İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ALFRED HEİLBRONN BOTANİK BAHÇESİ

Yıl 2023, Sayı: 26-28, 47 - 55, 03.12.2023

Abdülkerim Alpınar

Öz

Botanik bahçeleri, çeşitliliğin korunmasına yönelik olarak bitki türlerinin ziyaretçilere tanıtıldığı, botanikle ilgili eğitim ve konser, sergi gibi etkinliklerin düzenlendiği, bilimsel araştırmaların yapıldığı merkezlerdir. 1933 Üniversite Reformu’ kapsamında Türkiye’ye gelen Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn (1885-1961), Ord. Prof. Dr. Leo Brauner (1898-1974) ve bahçe uzmanı Walter Stephan (1907-2001) Süleymaniye’de 1934’te yapımına başlanan ‘Biyoloji Enstitüsü’nün yanında, 4 Haziran 1937’de açılacak olan ‘İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi’ni (Hortus Botanicus Universitatis Istanbulensis’) kurarlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin en eskisi olan ve 1950 yılından itibaren her yönden üst düzeye ulaşan Bahçe’de 5 binden fazla otsu ve odunlu bitki çeşidinin sergilendiği seralar, tıbbi ve zehirli bitkilerin bulunduğu parsellenmiş alanlar, açık ve kapalı havuzlar yer alır. Bahçede, ilköğretim çağından üniversite sonrasına değin eğitim alan öğrencilere, araştırıcılara, her yaş grubundaki insanlara, İstanbul’u ziyaret eden yerli ve yabancı turistlere Türkiye’nin bitki çeşitliliğine ait bilgiler verilir. Ancak Prof. Heilbronn’un 1955 yılında emekliye ayrılması ile Bahçe her yönden zayıflamaya başlar. Zayıflama sürecini yavaşlatacak bazı önlemler alınsa da 2003 yılında kurucusu Alfred Heilbronn’un adı verilmiş olan Botanik Bahçesi, 2015 yılında İstanbul Müftülüğü’ne önce tahsis, ardından 2018 de devredilir. 3 bin dört yüz kadarı endemik olmak üzere yaklaşık 12 bin farklı yabani bitkinin yetiştiği Türkiye’de 80 yıllık emeğin sergilendiği ve topluma değerli hizmetler vermiş Bahçe’nin bu hizmetini sürdürebilmesi umudumuzdur.

Anahtar Kelimeler

Botanik bahçesi, Alfred Heilbronn, İstanbul

Kaynakça

• Aktaş U. İstanbul’un 100 bahçesi. 2011. Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul
• Aladağ D, Aslan E. Bir yerin izinde pek çok yer. 2021. Ofset Yapımevi, İstanbul
• Artan T. Bahçeler (Osmanlı dönemi). 1993. İstanbul, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul. 1: 543-6
• Atasoy N. Hasbahce: Osmanlı kültüründe bahçe ve çiçek. 2002. Aygaz A.Ş. Yayınları, İstanbul
• Atasoy N. 15. yüzyıldan 20. yüzyıla Osmanlı bahçeleri ve hasbahceler. 2005. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, Mas Matbaacılık, Ankara
• Baytop A. The flora of the “Yıldız Park” at İstanbul. İstanbul Eczacılık Fakültesi Mecmuası. 1978. 21: 86-97
• Baytop A. Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn’un (1885-1961) Türkiye’deki bilimsel faaliyetleri ve hizmetleri. Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi. 1994, 10(1): 51-66
• Baytop A. Turkiye’de botanik tarihi araştırmaları. 2003. Çetin Matbaacılık, İstanbul
• Baytop T. İstanbul florası araştırmaları. 1992. Eren Yayıncılık, İstanbul
• Bilsel C. Biyoloji Enstitüsü’nü açış nutku. Universite konferansları. 1937. İstanbul Üniversitesi Yayınları. No.50, Ülkü Basımevi İstanbul. 354-358
• Birsel S. Sarıpapa. Ulusal Kultur (3 aylık kultur dergisi) 1978; 1(2): 127-135
• Bramwell D. Beyond the garden gate. Plant Talk, 1999; 19: 29-31
• Butun RD. Osmanlılar’da tıbbi nebatat bahceleri. İstanbul Universitesi Bulteni. 1983; 2(4): 20-23
• Cumhuriyet gazetesi, 6 Şubat 1925 tarihli sayı
• Dolen E. Eczacı Mektebi (1909-1933). 2020. TEB Yayını, Ankara
• Eldem SH. Turk bahceleri. 1976. İstanbul
• Erdoğan M. Osmanlı doneminde İstanbul bahceleri. Vakıflar Dergisi 1958; 4: 149 -182
• Evyapan GA. Eski Turk bahceleri ve ozellikle eski İstanbul bahceleri. 1972. ODTU Yayınları, Ankara
• Heilbronn A. Biyoloji Enstitusu acılırken. Universite konferansları. 1937. İstanbul Universitesi Yayınları. No.50, Ülkü Basımevi. 359-360
• Hepcan CC, Ozkan B. Botanik bahcelerinin kentsel dış mekanlar olarak kullanıcılara sunduğu olanakların belirlenmesi. Ege Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi 2005; 42(3): 159-170
• Heywood V. Botanic gardens and the conservation of medicinal plants. In: Akerele O, Heywood V, Synge H (eds.). Consevation of medicinal plants. 1991. Cambridge University Press, Cambridge 213-228
• Hot İ. Gecmişten gunumuze botanik bahcelerimiz. 1997. Bilim ve Utopya 40: 63-64
• Hur A. Bahceler (Bizans donemi). Dunden Bugune İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul, 1: 542-3, 1958
• Komurciyan EC. İstanbul Tarihi (XVII. Asırda İstanbul) [cev. Andreasyan HD]. 1952. Kutulmuş Matbaası, İstanbul
• Komurciyan EC. İstanbul İl Yıllığı. 1967. Milli Eğitim Basımevi. İstanbul.
• Krause K. Uber turkische garten und Gartenwirtschaft. Arch f. Wirtschaftsforschung im Orient 1919. 443 -53
• Leidsten T. Yakın Doğuda bahçe. Sanat Dünyamız. Bahce Kulturu 1995; 58: 51 –5
• Littlewood AR. Romantic paradises: The role of the garden in the Byzantine romance. Byzantine and Modern Greek Studies 1979. 5: 95 -114
• Polat NH. Turk cicek ve ziraat kulturu uzerine (Cevat Ruştu’den bir guldeste). 2002. Kitabevi, İstanbul
• Prost H. Şehircilik: İstanbul. Arkitekt 1948; 7-8: 169-171
• Sarı N, Akgun B, Kurt AE. Kuruluşundan 1933 reformuna fotoğraflarla Darulfunun Tıp Fakultesi. 2011. Karakter Color, İstanbul
• Sayar Z. Şehri cirkinleştiren binalar. Arkitekt 1945; 5-6: 126
• Ulman Y. Galatasaray tıbbiyesi. 2017. Tıbbiye’de modernleşmenin başlangıcı. Bilgi Universitesi yayınları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi 55
• Unver S. Turkiye’de nebatat bağceleri tarihi uzerine kucuk bir muhtıra. Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Dergisi 1971; 2 (3-4): 450-3
• Yaltırık F. Bahceler (Tarihte onemli İstanbul bahceleri). 1958. Dunden Bugune İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul. 1: 546-7
• Yaltırık F, Efe A, Uzun A. Tarih boyunca İstanbul’un park bahce koruları egzotik ağac ve calıları. 1997. İsfalt yayını no. 4, İstanbul