1995). Sosyal İsyancılar. İstanbul: Sarmal.
• İnce, Erdal (2006). “Köylüyü Topraklandırma Kanunu’nun Türk Siyasal Yapısının Oluşumu Üzerindeki Etkileri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 13 (Güz): 59–78.
• Kemal, Orhan (2018). Bereketli Topraklar Üzerinde. İstanbul: Cem.
• Kemal, Yaşar (2019a). İnce Memed 2. İstanbul: Yapı Kredi.
• Kemal, Yaşar (2019b). İnce Memed 1. İstanbul: Yapı Kredi.
• Kemal, Yaşar (9 Haziran 1970). “Yaşar Kemal, Orhan Kemal’i anlatıyor”, Yeni Gazete.
• Moran, Berna (2001). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2: Sabahattin Ali’den Yusuf Atılgan’a. İstanbul: İletişim.
• Mumcu, Uğur (2018). 40’ların Cadı Kazanı. Ankara: Uğur Mumcu Vakfı.
• Mutluay, Rauf (1973). 100 Soruda Çağdaş Türk Edebiyatı (1908- 1972). İstanbul: Gerçek.
• Narlı, Mehmet (2002). Orhan Kemal’in Romanları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Pedler, Anne (1927). “Going to the People. The Russian Narodniki in 1874-5”, The Slavonic Review. 16 (6): 130-141.
• Sığın, Aykut (2016). “Kemal Tahir’in ‘Rahmet Yolları Kesti’ Adlı Romanında Toplumsal Gerçeklik Yansımaları”, Akademik Bakış Dergisi. 54 (Mart-Nisan): 670-680.
• Suchkov, Boris (2009). Gerçekliğin Tarihi. İstanbul: Doruk.
• Tahir, Kemal (2011). Rahmet Yolları Kesti. İstanbul: İthaki.
• Tatarlı, İbrahim ve Rıza Mollof (1969). Hüseyin Rahmi’den Fakir Baykurt’a Marksist Açıdan Türk Romanı. İstanbul: Habora.
• Türkeş, Ömer (2016). “Tarih ve Toplum Tezleriyle Romanlar Yazmak”, Notos Öykü 57: Kemal Tahir. (Nisan-Mayıs): 20-23.
• Tüzer, İbrahim ve Muhammed Hüküm (2017). “Türk Romanının Kanonu Karşısında Kemal Tahir”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 6(1): 256-276.
• M. Şehmus Güzel (tarihsiz). “Yaşar Kemal, Çünkü ‘Dino Okulu’ndan”, İnsanokur, https://www.insanokur.org/yasar- kemal-cunku-dino-okulu-ndan-m-sehmus-guzel/ (Erişim Tarihi: 14.06.2019).
• Livaneli, Zülfü (2019). “Zülfü Livaneli’nin Yaşar Kemal ile anılarını anlattığı Görkemli Hatıralar Programı”.
• Halk TV. 18 Kasım 2019. https://www.youtube.com/watch?v=DsgdC-s_2GU (Erişim Tarihi: 29.07.2019).