ETNİK ÇADIR-ETNİK KİMLİK: SAVAŞI MERKEZE ALAN TÜRK ROMANI ÖRNEKLEMİNDE

Yıl 2022, Sayı: 27, 61 - 90, 01.06.2022

Ülkü Eliuz Emrah Seferoğlu

Öz

Etnik kimlik-etnik çadır, bireyin kendisini ötekilerden farklı tanıtma veya hâkim ideolojinin
bireyi farklı tanımlama çabaları sonucunda ortaya çıkan bir olgudur. Kişinin
“ben kimim” sorusuna verdiği yanıt, yalnızca vatandaşı olduğu ülkeye ya da ulusuna
veya mensubu bulunduğu ekonomik sınıfa atıfta bulunarak tezahür etmemekte aksine
birey, kendine ait farklı birtakım tanımlama biçimlerine de yönelmektedir. Bireyin
çocukluk döneminden itibaren üstlendiği roller ve bu rollerle yaşadığı travmalar etnik
çadırın nedenidir. Etnik çadır; grup aidiyetinin barınağıdır. Savaşı merkeze alan bütün
anlatılarda etnik kökene bağlı çatışma entrik kurgunun çerçevesini oluşturur. Bu
bağlamda savaşın hem eylemsel, hem düşünsel, hem de duygusal boyutlarının ele
alındığı 10 eser (Hilal Görününce, Aşela, Ağlama Tuna, Emanet Çeyiz Mübadele İnsanları,
Bingöl Cepheleri, Soğuk Cennetin Çocukları, Paylaşılmayan Topraklar, Yüzbaşı Selahattin’in
Romanı I-II, Günbatımı) politik-psikolojik yorumla ve edebiyat sosyolojisi ilkeleri çerçevesinde
incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etnik kimlik, etnik çadır, savaş, Türk romanı

ETHNIC IDENTITY-ETHNIC TENT: IN THE SAMPLE OF TURKISH NOVEL CENTERED ON WAR

Öz

Ethnic identity-ethnic tent is a phenomenon that emerges as a result of the efforts
of the individual to introduce themselves as different from the others or the efforts
of the dominant ideology to define the individual differently. The answer given by
the person to the question “who am I” does not only manifest by referring to the
country of citizenship or nationality or the economic class to which he/she is a
member but, on the contrary, the individual also tends to some different forms of
self-identification. The roles that the individual has undertaken since childhood and
the traumas experienced due to these roles are the cause of the ethnic tent. Ethnic
tent; is the shelter of group belonging. In all narratives centered on war, conflict
based on ethnic origin forms the framework of the plot. In this context, 10 works
that deal with both the operational, intellectual and emotional dimensions of the
war (Hilal Görününce, Aşela, Ağlama Tuna, Emanet Çeyiz Mübadele İnsanları, Bingöl Cepheleri,
Soğuk Cennetin Çocukları, Paylaşılmayan Topraklar, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı I-II,
Günbatımı) has been studied with political-psychological interpretation and within
the framework of the principles of sociology of literature.

Anahtar Kelimeler

Ethnic identity, ethnic tent, war, Turkish novel

Kaynakça

• Akbulut, Yılmaz. Bingöl Cepheleri. Emel Matbaası, (Tarihsiz).
• Alptekin, Halide. Ağlama Tuna. Kaynak Kitaplığı, 2011.
• Armağan, Burak. “Millî Çağrı: Yeni Turan”, Milli Edebiyat Dönemi Roman Okumaları. Kesit Yayınları, 2019.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Siyasî (BOA. DH. SYS) 109/2 lef 2/3.
• Bauman, Zygmunt. Sosyolojik Düşünmek. Çeviren Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Bektaş, V. Hamza. Ermeni Soykırım İddiaları ve Gerçekler. Uludağ Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 2001.
• Çokum, Sevinç. Hilal Görününce. Ötüken Yayınları, 2005.
• Durmuş, Mitat. “Çanakkale Şiirleri Bağlamında Millî Romantik Duyuş Tarzı”, Editör İbrahim Güran Yumuşak, Uluslararası Çanakkale Kongresi Bildiri Kitabı. CRR ve Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi, İstanbul, 17-18-19 Mart 2006, ss.385-391.
• Eliuz, Ülkü. “Kötülüğün Haritasında Kadın Olmak: Cengiz Dağcı Romanlarında Kadın Karakterler”, Uluslararası Cengiz Dağcı SempozyumuBildiri Kitabı. TÜDAM, Eskişehir 16- 17 Mayıs 2017, ss.112-130.
• Erdenir, F. H. Burak. Avrupa Kimliği: Pan Millîyetçilikten Post Milliyetçiliğe. Ümit Yayıncılık, 2005.
• Erözden, Ozan. Ulus-Devlet. Dost Kitabevi, 1997.
• Gleason, Phillip. “Kimliği Tanımlamak: Semantik Bir Tarih”, Editör Fırat Mollaer, Kimlik Politikaları. DoğuBatı Yayınları, 2014.
• Gordon, Milton. Assimilation In American Life. Oxford University Press, 1964.
• Heckmann Yalçın, Lale. “Ulus, Millet, Azınlık Etnik Grup ve Etnisite Kavramları Üzerine”, Birikim Dergisi (Etnik Kimlik ve Azınlıklar Özel Sayısı), (71-72), 1995, ss. 81-85.
• Kantarcı, Şenol. “Van’da Ermeni İsyanı (1896–1915)”, Ermeni Araştırmaları, I (5), 2002, ss. 135-145.
• Korkmaz, Ramazan. “Servet-i Fünûn Edebiyatı”, Editör Ramazan Korkmaz, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker Yayınları, 2009.
• Kuyaş, Zuhal. Aşela. Kaynak Yayınları, 1958.
• Öke, Mim Kemal. Günbatımı. Çağ Yayınları, 1991.
• Özoltulular, Eşref. Soğuk Cennetin Çocukları. Dergâh Yayınları, 2009.
• Parekh, Bhikhu. “Kimliğin Mantığı”, Editör Fırat Mollaer, Kimlik Politikaları. DoğuBatı Yayınları, 2014.
• Selçuk, İlhan. Yüzbaşı Selahattin’in Romanı I,II. Remzi Kitabevi, 1979.
• Tunç, Gökhan (2020), “Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nı kim yazdı? Üstyorum, okuma kontratı ve suje kavramlarıyla Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nı yeniden düşünmek”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 257-266. DOI: 10.29000/rumelide.839144.
• Türkdoğan, Orhan. Osmanlıdan Günümüze Türk Toplum Yapısı. Timaş Yayınları, 2008.
• Uzunyaylalı, Mehmet Talat. Paylaşılmayan Topraklar. Bab-ı Ali Yayınları, 2015.
• Yalçın, Kemal. Emanet Çeyiz: Mübadele İnsanları. Doğan Kitapçılık, 1999.