SESİN FENOMENLERİ: KİRALIK KONAK ROMANINDA HIÇKIRIK VE KAHKAHA

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 32, 63 - 84, 01.12.2024

Şahika Karaca

Öz

Ses, Öteki’ne çarparak kişinin varoluş alanında özneleşmesini başlatan önemli bir fenomendir. Özneleşme süreci sesin, Öteki üzerinde bir etki oluşturmasıyla başlar. Böylece dile dolayısıyla da anlam alanına dâhil olarak toplumsal yapının içine giriş gerçekleşir. Mladen Dolar, nesne sese giden yolun üstünde, konuşmadaki sese ilişkin nitelikler olan şive, tonlama ve tınının ardından, sesin konuşma dışındaki görünümlerini gayri-ses olarak adlandırmıştır. Bu sesler kontrol edilebilir sesler değildir. Ancak öksürük, hıçkırık, kahkaha gibi gayri sesler tamamen yapının dışına çıkmış da değillerdir. Bu sebeple bu makalede Mladen Dolar’ın isimlendirmesinden de yararlanarak ele alınacak hıçkırık ve kahkaha dilin kökenindeki ses dolayısıyla gayri-ses olarak değerlendirilmiştir.
Bu makalede Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Kiralık Konak romanından hareketle kökensel ses yani gayri-sesin fenomenlerinden hıçkırık ve kahkaha üzerinde durulmuştur. Osmanlı Devleti’nde batılılaşma çabalarının hızlandığı yirminci yüzyılın ilk çeyreğini anlatan Kiralık Konak romanında devir içindeki anlam odaklarını oluşturan geleneksel hayatla batılılaşma meselesi hıçkırık ve kahkaha üzerinden takip edilebilmektedir. Romanda ana karakterlerden Naim Efendi hıçkırığı, torunu Seniha ise kahkahayı temsil etmektedir. Makalede de Naim Efendi ve Seniha’nın etrafında devrin değişen anlam dünyası gayri-sesin fenomenleri üzerinden değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gayri-ses, hıçkırık, kahkaha, Kiralık Konak

PHENOMENA OF SOUND: HICCUPS AND LAUGHTER IN THE NOVEL KİRALIK KONAK

Öz

In this article, based on Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s novel Kiralık Konak, sobbing and laughter, which are the phenomena of originary sound, that is, non-sonic sound, are emphasised. The process of subjectivisation starts with the sound creating an effect on the Other. Thus, the entry into the social structure is realised by being included in language and thus in the field of meaning. Mladen Dolar, on the way to the object voice, after accent, intonation and timbre, which are the qualities related to the voice in speech, named the non-speech manifestations of the voice as non-voice. These sounds are not controllable sounds. However, non-sounds such as cough, hiccup, laughter are not completely out of the structure. For this reason,
hiccups and laughter, which will be discussed in this article by making use of Mladen Dolar’s nomenclature, are considered as non-vowels due to the sound at the origin of language.
This article focuses on hiccups and laughter, which are the phenomena of the non-sense, based on Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s novel Kiralık Konak. In the novel Kiralık Konak, which depicts the first quarter of the twentieth century when westernisation efforts accelerated in the Ottoman Empire, the issue of traditional life and westernisation, which constitute the foci of meaning in the period, can be followed through hiccups and laughter. Naim Efendi, one of the main characters in the novel, represents hiccups and his granddaughter Seniha represents laughter. In this article, the changing world of meaning of the era around Naim Efendi and Seniha is evaluated through the phenomena of the imperceptible and the soundless.

Anahtar Kelimeler

Non-sound, hiccup, laughter, Kiralık Konak

Kaynakça

• Aydın, Aysun. “Bedensel Deneyim ve Örtük Anlam: Gendlin’in Yeni Fenomenolojisi.” Beden ve Anlam. Editör Aysun Aydın, Vakıf Bank Kültür Yay., 2023, s. 125-152.
• Bahtin, Mihail. Rabelais ve Dünyası. Çeviren Çiçek Öztek, Ayrıntı, 2019.
• Bergson, Henry. Gülme. Çeviren Devrim Çetinkasap, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2014.
• Bossart, Yves. Her Şeye Rağmen Gülmek. Çeviren Gülsen Yüksel, İletişim, 2024.
• Copjec, Joan. Tut ki Kadın Yok. Çeviren. Barış Engin Aksoy, Encore, 2015.
• Corbin, Alain. Kokunun Tarihi. Doğubatı, 2022.
• Demir Hekimoğlu, Eylül Ceren. “Fobi ve Küçük Hans Vakası.” Freud’dan Lacan’a Vaka İncelemeleri Cilt 1. Editör Tülin Gençöz, Nobel, 2021.
• Dolar, Mladen. Sahibinin Sesi. Çeviren Barış Engin Aksoy, Metis, 2013.
• Eagleton,Terry. Edebiyat Kuramı. Çeviren Tuncay Birkan, Ayrıntı, 2004.
• Gilbert, Sandra M-Susan Gubar. Tavanarasındaki Deli Kadın. Çeviren Nil Sakman, Aylak Adam, 2016.
• Karaca, Şahika. Kötücül Kadın. Akçağ, 2019.
• Karaca, Şahika. “Aşk ve Savaş, İç ve Dış Düşmanın Diyalektiği.” Türk Harp Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, Ankara, 21-22 Haziran 2022, s. 621-628, 2023.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Kiralık Konak. İletişim, İstanbul, 2008.
• Lacan, Jacques. Yine/Hâlâ. Çeviren Murat Erşen, Metis, 2019.
• Leader, Darian. Kadınlar Neden Yazdıkları Her Mektubu Göndermezler?, Çeviren Nedim Çatlı, Ayrıntı, 1998.
• Moran, Berna. “Kiralık Konak.” Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İletişim Yay., 2002, s. 179-200.
• Nasio, Juan David. Aşk Acısı. İmge Kitabevi, 2007.
• Perloff, Marjorie, Craig Dworkin. Şiirin Sesi/Sesin Şiiri. Çeviren Fatma Büşra Helvacıoğlu, Ketebe, 2022.
• Philips, Adam. Öyle ve Böyle. Ayrıntı, 2019.
• Reik, Thedor. Aşk ve Şehvet Üzerine, Romantik ve Cinsel Duyguların Psikanalizi, c. 1, Çeviren Ali Kılıçlıoğlu, Say, 2006.
• Sanders, Barry. Kahkahanın Zaferi. Çeviren Kemal Atakay, Ayrıntı, 2019.
• Zizek, Slavoj. Hiçten Az, Hegel ve Diyalektik Materyalizmin Gölgesi. Çeviren Erkal Ünal, Encore, 2016.
• Zupancic, Alenka. Cinsellik Nedir?. Çeviren Barış Engin Aksoy, Metis, 2018.