MEHMET CAN DOĞAN’IN ŞİİRİNDE DUYGU VE ALGILARIN FENOMENOLOJİSİ

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 32, 21 - 46, 01.12.2024

Cafer Şen

Öz

Günümüz şairlerinden Mehmet Can Doğan, Ben Size Çok Geldim şiir kitabında algı, duyum ve duyguların hem fenomenolojisini yapmakta hem de alışılagelen biçimlerini yapısöküme uğratmaktadır. Kitapta Gerileme başlığını taşıyan şiirinde bilgi ile edebi söylemin bir araya getirildiği, insanın psişik dünyasına ait duyumların fenomenlerinin bu şiirde aktarıldığı görülür. İncinme şiirinde ise Can Doğan histerik bir semptom olan inme durumunu konu edinir. Vehim şiiri bir duygu durumunun mahiyeti ve insan üzerinden işleyişe hakkında da önemli şeyler söyler. Vehmin tanımlanması esnasında gösteren eksikliğinden kaynaklanan uçucu ton tam da vehme ait bir özellik olarak sunulur. Kitapta bir diğer fenomenolojisi yapılan duyum ve algılar Hadım edilme etrafında meydana gelen duygulardır. Can Doğan’ın şiirlerinde işlediği diğer bir duyum Haset’tir. Şiirlerde haset duyumu bıraktığı izle öne çıkar. Bu izi bırakan ise kişiyi hadım eden ötekinin bakışıdır. Çünkü bakış, kişinin duyum ve hareketinde tutukluk meydana getirir. Salfie şiirinde ise bir durumun soyutlanması sonucu düşünceler ve duygulanmalar elde edilir. Şiirde bir çerçeve içinde yer alabilecek kişi üzerinde düşünülür. Bu kişinin kendinde değil, ötekilerin içinde varolduğu ve dönüşebildiği ortaya konulmaya çalışılır. Hasa(r)at şiirinde ise insanın yaşamda ele geçirdikleri karşısında feda ettikleri işlenir. Bellek şiirinde çocukla birlikte çocukluğ(un)a ait olanları da yer verir. Şiirde çocukluğa ait hatırlara yönelişin nedeni verilirken bunların belleği hazırladığı izlenimi bırakılmak istenir. Süt Kesilince şiirinde, Can Doğan varlık alanının görünürde bozuluşunu öne çıkarır. Daha sonra bu görünümün altında dirimin yer yer kendini gösterdiği hatırlatır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Can Doğan, Ben Size Çok Geldim, fenomenoloji, duygu, algı

PHENOMENOLOGY OF EMOTIONS AND PERCEPTIONS IN MEHMET CAN DOĞAN’S POETRY

Öz

Mehmet Can Doğan, one of today’s poets, both phenomenologizes and deconstructs the conventional forms of perception, sensation and emotion in his poetry book Ben Size Çok Geldim. In the poem titled Regression, it is seen that knowledge and literary discourse are brought together and the phenomena of sensations belonging to the psychic world of human beings are conveyed in this poem. In the poem Stroke, Can Doğan deals with the hysterical symptom of a stroke. The poem “Vehim” also says important things about the nature of a state of emotion and its functioning through human beings. The volatile tone resulting from the lack of signifier during the definition of delusion is presented precisely as a feature of delusion. Other phenomenologized sensations and perceptions in the book are the emotions around castration. Another sensation Can Doğan deals with in his poems is Envy. In the poems, the sensation of envy stands out with the trace it leaves. This trace is left by the gaze of the other who castrates the person. Because the gaze creates an arrest in the sensation and movement of the person. In the poem Salfie, thoughts and feelings are obtained as a result of the abstraction of a situation. The poem reflects on a person who can take place in a frame. It is tried to reveal that this person does not exist in himself, but in others and that he can transform. In the poem Hasa(r)at, the poem deals with what people sacrifice for what they have acquired in life. In the poem Memory, the poem includes not only the child but also what belongs to childhood. In the poem, the reason for the tendency towards childhood memories is given and the impression that these memories prepare the memory is intended to be left. In the poem When the Milk is Cut, Can Doğan emphasizes the apparent deterioration of the field of existence. He then reminds us that underneath this appearance, vitality manifests itself from time to time.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Can Doğan, Ben Size Çok Geldim, phenomenology, emotion, perception

Kaynakça

• Andre, Green. Hadım Edilme Kompleksi. Metis Yayınları, 2004.
• Bollas, Christopher. Güneş Patladığında, Şizofrenin Gizemi. Yapı ve Kredi Yayınları, 2018.
• Doğan, Mehmet Can. Ben Size Çok Geldim. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul. 2023.
• Freud, Sigmund. Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası. Metis yayınları, 2010.
• Kierkegaard, Soren. Kaygı Kavramı. Türkiye İş Bankası Yayınları, 2013.
• Lacan, Jacques. Psikanalizin Dört Temel Kavramı Seminer 11. Kitap. Metis Yayınları, 2013.
• Ogden, Thomas H. Deneyimin İlkel Ucu. Sfenks Kitap, 2023.
• Ogden, Thomas H. Zihin Matrisi, Nesne ilişkileri ve Psikanalitik Diyalog. Sfenks Kitap, 2022.
• Phillps, Adam. Hep Vaat Hep Vaat, Edebiyat ve Psikanaliz Üzerine Denemeler. Metis Yayınları, 2007.
• Quinodoz, Danielle. Dokunan Sözcükler - Psikanalist Konuşmayı Öğreniyor. Bağlam Yayınları, 2022.
• Ricoeur, Paul. Yoruma Dair, Freud ve Felsefe. Metis Yayınları, 2006.
• Zizek, Slavoj. Yamuk Bakmak, Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş. Metis Yayınları, 2012.