CUMHURİYETİN 100. YILINDA TÜRKİYE’DE II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ ASKERİ SAĞLIK HİZMETLERİNE KISA BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Sayı: 29, 105 - 118, 31.12.2024

Gülhan Seyhun

Öz

Türkiye İkinci Dünya Savaşı’na fiili olarak katılmamış, ancak savaş boyunca her an savaşın içine çekilecekmiş gibi topyekûn hazırlanmış ve savaş ekonomisi uygulanmıştır. Bu dönemde sağlık hizmetlerinin belirleyicisi askeri sağlık hizmetleri olmuştur. Yapılan hazırlıklar sivil ve askeri mevzuata dayandırılmış, ihtiyaca göre yeni kanun ve yönetmelikler kabul edilmiştir. Sefer kadrosuna yükseltilen ordunun sağlık hizmetlerinde; personel, malzeme, konaklama, beslenme gibi ihtiyaçların karşılanmasına öncelik verilmiştir. Bu dönemde mevcut imkanların orduya aktarılmasıyla sivil sağlık hizmetleri aksamış, Cumhuriyetle başlayan sağlıkta iyileşme sekteye uğramıştır. Diğer yandan İkinci Dünya Savaşı döneminde, askeri sağlık hizmetlerine yönelik olarak yapılan bu hazırlıklar, Türkiye’nin ordusuna güven duyulmasını, dolayısıyla caydırıcı rolünün devamını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, Sağlık Hizmetleri, Askeri Sağlık Hizmetleri, Kızılay, Gönüllü Hemşirelik.

A BRİEF OVERVİEW OF HEALTHCARE SERVİCES İN TURKEY DURİNG THE WORLD WAR II ERA ON THE 100TH ANNİVERSARY OF THE REPUBLİC REGİME

Öz

Turkey did not actually participate in the Second World War, but throughout the war, it was prepared as if it would be drawn into the war at any moment and a war economy was applied. The determinant of health services has been military health services. The preparations were based on civil and military legislation and new laws and regulations were adopted according to the need. In the health services of the army, which was promoted to the expeditionary staff; Priority has been given to meeting needs such as personnel, materials, accommodation and nutrition. During this period, the transfer of existing resources to the military has disrupted civilian health services, and the improvements in healthcare that began with the Republic have been hindered. On the other hand, during the Second World War, these preparations for military health services, Trust in Turkey's army, therefore, it has ensured the continuation of its deterrent role.

Anahtar Kelimeler

World War II,, Health Services, Military Health Services, Red Crescent (Kızılay),, Volunteer Nursing.

Kaynakça

• BAŞUSTAOĞLU, Ahmet; Bir Nefes Sıhhat; Tevfik Sağlam’ın Yaşamı, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, 2016. BİRKEN, Saib; Seferde Sıhhiye Hizmetleri, İstanbul, Genelkurmay Başkanlığı Yayını, 1944.
• CEBECİOĞLU, Güngör; “İkinci Dünya Savaşı ve Türk Silahlı Kuvvetleri”, Altıncı Askeri Tarih Semineri bildirileri I, Ankara, Genelkurmay ATASE Yayınları, 1998, s. 322-380.
• COŞKUN, Tacettin; “İkinci Dünya Savaşı’nda Elde Edilen Tecrübelerin TSK’ye Yansımaları”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri I, Ankara, Genelkurmay Başkanlığı ATASE Yayınları, 1998, s. 436-444.
• ÇALIK, Ramazan, TEPEKAYA, Muzaffer; “Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:16, 2007, s. 205-228.
• HAÇİN, İlhan; “1939 Erzincan Büyük Depremi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, sayı: 88, yıl, Mart 2014, s. 37-69. Her Sınıfa Mahsus Sıhhiye Hizmeti Talimnamesi, Ankara, 3. bs., Genelkurmay Başkanlığı Yayını, 1948.
• KANAT, Şeref, OĞUÇ, Şeref; Türk Kara Kuvvetleri Tarihi, Ankara, Genelkurmay Başkanlığı Kara Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, 1996.
• KAVUR, Ekrem Şadi; “Gülhane Askeri Tıp Akademisi Md. Tuğg. Prof. Dr. Ekrem Şadi Kavur’un Gülhane’nin 50’nci Yılı Törenlerindeki Nutku”, 100. Yılda Gülhane Askeri Tıp Akademisi Askeri Tıp Fakültesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Basımevi, Ankara, 1982.
• KÖROĞLU, Ömer; “İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Askeri Durumu ve Savaş Dışı Politikası”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2011.
• METİNSOY, Murat; İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
• ÖZBAY, Kemal; Türk Asker Hekimliği Tarihi, İstanbul, İstanbul Matbaası, C. I ve II, 1976.
• ÖZTÜRK, Hülya, DEMİRSOY, Nilüfer; “Cumhuriyet Dönemi Sağlık Problemlerinin Belirlenmesi ve Çözümlenmesinde Türk Milli Tıp Kongrelerinin Önemi”, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, 2018, Cilt: 26, Sayı: 3, s. 93-97.
• ÖZTÜRK, Mustafa; “Cumhuriyet Dönemi’nde Sağlık Hizmetleri”, SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, S. 6/1, 1999, s. 37-41.
• Sağlık Bakanlığının Tarihçesi, Tarihçe (saglik.gov.tr) (Erişim tarihi: 5 Mayıs 2017)
• Sağlık Hizmetlerinde 50 Yıl, Ankara, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayını, 1973.
• SEYHUN, Gülhan; Tıp Tarihimizde Askeri Sağlık Hizmetleri II. Dünya Savaşı Dönemi, Altınbaş Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2018.
• TSK İç Hizmet Kanunu, Madde 58, s. 3459. http://www.mevzuat.gov.tr , (Erişim tarihi: 3 Mayıs 2017)
• Türk Subaylarının İkinci Dünya Harbi Hatıraları, Ankara, Genelkurmay Başkanlığı ATASE Başkanlığı Yayınları, 1999.