HAKİM VE SAVCILARIN İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI VE BUNDAN DOLAYI DİSİPLİN SORUŞTURMALARINA TABİ TUTULMALARI

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 1 - 47, 01.03.2021

Bahattin Aras

Öz

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinde düzenlenmiş olan ifade özgürlüğü, toplumun tüm bireyleri gibi hâkim ve savcılar bakımından da vazgeçilmez bir haktır. Bu hak yargı mensuplarının yargısal faaliyetlerinde geçerli olduğu gibi sosyal yaşamları bakımından da geçerlidir. Ancak yargı mensupları ifade özgürlüğünü Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin de belirlediği “görev ve sorumluluk” esasları ve “dışardan gözlemci standardı” çerçevesinde onların bağımsızlıklarına, tarafsızlıklarına ve mesleki saygınlıklarına zarar gelmeden kullanmaları gerekir. Hakim ve savcıların yargının ve yargısal faaliyetin özüne, saygınlığına zarar gelmemesi bakımından dikkatli ve özenli davranma yükümlülükleri vardır. Yargı mensuplarının ifade özgürlüğüne getirilecek kısıtlamaların da ancak kanuni düzenlemeyle ve demokratik olarak onların bağımsızlıklarını, tarafsızlıklarını ve kurumsal otoriterlerini korumak bakımından zorunlu ve orantılı olması gerekir. Hakim ve savcılar hakkındaki ifade özgürlüğünden kaynaklı disiplin soruşturmalarının bu esaslar çerçevesinde yürütülmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

İfade Özgürlüğü, Disiplin Soruşturması, Kısıtlama, Hakim, Savcı

THE LIMITS OF THE FREEDOM OF EXPRESSION OF JUDGES AND PROSECUTORS AND TO BE SUBJECTED TO DISCIPLINARY INVESTIGATIONS FOR THIS REASON

Öz

Freedom of expression, as regulated in Article 10 of the European Convention on Human Rights, is an indispensable right for judges and prosecutors like all members of the society. This right is valid not only in the judicial activities of the members of the judiciary, but also in terms of their social lives. However, members of the judiciary should use their freedom of expression without harming their independence, impartiality and professional dignity within the framework of the “duty and responsibility” principles and the “external observer standard” determined by the European Court of Human Rights. Judges and prosecutors are obliged to act carefully and attentive in order not to harm the essence and dignity of the judiciary and judicial activity. The restrictions on the freedom of expression of members of the judiciary should be compulsory and proportionate only by legal and democratic regulations in order to protect their independence, impartiality and institutional authorities. Disciplinary investigations due to freedom of expression on judges and prosecutors should be conducted within the framework of these principles.

Anahtar Kelimeler

Freedom Of Expression, Disciplinary Investigation, Limit, Judge, Prosecutor

Kaynakça

• Akyıldız, Bahtiyar, “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2002), C.6, S.1-2, s.239-262.
• Baş, Eylem “Hâkimlerin ve Savcıların Disiplin Yönünden Soruşturulmaları ve İşledikleri Suçlar Nedeniyle Yargılanmaları”, (2016) Ankara Barosu Dergisi, S.3, s. 265-360.
• Bozkurt, Enver, Dost, Süleyman, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü ve Türkiye”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (2002), C.7, S.1 s.47-74.
• Çakmak, Seyfullah, “Hakim ve Savcılar Hakkındaki Araştırma, İnceleme ve Soruşturma İşlemleri”, (2012), Adalet Dergisi, S.43, s. 104-138.
• Çetin, Evra, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 8-11. Maddeleri Bağlamında Çalışanların Hakları, (1. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2015).
• Çiftçioğlu,, Cengiz Topel, “2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununa Göre Hâkim ve Savcıların Disiplin Soruşturmaları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2011), C.13, S.1, s.127-157.
• Dijkstra, Sietske, “The Freedom of the Judge to Express his Personal Opinions and Convictions under the ECHR”, Utrecht Law Review, Vol. 13, No. 1, p. 1-17, January 2017. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2926418, s.1-17.
• Doğru, Osman, Nalbant, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Cilt:2, (1. Baskı Legal Yayıncılık, İstanbul 2013).
• Duran, Hasan, “İfade Özgürlüğü ve Türkiye”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2006), C.14, S. 1, s. 57-81.
• Duymaz, Erkan, “İfade Özgürlüğünün Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Korunması Üzerine Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2013), C. XVII, S. 1-2, s.1367-1404.
• Erdoğan, Mustafa “Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif”, Liberal Düşünce Dergisi, (2001), S.24, s. 8-13.
• Gölcüklü, A.Feyyaz, Gözübüyük, Şeref ve Saygılı, Abdurrahman, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, (12. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2002). Gözler, Kemal, İdare Hukuku, I. Cilt, (1. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa 2003).
• Gülener, Serdar, “Yargı Bağımsızlığını Güçlendirici Bir Mekanizma Olarak Yargısal Hesap Verebilirlik ve Türk Yargı Sistemi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ( 2011), C. XV, S.2, s.215-252.
• Hasan Tahsin Fendoğlu, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (2016), S.25, (Özel Sayı), s. 1-20. İnceoğlu, Sibel, Adil Yargılanma Hakkı ve Yargı Etiği, (1.Baskı, Şen Matbaası, Ankara 2007)
• Kandemir, Ahmet, “Devlet Memurlarının Sosyal Medya Paylaşımlarının Hangileri Disiplin İşlemi İle Yargısal Sürece Konu Olabilir?”,(2018), https://www.memurlar.net/haber/724912/devlet-memurlarinin-sosyal-medya-paylasimlarinin-hangileri-disiplin-islemi-ile-yargisal-surece-konu-olabilir.html, İET: 16/03/2020.
• Karan, Ulaş, İfade Özgürlüğü, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 2, (1. Baskı, MRK Baskı ve Tanıtım, Ankara 2018)
• Karayaka, Yavuz Selim, “İfade Özgürlüğünün En Yeni İhlali: Wikipedia’ya Erişim Engeli”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2018), C.9, S.2, s.103-124.
• Kayasu, Sacit, 2802 Sayılı Kanuna Göre Hâkim ve Savcıların İfade Hürriyeti, Legal Hukuk Kitapları Serisi: 181, (1. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2012).
• Kuru, Baki, Arslan, Ramazan ve Yılmaz, Ejder, Medeni Usul Hukuku, (19. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2008).
• Mecit, Nehare, Mecit, Kemal, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararları Işığında Kamu Görevlilerinin İfade Özgürlüğü Ve Yargı Mensupları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (2018), S.33, s.827-861.
• Minar, Murat Turgut, “Kamu Çalışanlarının Siyasi Sosyal Medya Paylaşımları - Tarafsızlık İlkesi Ve İfade Hakkı Sorunsalı”, (2019) https://www.hukukihaber.net/kamu-calisanlarinin-siyasi-sosyal-medya-paylasimlari-tarafsizlik-ilkesi-ve-ifade-hakki-sorunsali-makale,6528.html, İET: 16/03/2020.
• Özbey, Özcan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları”, TBB Dergisi (2013), S.106, s.41-92.
• Özen, Muharrem, “Yargı Bağımsızlığını Zedeleyen Düzenleme, Uygulamalar ve Bağımsızlığı Sağlamaya Yönelik Çözüm Önerileri”, (2010), Ankara Barosu Dergisi, S.1, s.31-65
• Pekel, Abdulkadir, “İfade Özgürlüğünün Sınırlandırma Sebeplerinden Biri Olarak “Yargı Organının Otorite ve Tarafsızlığının Sağlanması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2014), C. XVIII, S.2, s.367-394.
• Robert M. Howard, “The Limitations on Judicial Free Speech” The Justice System Journal, vol. 27, no. 3, 2006, pp. 350–353. JSTOR, www.jstor.org/stable/27977309. Accessed 15 June 2020, s.350-353.
• Sağlam, Abdi, “AİHS’ye Göre İfade Özgürlüğü Hakkı Kapsamında Kamu Görevlileri Açısından Görev ve Sorumluluk Kavramı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (2016), S.25, (Özel Sayı), s.79-103.
• Sevimli, Zekeriya “Bir Sivil İnisiyatif: Yargıçlar ve Savcı Birliği”, (2007), Ankara Barosu Dergisi, S.2, s.61-66.
• Şen, Mahmut, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Hâkim ve Savcıların İfade Hürriyeti”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (2016), S.7, s. 931-959.
• Tahincioğlu, Gökçer, “Yargıda ‘özgürlükçü’ çoğunluk”, (2017), ,https://www.milliyet.com.tr/gundem/yargida-ozgurlukcu-cogunluk-2421560 İET: 15/04/2020.
• Tanör, Bülent, Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, (3. Baskı, BDS Yayınları, Ankara 1994)
• Ünal, Şeref , Anayasa Hukuku Açısından Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Hâkimlik Teminatı, (1. Baskı, TBMM Kültür ve Sanat Kurulu Yayınları, Ankara 1994).
• Zabunoğlu, Yahya, Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü, (1. Baskı, Ankara Barosu Yayını, Ankara 1999).