İNSAN OLMAYI REDDETMEK: HAYDAR ERGÜLEN’İN “ANNE” ŞİİRİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Sayı: 29, 40 - 54, 19.06.2023

Hatice Metin

Öz

Doğumla başlayan insan varoluşu, özneleşme/nesneleşme, öteki/ben ve bütünlük/eksiklik karşıtlığı içindeki diyalektik bir süreçle şekillenmektedir. Bireyin anne rahminin rahatlığını ve bütünlüğünü doğumla yitirmesi söz konusudur. Acıyı bilmeyen, hiçlik ve varlık ayrımının olmadığı bir konumda bulunan insan yavrusu dünyaya gelir gelmez acıyı ve eksikliği tatmaktadır.

İnsanoğlunun doğumla başlayan zorlu mücadelesi ilerleyen süreçlerde bir bütünlük ve sabitlik arayışına dönüşmüştür. Bu varoluş çabaları, bireyin psikolojik derinliğini oluşturmaktadır. 20.yüzyılın en dikkate değer kuramlarından birisi olan psikanaliz bu derinliğe ve insan ruhunu şekillendiren katmanlara ışık tutmaya çalışmıştır. Bugün de etkisini sürdüren bu kuram Freud’un başladığı noktanın çok daha ilerisine ulaşmıştır. Bu bağlamda, psikanalizi farklı bir noktaya taşıyan isimlerden birisi de J. Lacan olmuştur. Öteki ile tanışan bireyin Gerçek, İmge ve Simge dönemlerinin gerilimleri içinde içten dışa taşan bilinci, toplumsal bir konum kazanma çabası bağlamında anlam taşımaktadır. Fakat bir çocuğun ailede başlayan öteki ile tanışma ve bir topluluğun üyesi olarak “insan” olma safhaları bir dizi travmatik deneyime dönüşebilmektedir. Bu makalede çocuk imgesini eserlerinde çok sık kullanan şairlerden birisi olan Haydar Ergülen’in “Anne” adlı şiiri incelenmekte, bir çocuğun varlık problemi, metnin “öteki”si olarak beliren anne üzerinden ortaya konulmaktadır. Şiirin öznesi olan çocuğun yaşadığı varlık muhasebesi ve öteki algısı, J. Lacan’ın Gerçek, İmge ve Simge düzeyleri çerçevesinde anlaşılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Haydar Ergülen, Anne, Lacan, psikanaliz

REFUSE TO BE HUMAN: A REVIEW ON HAYDAR ERGÜLEN'S "MOTHER" POEM

Öz

Human existence, which begins with birth, is shaped by a dialectical process within the opposition of subjectivation/objectification, other/self and integrity/incompleteness. It is in question that the individual loses the comfort and integrity of the mother's womb with birth. The human child, who does not know pain and is in a position where there is no distinction between nothingness and existence, tastes pain and deficiency as soon as he is born.

The difficult struggle of human beings that started with birth has turned into a search for integrity and stability in the following processes. These existence efforts constitute the psychological depth of the individual. Psychoanalysis, one of the most remarkable theories of the 20th century, tried to shed light on this depth and the layers that shape the human soul. This theory, which continues to be effective today, has reached far beyond the point where Freud started. In this context, one of the names that carried psychoanalysis to a different point was J. Lacan. The consciousness of the individual who meets the other, which overflows from the inside out in the tensions of the Real, Image and Symbol periods, has meaning in the context of his effort to gain a social position. However, the phases of a child's meeting with the other, starting in the family, and becoming "human" as a member of a community can turn into a series of traumatic experiences. In this article, the poem "Mother" of Haydar Ergülen, one of the poets who frequently uses the image of child in his works, is examined, and the existence problem of a child is revealed through the mother who appears as the "other" of the text. The existence accounting and other perception experienced by the child, who is the subject of the poem, is tried to be understood within the framework of J. Lacan's levels of Reality, Image and Symbol. Human existence, which begins with birth, is shaped by a dialectical process within the opposition of subjectivation/objectification, other/self and integrity/incompleteness. It is in question that the individual loses the comfort and integrity of the mother's womb with birth. The human child, who does not know pain and is in a position where there is no distinction between nothingness and existence, tastes pain and deficiency as soon as he is born. The difficult struggle of human beings that started with birth has turned into a search for integrity and stability in the following processes. These existence efforts constitute the psychological depth of the individual. Psychoanalysis, one of the most remarkable theories of the 20th century, tried to shed light on this depth and the layers that shape the human soul. This theory, which continues to be effective today, has reached far beyond the point where Freud started. In this context, one of the names that carried psychoanalysis to a different point was J. Lacan.

The consciousness of the individual who meets the other, which overflows from the inside out in the tensions of the Real, Image and Symbol periods, has meaning in the context of his effort to gain a social position. However, the phases of a child's meeting with the other, starting in the family, and becoming "human" as a member of a community can turn into a series of traumatic experiences. In this article, the poem "Mother" of Haydar Ergülen, one of the poets who frequently uses the image of child in his works, is examined, and the existence problem of a child is revealed through the mother who appears as the "other" of the text. The existence accounting and other perception experienced by the child, who is the subject of the poem, is tried to be understood within the framework of J. Lacan's levels of Reality, Image and Symbol.

Anahtar Kelimeler

Haydar Ergulen, Mother, Lacan, Psychoanalysis

Kaynakça

• Altzınger, Fatma. “Sürgün ve Sürgünde Travmatik Olan”. Psikanaliz Buluşmaları-8 Sürgün ve Psikanaliz, 18-19 Kasım 2011, Editör Talat Parman, Bağlam Yayınları, 2014, ss. 80-85.
• Ergülen, Haydar. Yağmur Cemi, Toroslu Kitaplığı, 2006.
• Erkan, Ümmet. “Lacan’da Öznenin Kurulumu ve Ötekinin İnşası: Psikanaliz ve Oryantalizm.” Turkish Studies, s.14, c.3, 2019, ss.1425-1440.
• Foucault, Michel. Kelimeler ve Şeyler, İmge Yayınları, 2015.
• Gampel, Yolanda (2014). “Sürgünün figürleri Farklılığın Oluşumu, İçe Alma, Dışlama, Sürgün”, Psikanaliz Buluşmaları-8 Sürgün ve Psikanaliz, 18-19 Kasım 2011, Editör Ayça Gürdal Küey, Bağlam Yayınları, 2014, ss.49-52.
• Geçtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası, Metis Yayınları, 2014.
• İzmir, Mutluhan. Lacancı Psikanaliz ve Karakter Çözümleme, İmge Yayınları, 2015.
• İzmir, Mutluhan. Öznenin Diyalektiği Hegel Sartre Lacan, İmge Yayınları, 2019.
• Lacan, Jacques. Benim Öğrettiklerim. Çeviren Murat Erşen, Monokl Yayınları, 2017.
• Lacan, Jacques. Psikanalizin Dört Temel Kavramı. Çeviren Nilüfer Erdem, Metis Yayınları, 2017.
• Le Breton, David. Acının Antropolojisi. Sel Yayınları, 2020.
• Rank, Otto. Doğum Travması, Metis Yayınları, 2014.
• Şahin, Alper. “Eleştirel Pedagoji ve Metapsikoloji Bağlamında Okul ve Yatılılık”, Psikanaliz Yazıları-Psikanaliz ve Sanat, Editör Talat Parman, Bağlam Yayınları, 2009.