AHMET REŞİT (REY)’İN “HYDE PARK’TAN GEÇERKEN” ŞİİRİNE YAZDIĞI NAZİRE ÜZERİNE BAZI DİKKATLER

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 28, 77 - 106, 01.12.2022

Ferhat Çetinkaya

Öz

Yeni Türk şiirinin Divan şiiri geleneğinden uzaklaşarak Batı şiirine yakınlaşmasında Tanzimat şairleri arasında Abdülhak Hâmid’in yaptığı yenilikler sıkça dile getirilir. Bu yeniliklerin başında romantik tabiat anlayışını Türk edebiyatı ile buluşturması önemlidir. Nitekim onun sanat görüşünü beğenen ve eserlerine öykünerek yeni eserler kaleme alan birçok kişi, romantik tabiat anlayışının tesiri altına girmiştir.
Gerek Sahra ve Belde kitapları gerek Hindistan’dayken yazdığı bazı şiirlerinde romantik sanat anlayışı bariz bir şekilde hissedilir. Hâmid’in romantik tabiat anlayışı ile kaleme aldığı eserlerinden biri olan “Hyde Park’tan Geçerken” şiiri büyük bir takdir topladığı gibi ona nazireler de yazılmıştır. Adı Servet-i Fünun edebiyatçıları ile anılan Ahmet Reşit (Rey), bu şiire yazdığı nazire ile Hâmid’in sanat anlayışına öykünenlerden biridir. Daha çok edebiyat eleştirisi ve belagat hakkında yazdığı eserleri ile tanınan Ahmet Reşit, aynı zamanda şiirler de kaleme almıştır. İlk şiirlerinden biri olan “Hyde Park’tan Geçerken” şiirine yazdığı nazire üzerinde bugüne kadar yeterince durulmamıştır. Ahmet Reşit, söz konusu nazirede Hâmid’in sanat anlayışına öykünerek tabiatı ve kendi “ben”ini romantik bir pencereden anlatır. Bu çalışmada Ahmet Reşit’in sanatı üzerinde durulacak ve “Hyde Park’tan Geçerken” şiirine yazdığı nazire tahlil edilecektir. Ayrıca bugüne kadar bütünüyle Latin harflerine aktarılmayan söz konusu nazire Latin harflerine aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abdülhak Hâmid, Ahmet Reşit, Romantizm, Nazire

SOME CONSIDERATIONS ON THE NAZIRE WRITTEN BY AHMET REŞİT (REY) TO HIS POEM “HYDE PARK’TAN GEÇERKEN”

Öz

Among the Tanzimat poets, Abdülhak Hâmid’s innovations are frequently mentioned in New Turkish poetry moving away from the tradition of Ottoman poetry and getting closer to Western poetry. Among these innovations, it is critical that he introduced the romantic understanding of nature to Turkish literature. Indeed, many people who admired his artistic vision and wrote new works emulating his works came under the
influence of the romantic understanding of nature. Both his books Sahra and Belde and some of the poems he wrote while he was in India clearly reflect the romantic conception of art. The poem “Hyde Park’tan Geçerken” one of Hâmid’s works written with a romantic understanding of nature, received great appreciation and was also written in nazire (a poem written by another poet in the same form, meter, rhyme, and repeated voice). Ahmet Reşit (Rey), whose name is associated with the literati of Servet-i Fünûn, is one of those who emulated Hâmid’s artistic understanding with a nazire he wrote to this poem. Ahmet Reşit, who is mostly known for his works on literary criticism and rhetoric, also wrote poems. His nazire to one of his first poems, “Hyde Park’tan Geçerken”, has not been sufficiently emphasized until today. In this nazire, Ahmet Reşit emulates Hâmid’s understanding of art and describes nature and his own “self” from a romantic perspective. In this study, Ahmet Reşit’s art will be emphasized
and his nazire to the poem “Hyde Park’tan Geçerken” will be analyzed. Furthermore, the nazire in question, which has not been completely transferred to Latin letters until today, will be transferred to Latin letters

Anahtar Kelimeler

Abdülhak Hâmid, Ahmet Reşit, Nazire, Romanticism

Kaynakça

• Ahmet Reşit (Rey). “Nazire”. Gülşen. No: 18, 1303, ss. 69-70.
• Ahmet Reşit (Rey). “Gurûb Levhalarından”. Servetifünun. No: 285, 15 Ağustos 1312, ss. 387.
• Ahmet Reşit (Rey). “Öğleyin”. Mektep. No: 46. 1 Ağustos 1312.
• Ahmet Reşit (Rey). “Her Zaman Görülür”. Malumat. No: 285, 1314, ss.883.
• Ahmet Reşit (Rey). “Şiir ve Fen”. Malumat. No:282, 1317, ss.871- 873.
• Alkan, Erdoğan. Romantizm Antoloji. Varlık Yayınları, 2005.
• Akün, Ömer Faruk. “Abdülhak Hâmid’in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. C. XV, S. 15, 1967, ss. 107- 159.
• Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İnkılap Kitabevi, 1979.
• Başar, Şükufe Nihal. “Büyük Ölünün Son Demleri”. Tan, 1937, ss. 7.
• Bingöl, Ulaş. Deha ile Sahte Bir Put Tartışmaları Arasında Abdülhak Hâmid Tarhan. Çizgi Yayınları, 2020.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. Say Yayınları, 2013.
• Danişmend, İsmail Hami. “Abdülhak Hâmid’e Ait Hatıralar”, Türklük, C. III, S. 13, Nisan 1940, ss. 375-384.
• Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1983.
• Dizdaroğlu, Hikmet. Abdülhak Hâmid Tarhan-Hayatı, Sanatı, Eserleri. Varlık Yayınları, 1953.
• Eagleton, Terry. Şiir Nasıl Okunur. Çeviren Kaya Genç, Agora Kitaplığı, 2007.
• Ercilasun, Bilge. Servet-i Fünunda Edebî Tenkit. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Ersoy, Necmettin. Semboller ve Yorumları. Dönence Yayınları, 2007.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Divan Edebiyatı Beyanındadır. Marmara Kitabevi, 1945.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri Cüz VII. Milli Eğitim Basımevi.
• Kaplan, Mehmet. Tevfik Fikret. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1986.
• Kaplan, Mehmet. Şiir Tahlilleri I. Dergâh Yayınları, 1998.
• Lacan, Jacques. Ecrits. çev. Bruce Fink. W.W. Norton & Company, 2005.
• Levend, Agâh Sırrı. Divan Edebiyatı. Enderun Kitabevi, 1984.
• Muallim Naci. Şiirleri. Hazırlayan Abdülkadir Hayber ve Hüseyin Özbay, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997.
• Odacı, Nuray. “Bir Ders Kitabı Olarak Ahmed Reşid Rey’in Nazariyyât-ı Edebiyyesi” Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2016.
• Olgun, Tahir. Edebiyat Lügatı. Enderun Kitabevi, 1994.
• Özcan, Recai. “Ahmet Reşit Rey: Edebî Faaliyeti, Tenkit Düşüncesi ve Teknikleri”. Hikmet İlmi Araştırmalar Dergisi, Haziran 2009, ss.68-81.
• Recaizade Mahmut Ekrem. Zemzeme II. Matbaa-ı Ebüzziya, 1300
• Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. L&M Yayınları, 2002.
• Tarhan, Abdülhak Hâmid. “Hyde Park’tan Geçerken”. Gayret. No: 12, 1886, ss. 46-47.
• Tarhan, Abdülhak Hâmid. Mektuplar I. Hazırlayan İnci Enginün, Dergâh Yayınları, 1995.
• Tarhan, Abdülhak Hâmid. Makber. Hazırlayan Özge Şahin, Çağrı Yayınları, 2010.
• Tarhan, Abdülhak Hâmid. Bütün Şiirleri. Hazırlayan İnci Enginün, Dergâh Yayınları, 2013.
• Tevfik Fikret. “Hafta-i Edebi”, Tarik, 4 Kânun-ı sânî 1314, No. 4683, 1314, ss.3.
• Timuçin, Afşar. Estetik Bakış. Bulut Yayınları, 2005.
• Victor Hugo. “Cromwell’e Önsöz”. Romantizm Antoloji İçinde. Hazırlayan Erdoğan Alkan, Varlık Yayınları, 2005, ss. 50-56.
• Yılmaz, Enser. “Hyde Park’tan Geçerken Şiirine Yazılan Bir Nazire: Tepedelenlizâde Hüseyin Kâmil’in Bursa’dan Gelirken Yahut Türrehâtımdan Bir Parça Başlıklı Şiiri”, Edebî Eleştiri Dergisi, Ekim 2022, 6(2), ss. 192-209.