BİR TOPLULUK DAVASI ÖRNEĞİ OLARAK TTK m. 56/3

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 953 - 965, 15.10.2021

Hakan Hasırcı , Ufuk Tekin

Öz

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “topluluk davası” kenar başlıklı 113. maddesinde göre, dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir. Kolektif menfaatin korunmasını amaçlayan bu davalar sayesinde, hakları ihlal edilen fakat dava açmaktan çekinen bireyler sebebiyle hukuki himayenin sağlanamadığı bir alanın ortaya çıkmasının önlenmesi amaçlanmıştır.
Topluluk davası ilk defa 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile düzenleme konusu edilmekle birlikte, başta 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu m. 26/II; 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m. 73/VI; Çevre Kanunu m. 3/a ve 30/I düzenlemeleri olmak üzere çeşitli kanunlarda kolektif bir menfaatten hareketle birtakım davaların açılabileceği hükme bağlanmıştır. Bu düzenlemelerden biri de çalışmamızın konusunu teşkil eden ve haksız rekabet halinde açılabilecek topluluk davalarına ilişkin Türk Ticaret Kanunu m. 56/3 (mülga TTK m. 58/III) hükmüdür. Söz konusu hükme göre, ticaret ve sanayi odaları, esnaf odaları, borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diğer meslekî ve ekonomik birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşlarıyla kamusal nitelikteki kurumlar da fiilin haksız olup olmadığının tespitini; haksız rekabetin men’ini, haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılmasını; haksız rekabet yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların düzeltilmesini ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhasını talep edebilirler. Çalışmamızda, bu hüküm göz önünde bulundurulmak suretiyle, dava açılabilmesinin şartları ve dava açabilecek kişiler başta olmak üzere, haksız rekabet halinde açılabilecek topluluk davaları bakımından önem taşıyan hususlar açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Topluluk Davası, Haksız Rekabet, Tüketicinin Korunması, Meslekî ve Ekonomik Birlikler, Sivil Toplum Kuruluşları

TURKISH COMMERCIAL CODE ART. 56/3 AS A GROUP ACTION EXAMPLE

Öz

According to Article 113 of the Code of Civil Procedure (CPC) titled “Group Actions”, associations and other legal entities, in accordance with the framework of their statuses and with the purpose of protecting the interests of their members or the persons they represent, may file an action in their own capacity, for the rights of the persons concerned to be declared, the unlawful situation to be ceased or the violation of future rights of the persons concerned to be prevented.
Although the group action was first regulated as a “Type of Action” by the CPC; before this regulation, various laws accepted such actions to be filed with the purpose of protecting collective interests, such as Trade Unions and Collective Bargaining Agreement Law Art. 26/II; The Law on Consumer Protection Art. 73/VI and Environmental Law Art. 3/a and 30/I. One of these regulations is the Art. 56/3 of Turkish Commercial Code regarding group actions that can be filed because of unfair competition, which also constitutes the subject of our paper. According to the Art. 56/3 of Turkish Commercial Code, chambers of commerce, stock exchanges and other professional and economic unions authorized to protect the economic interests of their members, as well as non-governmental organizations and public institutions that protect the economic interests of consumers according to their statuses may file an action for the determination of the act to be unjustified; for the elimination of the material situation as a result of unfair competition; for the correction of the statements if unfair competition is made with false or misleading statements and for the destruction of vehicles and goods that are used effectively for unfair competition. In this paper, conditions for the group action that can be filed in an unfair competition will be examined.

Anahtar Kelimeler

Group Action, Unfair Competition, Consumer Protection, Professional and Economic Unions, Non-Governmental Organizations

Kaynakça

• Akil, C.: Yeni İsviçre Federal Usul Yasası’nda Yer Alan Topluluk Davası (m. 89) Üzerine Kısa Bir Not (TBBD, Y. 2011, S. 95, s. 163-173)
• Alexander, C.: Kollektiver Rechtschutz im Zivilrecht und Zivilprozessrecht (JUS 2009, s. 590-594).
• Arslan, R./Yılmaz, E./Taşpınar Ayvaz, S./Hanağası, H.: Medeni Usul Hukuku, 6. B., Ankara 2020.
• Belgin Güneş, D.: Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkileri, İstanbul 2019.
• Berner Kommentar. Kommentar zum schweizerischen Privatrecht / Schweizerische Zivilprozessordnung (Art. 1-352): Band I: Art. 1-149 ZPO (Berner Kommentar – Yazar).
• Brunner, A./Gasser, D./Schwander, I. (Hrsg.): Schweizerische Zivilprozessord-nung, 2. Auflage, Zürich/St. Gallen 2016.
• Büyüksağış, E./Koyuncu, T.: Rekabet İhlallerinden Kaynaklanan Tazminat Davalarına İlişkin AB Yönergesi’nde Yer Alan Aktarma (Passing-On) Savunması ve Toplu Dava Hakkı (BATİDER 2016, C. 32, S. 1, s. 153-195.
• Deren-Yıldırım, N.: Kollektif Hukukî Himaye-Medenî Usûl Hukukunda Sonun Başlangıcı mı, Etkin Hukukî Himayenin Vazgeçilmez Unsuru mu? (YD 1997/1-2, s. 137-154).
• Dişel, B.: Alman Federal Mahkemesı̇nı̇n Verdı̇ğı̇ Bı̇r Karar Işığında Derneklerı̇n “Statülerı̇ Çerçevesı̇nde” Açtığı Topluluk Davaları [Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, S. 1823-1855 (Basım Yılı: 2015) Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan].
• Gasser, D./Rickli, B.: Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Auflage, Zürich 2014.
• Gehri, M./Jent Sorensen, I./Sarbach, M. (Hrsg.): ZPO Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Auflage, Zürich 2015 (Orell Füssli Kommentar - Yazar).
• Karaaslan, V./Eroğlu, M.: Kollektı̇f Hukukı̇ Hı̇mayenı̇n Farklı Görünüm Şekı̇llerı̇: Class Action ve Topluluk Davaları (EÜHFD, C. 13, S. 3-4, s. 201-221).
• Kekeç, E. K.: Topluluk Davalarında Elde Edı̇len Hükmün Münferı̇den Açılacak Davalarda Kesı̇n Hüküm Etkı̇sı̇ [Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, s. 1275-1297 (Basım Yılı: 2015) Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan].
• Koch, H.: Die Verbandsklage in Europa (ZZP 113 Band, Heft 4, 2000, s. 413-441).
• Özbay, İ.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Topluluk Davaları (HMK m. 113) (Medeni Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı-X, İzmir/1-2 Ekim 2012, s. 246-305).
• Pekcanıtez H.: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, 15. B., İstanbul 2017.
• Rosenberg, L./Gaul, F./Schilken, E./Becker-Eberhard, E./Lakkis, P.: Zwangsvollstreckungsrecht, 12. Auf., München 2010.
• Rüetschi, D.: Basler Kommentar UWG (Ed. Hilty, R. M/Arpagaus, R.), Basel 2013.
• Sungurtekin Özkan, M.: Sendikalar Kanunu Madde 32/3’e Göre Açılan Davaların Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 113. Maddesinde Düzenlenen Topluluk Davaları Bağlamında Değerlendirilmesi (Sicil İş Hukuku Dergisi, Aralık 2011, S. 24, s. 172-176).
• Sutter-Somm, T./Hasenböhler, F./Leuenberger, C.: Kommentar zur Schweizerischer Zivilprozessordnung, 3. Auflage, Zürich 2016.
• Tanrıver, S.: Medeni Usul Hukuku, C. 1, 2. B., Ankara 2018.
• Taşpolat Tuğsavul, M.: Kolektif hukuki Yarar Çerçevesinde Topluluk Davaları, İstanbul 2016.
• Umar, B.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2011.
• Üstündağ, S.: İcra Hukukunun Esasları, İstanbul 2004.
• Yılmaz, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. 2, 3. B., Ankara 2017 (Yılmaz - Şerh).
• Yılmaz, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Dava Çeşitleri, Bankacılar Dergisi, S. 80, s. 83-104).