GÜNCEL YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA YURT DIŞINDA MEYDANA GELEN İŞ KAZALARINDA UYGULANACAK HUKUK SORUNU

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 665 - 707, 17.08.2020

Ali Önal

Öz

İş kazası ve meslek hastalıkları sosyal güvenlik hukukunun en önemli konularından biridir. İş kazasının Türkiye dışında meydana gelmesi durumunda uygulanacak hukukun tespit edilmesi önemlidir. İş kazası iş sözleşmesi sonucunda meydana geldiği gibi, aynı zamanda bir haksız fiildir. Bu nedenle uygulanacak hukuk ve mevzuat hükümleri açısından hakime görev düşmektedir. Yargıtay söz konusu konuda pek çok farklı karar vermiştir. Yargıtay, yabancı ülkede kazanın meydana gelmesini değerlendirdiği gibi, değerlendirmediği kararları da vardır. Bu çalışmamızda Yargıtay’ın yakın tarihli kararlarında, yurt dışında meydana gelen iş kazasına uygulanacak olan hukuka dair yaklaşımını ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

İş kazası, yurt dışı, yabancı unsur, uygulanacak hukuk

Kaynakça

• Akın, Levent (2001), İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat, Ankara.
• Akıncı, Ziya (1992), Tarafların Yetkili Hukuku Belirlememeleri Durumunda Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, Ankara.
• Akkayan-Yıldırım, Ayça A. (2012), 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğun Özel Bir Türü Olarak Tehlike Sorumluluğu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (İÜHFM), C. LXX, S. 1, s. 192-210.
• Aktay, A. Nizamettin/ Arıcı, Kadir/ Senyen/ Kaplan, E. Tuncay (2013), İş Hukuku, 6. Baskı, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Akyiğit, Ercan (1990), Milletlerarası Özel Hukuk Bakımından Hizmet Akdinde Hukuk Seçimi, Çimento İşveren Dergisi, Y. 1990, C. 4, S. 6, s. 17-23.
• Alper, Yusuf (2014), Türk Sosyal Güvenlik Sistemi ve Sosyal Sigortalar Hukuku, 6. Baskı, Bursa: Ekin Yayıncılık.
• Antalya, Gökhan (2008), Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 4, s. 53-71.
• Araslı, Utkan (2011), Yeni Borçlar Yasası’nın İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan Maddi Tazminat Davalarında Getirdiği Sistem ve Hakkaniyet İndirimi, MESS Sicil İHD, S. 24, s. 141-154.
• Arıcı Kadir (2015) Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara: Savaş Kitapevi.
• Aydın, Ufuk (2017), Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri 2015-İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, s. 557-868.
• Aydoğan, Doğa (2019), Sınıraşıcı İş İlişkilerinde Haksız Fiilden Doğan Taleplere Uygulanacak Hukukun Tayini, Legal Hukuk Dergisi, C. 17, S. 195, s. 1063-1090.
• Aygün, Mesut (2015), Yabancılık Unsurunun Mahiyeti ve Yargılamadaki Rolü, Dokuz Eylül Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan Sayısı, C. 16, Özel Sayı, s. 1025-1066.
• Aygün, Mesut/ Kaya, Cansu (2016), Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukukunda Kalıcı Bir Çözüm Olarak Yerel Entegrasyon, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 7, s. 87-142.
• Aybay, Rona/ Dardağan-Kibar, Esra (2008), Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması, 2. Bası, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ayhan, Abdurrahman (2012), Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Güvenlik İlkeleri, Sosyal Güvenlik Dergisi (SGD), Ocak 2012, Cilt (C) 1, Sayı (S) 1, s. 41-55.
• Balcı, Mesut (2011), İş Kazası veya Meslek Hastalığından Doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Uygulaması, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Başoğlu, Başak (2015), Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk Hukuku ve Özellikle Tehlike Sorumluluğuna İlişkin Değerlendirmeler, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.6, S. 2, s. 22-50.
• Başbuğ̆, Aydın (1992), Sosyal Sigortalar Kurumunun Rücu Hakkı ve Buna Bağlı Bazı Temel Sorunlar, A. Can Tuncay’a Armağan, İstanbul 2005, 815-858.
• Berki, Osman Fazıl (1961), Devletler Hususi Hukuku Cilt II, 4. Bası, Ankara: Güzel Sanatlar Matbaası.
• Bayata Canyaş̧, F. Aslı (2009), 5718 Sayılı Yeni MÖHUK Uyarınca Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Özellikle Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları, Ankara: Yetkin Yayıncılık, Haluk Konuralp Anısına Armağan, C. III, s. 141-166.
• Berki, O. Fazıl (1971), Türk Hukukunda Kanun İhtilafları, Ankara.
• Berki, O. Fazıl/ Ergüney (1983), Hilmi, Yabancılar Hukuku, Kanunlar İhtilafı ve İlgili Yargıtay Kararlarının Tahlil ve İzahı, Ankara.
• Caniklioğlu, Nurşen (2014), Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri Açısından Yargıtay’ın 2012 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın Iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara, 379-531.
• Caniklioğlu, Nurşen (2006), Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısına Göre Kısa Vadeli̇ Sigorta Hükümleri, Çalışma ve Toplum Dergisi, C.I, S. 8, s. 50-98.
• Centel, Tankut (2011), Türk Borçlar Kanunu’nda Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması, MESS Sicil İHD, S. 24, s. 9-25.
• Çelik, Nuri/ Caniklioğlu, Nurşen/ Canbolat, Talat (2014), İş Hukuku Dersleri, 27. Bası, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çelikel, Aysel/ Erdem, B. Bahadır (2016), Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Bası, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çil, Şahin (2014), 6100 Sayılı HMK’ya Göre İş Yargısında İspat Yükü̈ ve Deliller, İÜHFM C. LXXII, S. 2, s. 87-102.
• Çilingiroğlu, Cüneyt (1989), Devletler Özel Hukuku Alanında Borç Sözleşmelerinde Hukuk Seçimi: Sübjektif Bir Bağlanma Noktası Olarak Taraf İradeleri, MHB, Y. 9, S. 2, s. 103-120.
• Demir, Müslim (2016), Türkiye’de Yabancıların Sosyal Güvenliği, SGD, C. 6, S. 1, s. 70-91.
• Doğan, Vahit (1995), Milletlerarası Özel Hukukta Zayıf Akit Tarafın Korunması, MHB. 1995, Yıl 15, Sayı 1-2, s. 21-42.
• Doğan, Vahit (1996), İş Akdinden Doğan Kanunlar İhtilafı Alanında Bağlama Kuralının ve Sınırlarının Tespiti, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Doğan, Vahit (2009), 5718 Sayılı Kanununa Göre Iş Akdine Uygulanacak Hukukun Tespiti, Yrd. Doç. Dr. İbrahim Ongün'e Armağan, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 1-2, s. 147-163.
• Doğan, Vahit (2010), 5718 Sayılı Kanununa Göre İş Akdine Uygulanacak Hukukun Tespiti, Avrupa'da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Nusret -Semahat Arsel Uluslararası Ticaret Hukuku Araştırmaları Merkezi Konferans Yayımları Serisi -2, İstanbul, s. 101-120.
• Doğan, Vahit (2015), Milletlerarası Özel Hukuk, 3. Baskı, Ankara: Savaş Yayınları.
• Dursun, Hasan (2009), Yabancıların Sosyal Güvenlik Hakkına Genel Bir Bakış, Kamu-İş Dergisi, C. 10, S. 4, s. 205-246.
• Ekşi, Nuray (1997), Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, Tunçomağ’a Armağan, s. 110-130.
• Elçin, Doğa (2012), Milletlerarası Unsurlu Bireysel ve Toplu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, Ankara: Adalet Yayıncılık.
• Eren, Fikret (1974), Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Sorumluluğu, Ankara.
• Eren, Fikret (1975), Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara, s. 71;
• Ergin, Berin (2006), Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İşverene Rücuya Nasıl Bakıyor? MESS Sicil İHD, S. 4, s. 129-141.
• Erkan, Mustafa (2011), MÖHUK Madde 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış̧, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XV, Y. 2011, S. 2, s. 80-121.
• Erten, Rifat (2007), Milletlerarası Özel Hukukta Spor, Ankara: Adalet Yayıncılık. Giuliano, Mario/Lagarde, Paul (1980), Report on the Convention on the Law Applicable to Contractual Obligations, OJ C282, 31/10/1980, s. 18. Access to European Union Law, <http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A31980Y 1031%2801%29>, Erişim Tarihi: 20.1.2020.
• Göğer, Erdoğan (1977), Devletler Hususi Hukuku, 4. Bası, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Gökçeoğlu, Şebnem (2015), İnsan Hakları Perspektifinden Sosyal Güvenlik Hakkının Anlamı ve Kapsamı, VII. Sosyal İnsan Hakları Uluslararası Sempozyumu, Denizli, s. 137-139. Online: Sosyal Haklar Net, <http://www.sosyalhaklar.net/2015/bildiriler/ gokceoglu.pdf,>, Erişim Tarihi: 15.1.2020.
• Günay, Cevdet İlhan (2008), İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 2. Baskı, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Güngör, Gülin (2000), Milletlerarası Özel Hukukta Tüketicinin Korunması, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Güzel, Ali (1996), Sosyal Sigortalar Kurumunun İşverene Rücu ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat, İstanbul, s. 279-309.
• Güzel, Ali/ Ugan-Çetinkaya, Deniz (2012), İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğunun Niteliği ve Sınırları, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 34, C. 3, s. 157-188.
• Güzel, Ali/Okur, A. Rıza. /Caniklioğlu, Nurşen (2016), Sosyal Güvenlik Hukuku, 5510 sayılı Kanuna Göre Hazırlanmış, 16. Bası, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Hatemi, Hüseyin (1994), Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, § 8, N 1.
• İmre, Zahit (1979), Hukuki Mesuliyetin Esası Üzerine Bazı Düşünceler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, Cilt: 45, Sayı: 1-4, İstanbul, s. 399-412.
• Kaneti Selim (2007), Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru, İstanbul: Kazancı Yayınları.
• Kılıçoğlu, Ahmet (2011), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Köseoğlu, Mehmet (2008), Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 31. Maddesi: Sözleşme ile Sıkı İlişkili Üçüncü Bir Devletin Doğrudan Uygulanan Kurallarına Etki Tanınması, MHB, Y. 28, S.1-2, s. 147-172.
• Ledün Akdeniz, Ayşe (2014), İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zararlardan Sorumluluğunun Niteliği, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXII, S. 2, s. 4.
• Nomer, Ergin (2015), Devletler Hususi Hukuku, 21. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları. Oğuzman, M. Kemal/ Öz, M. Turgut (2014) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 11. Bası, C. 2, İstanbul: Vedat Yayıncılık.
• Önal, Ali (2016), Vekaletsiz iş Görmeye Uygulanacak Hukuk, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan Sayısı, s. 2151-2181.
• Özdemir Kocasakal, Hatice (2001), Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları. Özel, Sibel (2001), Milletlerarası Özel Hukukta İmalatçının Sorumluluğu, Nuri Çelik’e Armağan, Cilt 1, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Öztürk, Pınar (1999), Milletlerarası Özel Hukukta İş Kazası, Milletlerarası Hukuk Bülteni (MHB), Y. 19-20, s. 795-836.
• Ruhi, Ahmet Cemal, (2008), 27.11. 2007 Tarih ve 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun-Gerekçeli- Açıklamalı-Yargıtay İçtihatlı, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, s. 317-318.
• Saduleşrafi, Hüseyin (2000), Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Sosyal Güvenlik Hakkı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1, s. 190-230.
• Seviğ, Muammer Raşit (1939), Emniyet ve Asayiş̧ Kanunları Hangileridir? İÜHFM, C. V, Y. 1939, s. 107-125.
• Seviğ, Vedat Râşit (1971), Kanunlar İhtilafı (Yasama ve Yargı Çatışmaları), İstanbul. Sevimli, Ahmet (2013), Türk Borçlar Kanunu m. 417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Işığında Genel Olarak işçinin Kişiliğinin Korunması, Çalışma ve Toplum, S. 1/2013, C. 36, s. 107-148.
• Sözer, Nazım (2017), İşçi, Bağımsız Çalışan ve Kamu Görevlileri Bakımından Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Süzek, Sarper (2016), İş Hukuku, 12. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şakar, Müjdat (2006), İş Kazası veya Meslek Hastalığı Sebebiyle Sosyal Sigortaların İşverene Rücuunda Kusur Şartının Sınırlanması Sorunu, MESS Sicil İHD, S. 2, s. 132-135.
• Şanlı, Cemal/ Ataman-Figenmeşe, İnci/ Esen, Emre (2015), Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Baskı, İstanbul: Vedat Yayıncılık.
• Tandoğan, Haluk (1981), Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara.
• Tarman, Zeynep Derya (2010), Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, AÜHFD, S. 59, C. 2, s. 526.
• Tarman, Zeynep Derya (2010), 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akdi Borç̧ İlişkilerinde Hukuk Secimi, BATİDER, C.XXVI, S. 1, s. 143-168.
• Taşkent, Savaş̧ (2001), İş Kazası Kavramı, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan, C. II, İstanbul.
• Tekinalp, Gülören/ Uyanık, Ayfer (2016), Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 12. Bası, İstanbul: Vedat Yayıncılık.
• Tiryakioğlu, Bilgin (1996), Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Tuncay, A. Can (1996), İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle Kurumun Sigortalıya Yaptığı Giderler İçin İşverene ve Üçüncü Kişiye Rücu Davalarında Bazı Sistemler ve Yüksek Yargı Organları Kararlarında Beliren Esaslara Genel Bir Bakış̧, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat, İstanbul, s. 310-328.
• Tuncay, A. Can/ Ekmekçi, Ömer (2017), Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 19. Bası, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Turhan, Turgut (1989), Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilâfı Alanında İka Yeri Kuralı, Ankara: Dayınlarlı Yayıncılık.
• Uluocak, Nihal (1971), Kanunlar İhtilafı (Yasama Yetkisi Kuralları), İstanbul. Umar, Bilge/ Yılmaz, Ejder (1980), İspat Yükü̈, 2. bası, İstanbul.
• Uşan, Fatih/ Aygül, Musa (2007), İş Güvencesi Hükümlerinin Uygulanmasında 30 İşçi Çalıştırılması Koşulu Açısından Gerekli Sayının Tespitinde Türkiye'de Bulunan İrtibat Bürosunda Çalışan İşçiler İçin Yurt Dışındaki İşyerlerinde Çalışan İşçiler Dikkate Alınabilir mi? Legal İş Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 2, S. 3, s. 80 vd.
• Uşan, Fatih/ Aygül, Musa (2008), Türkiye’de Bulunan Şubede Çalışanlar İçin İşgüvencesi Uygulamasında Aynı İşverene ait Yurt Dışında Bulunan İşçilerin de Sayıda Dikkate Alınması Kararına Getirilen Eleştirilerin Değerlendirilmesi, Legal İş Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 17, s. 49-57.
• Uşan, M. Fatih (2013), Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri Açısından Yargıtay’ın 2011 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi (2011), Ankara.
• Yağcı, Salim Serdar (2017), Milletlerarası Özel Hukukta Vasıflandırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, C. 19, Özel Sayı-2017, s. 2633-2646.
• Yavuz, Cevdet/ Acar, Faruk/ Özen, Burak (2014), Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Güncellenmiş ve Yenilenmiş 10. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık. Zevkliler, Aydın/ Gökyayla, Emre (2016), Özel Borç İlişkileri, 16. Baskı, Ankara: Turhan Yayıncılık.