CEMAL HURŞİD’İN SIRTLAN ADLI ROMANINDA TAŞRA SIKINTISI

Yıl 2022, Sayı: 27, 91 - 118, 01.06.2022

Nurcan Şen

Öz

Cemal Hurşid Türk edebiyatı tarihi ve incelemelerinde henüz kendine yer edinememiş bir yazardır. Bu nedenle
makalede hem araştırmacıların dikkatıini bu yazara çekmek hem de bu yazarın Sırtlan adlı romanı üzerine bir inceleme
yaparak yazarın roman anlayışı hakkında birkaç noktaya parmak basmak amaçlanmıştır. Sırtlan romanını konu
alan bu yazı, bir tahlilden ziyade romanın olay örgüsünü yönlendiren taşra sıkıntısı teması üzerinedir. Bu nedenle
ilk önce taşra sıkıntısının romana nasıl yansıdığı ve bu sıkıtıyı gideren hamleler anlatımın öğeleri olan gösterenler
üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken gerek taşra sıkıntısının gerekse bu sıkıntıyı giderme mekanizmalarının
neden ve sonuçları felsefi ve psikanalitik yan okumalarıyla aydınlatılmaya çalışılmıştır. Romandaki olaylar I.
Dünya Harbi zamanında geçer. Romanın ilk bölümünde bir Anadolu kasabasına dışarıdan gelen memur ve tüccarlar
dış dünyadaki olaylara kayıtsız bir hâlde taşra sıkıntısını yenmek ve yaşamı genişletmek için sazlı sözlü eğlenceler
düzenlerler. Romanın ikinci bölümünde ise bu eğlenceler kaynaklı gelişen bir aşk evliliğe dönüşmek üzereyken bir
ölümle sekteye uğrar. Sevilen, bir hastalık neticesinde vefat eder. Seven ise bütün libidoyu/yaşam enerjisini sevilene
gönderdiğinden gerçek dünyada ego/ben enerjisinden mahrum kalır. Yaşamdaki zorlukların üstesinden gelemez, bu
ölüm karşısında zayıf düşer, kederine karşı mücadele edemez. Sevdiği kızın boşluğunu başka bir nesne ve uğraşla
dolduramaz. Bu nedenlerle sevdiğinin mezarını ziyarete giderek kayınpederini öldürecek ölçüde gerçeklik ilkesini
kaybeder. Yine bu kasabaya dışarıdan gelenler, kasabada yaşam alanı darlığından kendi estetik haz ve zevklerini birden
çok nesneye ve duyuma yayamazlar. Estetik yaşamdaki eksikliği ve ontik boşluğu tek uğraş, nesne veya kişiyle
doldurmak zorunda kalırlar. Bu nesne veya kişi kaybedildiğinde boşluk başka bir uğraş, kişi veya nesneyle doldurulamadığından
boşluğa düşerler. Cemal Hurşid’in Sırtlan romanında hem eğlencenin sebebi hem de felaketlerin nedeni
taşra sıkıntısıdır. Aslında romandaki taşra kasabasında haz ve ölüm iç içedir.

Anahtar Kelimeler

Taşra sıkıntısı, Cemal Hurşid, Sırtlan, haz, ölüm

PROVINCIAL TROUBLE IN CEMAL HURŞİD’S NOVEL SIRTLAN Nurcan

Öz

Cemal Hurşid is a writer who has not yet found a place for himself in the history and studies of Turkish literature. For this
reason, in this article, it is aimed both to draw the attention of researchers to this author and to point out a few points about
the author’s understanding of novel by making a review on his novel named Hyena. This article, which is about the hyena
novel, is on the theme of provincial boredom that directs the plot of the novel rather than an analysis. For this reason, firstly,
it was tried to determine how the problem of the countryside wsa reflected in the novel and the moves that eliminated thi s
problem through the signifiers, which are the elements of the narrative. While doing this, the causes and consequences of
both the rural distress and the mechanisms to overcome this distress have been tried to be clarified with philosophical and
psychoanalytic side readings. The events in the novel take place during the First World War. In the first part of the novel, civil
servants and traders coming from outside to an Anatolian town hold sedentary verbal entertainments in order to overcome
the provincial troubles and expand their lives, indifferent to the events in the outside world. In the second part of the novel,
a love that develops due to these entertainments is interrupted by a death when it is about to turn into a marriage. A loved
one dies as a result of an illness. The lover, on the other hand, is deprived of ego/self energy in the real world, as he sends all
his libido/life energy to the loved one. He cannot overcome the difficulties in life, he becomes weak in the face of this death,
he cannot fight his grief. He cannot fill the void of the girl he loves with another object and occupation. For these reasons,
he loses his reality principle to the extent that he goes to visit the grave of his loved one and kills his father-in-law. Again,
those who come to this town from outside cannot spread their aesthetic pleasure and pleasure to more than one object
and sense due to the limited living space in the town. They have to fill the lack and ontic void in aesthetic life with a single
occupation, object or person. When this object or person is lost, they fall into the void because the void cannot be filled with
another occupation, person or object. İn Cemal Hurşid’s novel Sırtlan, both the cause of entertainment and the cause of
disasters are rural distress. In fact, in the provincial town of the novel, pleasure and death are intertwined

Anahtar Kelimeler

Provıncıal trouble, Cemal Hurşid, Sırtlan, pleasure, death

Kaynakça

• Avrane, Patrick. Aşk Acıları. Çeviren Şule Çiltaş, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Barbaras, Renaud. “Neden Hâlâ Husserl”. Baykuş-Husserl Özel Sayısı, Sayı 6, 2010.
• Cemal Hurşid. Sırtlan. Sinop Matbaası, 1339.
• Comte-Sponville, Andre. Cinsellik, Aşk ve Ölüm. Çeviren Canan Özatalay, İletişim Yayınları, 2013.
• Copjec, Joan. Tut Ki Kadın Yok, Etik Ve Yüceltim. Çeviren Barış Engin Aksoy, Encore Yayınları, 2015.
• Dolar, Malden. Sahibinin Sesi, Psikanaliz ve Ses. Çeviren Barış Engin Aksoy, Metis Yayınları, 2013.
• Fink, Bruce. Lacan’da Aşk VII. Seminer Aktarım Üzerine Bir İnceleme. Çeviren Elif Okan Gezmiş, Zeynep Oğuz, Kolektif Kitap Yayınevi, 2020.
• Fink, Bruce. Lacancı Özne. Çeviren Kemal Güleç, Encore Yayınları, 2020.
• Freud, Sigmund. Uygarlığın Huzursuzluğu. Çeviren Haluk Barışcan, Metis Yayınları, 2009.
• Freud, Sigmund. Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası. Çeviren Banu Büyükkal, Saffet Murat Tura, Metis Yayınları, 2010.
• Freud, Sigmund. Yas ve Melankoli. Çeviren Leyla Uslu, Cem Yayınevi, 2019.
• Gondek, Hans Dieter. “Cogito ve Ayrım” Kayıp Yüzleşme, Levinas ve Lacan. Editör Sarah Harasym, Çeviren Kadir Gülen, Fol Yayınları, 2021.
• Korkmaz, Ayça-Baltacı, Sinem. Freud’dan Lacan’a Vaka İncelemelerı: Cilt 1. Editör Prof. Dr. Tulin Gençöz, Nobel Yayınları, 2021.
• Kuntay, Mithat Cemal. Üç İstanbul. Oğlak Yayınları, 1998.
• Leader, Drain. Depresyon- Yas ve Melankoli. Çeviren Ayça Göçmen Encore Yayınları, 2018.
• Nasio, J.-D. Aşk Acısı. Çeviren Hatice Bakanlar, Canan Coşkan, İmge Kitapevi Yayınları, 2007.
• Phillips, Adam. Dehşetler ve Uzmanlar. Çeviren Tuna Erdem, Metis Yayınları, 2014.
• Phillips, Adam. Kaçırdıklarımız. Çeviren Selin Siral, Metis Yayınları, 2015.
• Phillips, Adam. Öyle ve Böyle. Çeviren İpek Şen, Ayrıntı Yayınları, 2019.
• Rıcoeur, Paul, Yoruma Dair, Freud ve Felsefe. Çeviren Necmiye Alpay, Metis Yayınevi, 2006.
• Robinson, Daniel N. Psikolojinin Felsefi Tarihi. Çeviren Deniz Uludağ, Doğu Batı Yayınları, 2020.
• Sartre, Jean-Paul. “Varoluşçuluk Bir Hümanizmadır”, Felsefe Yazarlarından Seçme Metinler. Hazırlayan Armand Cuvillier, Çeviren M. Mukadder Yakupoğlu, Doruk Yayımcılık, 2007.
• Tura, Saffet Murat. Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. Kanat Kitap, 2007.