MİLLİ TÜRK TIP KONGRELERİNİN CUMHURİYET DÖNEMİNE KATKISI

Yıl 2024, Sayı: 29, 88 - 104, 31.12.2024

Ayten Arikan

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve kurtuluşu sırasında özellikle sağlık alanında çok büyük mücadeleler verilmiştir.
Ülkenin içinde bulunduğu sağlık sorunlarını çözme girişimleri Cumhuriyetin ilanından önce 23 Nisan 1920'de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisinin en önemli gündemini oluşturuyordu. Halkın ve ordunun karşı karşıya kaldığı gıdasızlık, ilaçsızlık ve yaygın bulaşıcı hastalıklara rağmen Sağlık Bakanlığı Kurtuluş Savaşı'nın o zor yıllarında kurulmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra asıl savaş sağlık alanında yapılacaktı
Mekteb-i Tıbbiye döneminde bir avuç tıp öğrencisinin tıp eğitimini Türkçeleştirmek için bir araya gelerek oluşturdukları “Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye” adını alan topluluk 1867’de resmi olarak kurulmuştur. Bu kuruluş 29 Ekim 1923’te Cumhuriyetin ilanıyla “Türkiye Tıp Encümeni “adını almıştı ve bu dönemdeki sağlık sorunlarına çok duyarlıydı. Cumhuriyet ilanından sonra sağlık konularını tartışmak için 1925 yılında kongre düzenleme kararı almıştır.
Cumhuriyet’in ilanından bir gün sonra Sağlık Bakanı olarak göreve başlayan Dr.Refik Saydam’ın teşkilatçı kişiliği; kongreleri düzenleyen Türkiye Tıp Encümeni’nin, sağlık sorunlarına olan ilgisi ile birleşince 1925 yılından itibaren belirli aralıklarla düzenlenen Milli Türk Tıp Kongreleri özellikle Atatürk zamanında Türk hekimliğinde güzel bir gelenek haline gelerek, kongrelerin ilk toplantısından beri Türk hekimlerinin ilmi ihtiyaçlarıyla memleketin belli başlı sağlık konularını bir araya getirmeyi başarmıştır.
Makalemizde bu konu irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık politikaları, Bulaşıcı hastalıklar, Milli Türk Tıp Kongreleri, Türkiye Tıp Encümeni, Refik Saydam

Etik Beyan

Etik beyan ihtiyacı bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Birinci Milli Türk Tıp Kongresi (1-3 Eylül 1925) Müzakeratı. Kongre Heyeti idaresi tarafından telfik ve neşr edilmiştir. İstanbul 1926. Kader matbaası (Osmanlıca)
• İkinci Milli Türk Tıp Kongresi. 11-13 Teşrinevvel 1927 Müzakeratı Kongre Heyeti İdaresi tarafından telfik ve neşr edilmiştir. İstanbul 1928. Kader matbaası (Osmanlıca)
• Reisi Cumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek himayelerinde Üçüncü Milli Türk Tıp Kongresi. Kongre Heyeti İdaresi tarafından telfik ve neşr edilmiştir. Ankara 17-19 Eylül 1929. İstanbul, Kongre 1930, Kader Matbaası.
• Reisi Cumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek himayelerinde Dördüncü Milli Türk Tıp Kongresi Ankara 22-24 Eylül 1931. İstanbul, 1930, Kader Matbaası.
• Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek himayelerinde Beşinci Milli Türk Tıp Kongresi, Ankara 20-22 Birinci teşrin 1933, İstanbul 1934, Kader matbaası.
• Cumhurbaşkanı Kemal Atatürk’ün yüksek himayelerinde Altıncı Ulusal Türk Tıp Kurultayı, Ankara 7-9 Birinci teşrin 1935, İstanbul 1936, Kader basımevi.
• Cumhurbaşkanı Kemal Atatürk’ün yüksek himayelerinde Yedinci Ulusal Türk Tıp Kurultayı, Ankara 17-19 Birinci teşrin 1938, İstanbul 1939, Kader basımevi.
• Reisicumhur ve Milli Şef İsmet İnönü’nün hami reisliklerinde Sekizinci Milli Türk Tıp Kongresi Ankara, 18-20 Birinci teşrin 1943, İstanbul, 1944, Kader basımevi
• Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün yüce korumalarında toplanan Dokuzuncu Milli Türk Tıp Kongresi, Ankara 21-23 Ekim 1946, İstanbul, 1948, Kader basımevi.
• Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün yüce korumalarında toplanan Onuncu Milli Türk Tıp Kongresi, Ankara 4-7 Ekim 1948, İstanbul, 1950, Çelikcilt matbaası.
• Cumhurbaşkanının yüksek himayesinde ve Başbakanın onursal başkanlığında toplanan XI. Milli Türk Tıp Kongresi, Ankara İstanbul, 1951, Tan matbaası.
• Onikinci Milli Türk Tıp Kongresi (Tutanak ve serbest tebliğler) İstanbul 25-29 Eylül 1952, İstanbul 1952, Kader basımevi.
• Onüçüncü Milli Türk Tıp Kongresi (Tutanak ve serbest tebliğler) 27 Eylül –1 Ekim 1954, İzmir, İstanbul 1954, Çelikcilt matbaası.
• İzmir 28 Eylül-2 Ekim 1956 Ondördüncü Milli Türk Tıp Kongresi (tutanak ve serbest tebliğleri) İstanbul, 1958, İsmail Akgün matbaası.
• Ankara 28 Eylül-2 Ekim 1958. Onbeşinci Milli Türk Tıp Kongresi (Tutanak ve serbest tebliğler), İstanbul 1959, Çelikcilt Matbaası
• Ankara 26-29 Eylül 1960 XVI’ıncı Milli Türk Tıp Kongresi Serbest tebliğler, İstanbul, 1961, Çelikcilt matbaası.
• İstanbul 25-29 Eylül 1962. Onyedinci Milli Türk Tıp Kongresi serbest tebliğler. İstanbul 1964, Çelikcilt matbaası
• Onsekizinci MTTK, 20-23 Eylül 1964,Serbest Tebliğler ve Tutanak, İstanbul 1966, Ekin Basımevi
• İzmir 25-29 Eylül 1966. Ondokuzuncu Milli Türk Tıp Kongresi Serbest Tebliğler ve Tutanak, İstanbul, 1968, Çelikcilt basımevi
• İstanbul 23-27 Eylül 1968 Yirminci Milli Türk Tıp Kongresi Serbest Tebliğler ve Tutanak, İstanbul, 1969, Çelikcilt basımevi.
• ARIKAN, Ayten; Milli Türk Tıp Kongreleri (1923-1968) ve Türkiye Sağlık Politikalarına Etkileri, Türkiye Tıp Akademisi Yeni Seri No:1 Mart Mtb., İstanbul, Aralık 2010.
• ATABEK, Emine- DEĞER, Mebrure; Tıbbi Deontoloji Konuları. İstanbul Üniversitesi Yayın No:4268 Emek Mtb, İstanbul, 2000.
• EGE, Rıdvan; Türkiye’nin Sağlık Hizmetleri ve İsmet Paşa, İnönü vakfı yay., 1992.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:23, sayı:10, Ekim 1948, s.1-16.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:23, Sayı:10, Kasım 1948, s.16-29.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:23, Sayı:12, Aralık 1948, s.29-48.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:24, Sayı:1, Ocak 1949, 1949, s.49-64.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:24, Sayı:2, Şubat 1949, s.65-80.
• FRİK, Feridun; “25 yıllık Cumhuriyet Tıp Hareketleri (1923-1948)”. Dirim, c:24, Sayı:3, Mart 1949, s.80-97.
• KARAKUZU İlbaşı: Sözlüklü Türk Sağlık Mevzuatı, Tüm Sağlık Personeli ve kurumlarını ilgilendiren hukuk kuralları, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler İst.1996 Yasa yayınları
• ÖZPEKCAN, Meliha; “Büyük Millet Meclisi tutanaklarına göre Türkiye Cumhuriyetinde Sağlık Politikası” (1923-1933) I.Bölüm, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, Ed. Nil Sarı C.7 İstanbul 2001
• ÖZPEKCAN, Meliha; “Büyük Millet Meclisi tutanaklarına göre Türkiye Cumhuriyetinde Sağlık Politikası” (1923-1933) I.Bölüm, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, Ed. Nil Sarı, C.8 İstanbul, 2002.
• SOYER, Ata; Sağlığın Öyküsü Sorun Yayınları, İstanbul, 2004.
• TURGUT, Ahmet Hamdi; “Gerekçeli Önsöz” Sözlüklü Türk Ağlık Mevzuatı, Yasa yayınları, İstanbul, 1996.
• UNAT, E.Kadri; ”Türkiye Cumhuriyeti’nde Atatürk Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Savaş” Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dergisi. Cilt12 (Temmuz1981) özel sayı.