EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİNE DAYALI BOŞANMA ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1077 - 1130, 15.10.2021

Tuğçe Tekben

Öz

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda sayılan belirli sebeplerle her iki eşin de evlilik birliğine mahkeme kararıyla son verilmesini isteme hakları bulunmaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinde düzenlenen evlilik birliğinin temelinden sarsılması, uygulamada boşanma sebepleri arasında başvuruda birinci sırada gelmektedir. Kanuna göre, ortak hayatın sürdürülmesi kendilerinden beklenmeyecek kadar çekilmez olması halinde eşler, bu boşanma sebebine dayanarak boşanma talep edebilmektedir. Çalışmada, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı bu boşanma sebebinin gerçekleşmesi için gereken şartlar, 743 sayılı Eski Medeni Kanun’un 134. maddesinde “şiddetli geçimsizlik" adıyla anılmakta olan eski düzenleme ile karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Kusurun, bir şart olarak kabul edilip edilmeyeceği ise, doktrindeki görüşler ve geçmişten günümüze Yargıtay tarafından verilen kararlar çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Evlilik birliği, evlilik birliğinin temelinden sarsılması, ortak hayatın yeniden kurulamaması, genel boşanma sebepleri, şiddetli geçimsizlik, kusur, def’i, hakkın kötüye kullanılması

A STUDY BASED ON DIVORCEMENT DUE TO THE IRRETRIEVABLE BREAKDOWN OF THE MARITAL UNION

Öz

Both spouses have the right to request that the marital union be terminated by court order for certain grounds listed in the Turkish Civil Code (of 4721). Divorcement due to the irretrievable breakdown of the marital union regulated in the Article 166/I-II of the Turkish Civil Code (of 4721), is in the first place in the application among the other grounds of divorce in practice. According to Article 166 of the Turkish Civil Code, when the irretrievable breakdown of the marital unionled married couple’s family life excessively unbearable (intolerable); based on this clause, married couples may demand divorcement. In this study, the conditions required for the divorcement due to the irretrievable breakdown of the marital union are compared with the old regulation which is called as “violent incompatibility” in the Article 134 of the Turkish Civil Code of 743. Whether the fault will be accepted as a condition is examined within the framework of the opinions in the doctrine and the decisions made by the Supreme Court from past to present.

Anahtar Kelimeler

Marital union, the irretrievable breakdown of the marital union, failure to re-establish common life, general grounds of divorce, violent incompatibility, fault, exception, abuse of rights

Kaynakça

• ADAL Erhan, Hukukun Temel İlkeleri, Genişletilmiş 11. Bası, İstanbul 2011.
• AKGÜN Zerrin, Boşanma Hukuku, İstanbul 1949.
• AKINTÜRK Turgut/KARAMAN Derya Ateş, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İkinci Cilt, 13. Bası, İstanbul 2011.
• AKİPEK İlhan, Mukayeseli Hukuk Bakımından Boşanma Sebepleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1952.
• ANIL Yaşar Şahin, Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması, Geçimsizlik, İstanbul 2008.
• ARSEBÜK Esat, Medeni Hukuk, Cilt II, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Neşriyatı, Seri: II, Sayı: 18, Ankara 1940.
• ATAAY Aytekin, Medeni Hukukun Genel Teorisi, Temel Bilgiler- Genel Kavramlar, İkinci Bası, İstanbul 1971.
• ATEŞ Turan, Medeni Kanunda Boşanma, Legal Hukuk Dergisi, Yıl: 2006, Cilt:4, Sayı: 39.
• AVCI Goncagül, Türk Hukukunda Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma (TMK md. 166 f. I- II), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2004, (yüksek lisans tezi).
• AYİTER Nuşin, “Geçimsizlik Sebebine Dayalı Yargıtay Uygulaması”, Ankara Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı, 1925- 1975, Cilt: II, Boşanma Hukuku Haftası, Ankara 1977, s. 165- 175, (http://dergiler.ankara.edu.tr/).
• BİRSEN Kemaleddin, Medeni Hukuk Dersleri, Genel İlkeler- Şahsın Hukuku- Aile Hukuku, Altıncı Bası, İstanbul 1966.
• BURCUOĞLU Haluk, “Alman Hukukunda Yeni Boşanma Sistemi ve Bu Sistem Işığında Türk Boşanma Hukukuna İlişkin Bazı Öneriler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:48, Sayı:1-4, Ocak 1983, s. 113-140, (https://dergipark.org.tr/tr/).
• BURCUOĞLU Haluk, “Boşanmada Kusur ve Yoksulluk Nafakası ile İlgili Gözlemler” İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:4, Sayı: 2, Yıl: 2018, s. 1-12, (https://dergipark.org.tr/tr/), (atıf şekli: Gözlemler).
• CANSEL Erol, “Boşanmanın Dayandığı Esaslar”, Ankara Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı, 1925-1975, Cilt: II, Boşanma Hukuku Haftası, Ankara 1977, s. 63-113, (http://dergiler.ankara.edu.tr/).
• CEYLAN Ebru, “İsviçre, Fransa, Belçika, İspanya ve İtalya Hukukundaki Boşanma Sebeplerinin Türk Hukukuyla Mukayesesi ve Değerlendirilmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl:6, Sayı:12, Aralık 2018, (https://dergipark.org.tr/tr/).
• CEYLAN Ebru, Türk ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuçları, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, Ocak 2006, (doktora tezi), (atıf şekli: Boşanmanın Hukuki Sonuçları).
• ÇAKIN Akın, Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma, Ankara 1999.
• ÇANDARLI Zahit, “Boşanma Hukuka Ait Prensipler”, Ankara Barosu Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 63, Yıl: 1949, s. 20-26.
• ÇELİK Berna Özcan, Genel Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2015, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• DEMİR Sevgi, Aile Hukuku Alanında 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun Getirdiği Yenilikler, Ankara 2004.
• DURAL Mustafa/ÖĞÜZ Tufan/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul 2020.
• DURAL Mustafa/SARI Suat, Türk Özel Hukuku, Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul 2018.
• EGGER, A, İsviçre Medeni Kanunu Şerhi II. Cilt, Aile Hukuku, Birinci Kısım: Evlenme Hukuku, İstanbul 1943 (Çev.: Tahir Çağa).
• ERDEM Mehmet, Aile Hukuku, 2. Bası, Ankara 2019.
• ERDEM Sabri, Aile Hukuku (Evlenme- Boşanma- Nafaka), Ankara 1966, (atıf şekli: Sabri).
• EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara 2019.
• ERGÜN Ömer, “TMK’nın 166’ıncı Maddesinde Düzenlenen Boşanma Nedenleri” Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBArD), Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, Yıl: III, Sayı:6, s. 431-457, Diyarbakır, Eylül 2005, (atıf şekli: Armağan).
• ERGÜN Zafer, Boşanma, 2. Basım, Ankara 2004.
• ERSÖZ Oğuz, Türk Hukukunda Zina Sebebiyle Boşanma, İstanbul 2018 (yüksek lisans tezi).
• FEYZİOĞLU Necmeddin Feyzi/ÖZAKMAN Cumhur/ SARIAL Enis, Aile Hukuku, 3. Bası, İstanbul 1986, (atıf şekli: Feyzioğlu).
• GENÇCAN Ömer Uğur, Boşanma Hukuku, Ankara 2006.
• GÖNENSAY A. Samim, Medeni Hukuk, Cilt 2, Kısım 1, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 63, Hukuk Fakültesi Seri: A, No: 6, İstanbul 1937.
• GÜNEŞLİOĞLU Filiz, Boşanma ve Boşanmanın Hukuki Sonuçları, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• GÜRSOY, Kemal T, “Boşanma Hukukunun Tarihî Gelişimine Bir Bakış ve Boşanma Sebeplerinde En Yeni Gelişmeler”, Ankara Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı, 1925- 1975, Cilt: II, Boşanma Hukuku Haftası, Ankara 1977, s. 1-47, (http://dergiler.ankara.edu.tr/).
• GÜVEN Kudret, “Türk-İsviçre ve Alman Hukukunda Boşanma Sebepleri ve Esasları Hakkında Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Temmuz 2015, s. 35-56.
• HATEMİ Hüseyin, Medeni Hukuka Giriş, 4. Bası, İstanbul 2010.
• HATEMİ Hüseyin/OĞUZTÜRK Burcu Kalkan, Aile Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2013.
• HELVACI İlhan, Gerekçeli- Karşılaştırmalı- İçtihatlı- Notlu Türk Medeni Kanunu, Cilt II Aile Hukuku, İstanbul 2013 (atıf şekli: TMK).
• HELVACI Serap, “İsviçre ve Türk Hukuklarında Boşanma Sebepleri”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a Armağan, Cilt II, İstanbul 2002, s.1151-1169.
• İNAL Nihat, Uygulamada Örnek Kararlarla Açıklamalı Türk Medeni Kanunu, Cilt I, Ankara 1997 (atıf şekli: Cilt I).
• İNAL Nihat, Açıklamalı Nişanlanma, Evlenme, Mal Rejimi, Boşanma, Velayet, Nafaka ve Eşya Davaları, Anlara 2003.
• KAÇAK Nazif, Açıklamalı ve İçtihatlı Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davaları, Ankara 2007.
• KARA Nazmiye, Boşanma Sebeplerinde Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Kavramı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2004, (yüksek lisans tezi).
• KAVAK Yalçın, Medeni Hukukta Dürüstlük Kuralı ve İyiniyetin Korunması, İstanbul 2019.
• KILIÇ Denis, “Boşanma Hukukunda Kusur İlkesi”, Leges Hukuk Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 82, 83, 84, Yıl: 2016, s. 37-69, (https://www.legesdergi.com/dergi/110).
• KILIÇOĞLU Ahmet, Aile Hukuku, Ankara 2015.
• KOÇ Yasemin Okan, Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Sebebi ile Boşanma, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haziran 2019, (yüksek lisans tezi)., (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• KORKMAZ Çınar Yıldırım, Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• KÖPRÜLÜ Bülent/KANETİ Selim, Aile Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 3388, Hukuk Fakültesi Yayın No:696, İstanbul 1985-1986.
• KÖSEOĞLU Bilal, “Boşanma Hukukunda Kusur İlkesinin Önemi”, Terazi Hukuk Dergisi, Sayı:1, Cilt:1, (s. 7-14), Eylül 2006.
• KÖSEOĞLU Bilal/KOCAAĞA Köksal, Aile Hukuku ve Uygulaması, Bursa 2011.
• KURU Baki/ARSLAN Ramazan/YILMAZ Ejder, Medeni Usul Hukuku, 24. Baskı, Ankara 2013.
• KURU Baki, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2018.
• MARDİNİ Ebül’ula Zade, Hukuku Medeniye Dersleri, Birinci Tabı, Cilt I, İstanbul 1928.
• OĞUZMAN Kemal/BARLAS Nami, Medeni Hukuk, 22. Bası, İstanbul 2016.
• OĞUZMAN Kemal/DURAL Mustafa, Aile Hukuku, İstanbul 1998.
• OKUMUŞ Tuba, Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan 2011, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• ÖZDEMİR Saibe Oktay, “Türk Hukukunda Boşanma Sisteminde Revizyon İhtiyacı”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl:35, Sayı: 1, 2015, s. 29-46 (https://dergipark.org.tr/tr/).
• ÖZKAN Hasan, Açıklamalı- İçtihatlı- Örnekli Türk Medeni Yasası ve Uygulaması, Aile Hukuku-I, 2. Cilt, İstanbul 2017.
• ÖZTAN Bilge, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, 5. Bası, Ankara 2004.
• ÖZTAN Bilge, “Türk Medeni Kanunu’na Göre Evliliği Sona Erdiren Sebepler, Özellikle Boşanma”, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, Ankara 2003, s. 713-728, (atıf şekli: makale).
• ÖZUĞUR Ali İhsan, Boşanma, Ayrılık ve Evlenmenin İptali Davaları, 3. Baskı, Ankara 2008.
• ÖZTÜRK Özge, Genel Boşanma Sebepleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• SAYMEN Ferit Hakkı /ELBİR Halid K., Türk Medeni Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İkinci Baskı, İstanbul 1960.
• SCHWARZ Andreas, Aile Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 176, Hukuk Fakültesi No: 38, İkinci Bası, İstanbul 1946.
• SCHWARTZ Paul/MİMAROĞLU Kemal Sait, “İsviçre ve Türk Hukukunda Şiddetli Geçimsizlik Sebebiyle Boşanma” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: XVII, No: 3-4, 1962, s. 329-350, (http://kitaplar.ankara.edu.tr).
• SEROZAN Rona, Medeni Hukuk Genel Bölüm, Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul 2008.
• TEKBEN Tuğçe, Def’i Kavramı ve Def’i Kavramının Maddi Hukuk ile Usul Hukuku Bakımından Sonuçları, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010, (yayınlanmamış yüksek lisans mezuniyet projesi).
• TEKİNAY Selahattin Sulhi, Medeni Hukuka Giriş Dersleri, Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul 1973, (atıf şekli: Medeni).
• TEKİNAY Selahattin Sulhi, Türk Aile Hukuku, 7. Baskı. İstanbul 1990.
• TOKSÖZ Derya Uçar, “Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2019, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• TOPÇU, Melike Ergün, Pek Kötü Davranış Sebebiyle Boşanma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• TUTUMLU Mehmet Akif, Evliliğin Butlanı, Boşanma, Ayrılık Sebepleri ve Boşanmanın Hukuki Sonuçları, Ankara 2002.
• UMAR Bilge, “İmtizaçsızlık Sebebiyle Boşanmada Kusurun Rolü”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, Ocak 1967, s. 122-129, (http://www. dergipark.org.tr).
• USLU Azmi, Yeni Hukuk Lugatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1964.
• UYAR Talih, Türk Medeni Kanunu, Cilt I, Aile Hukuku (MK 118-449), Ankara.
• ÜSTÜNDAĞ Saim, Medeni Yargılama Hukuku, Cilt I, II, 7. Baskı, İstanbul 2000.
• VATANSEVER Müge, Eski Türk Hukukunda Boşanma ve Günümüz Hukukuyla Karşılaştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2011, (yüksek lisans tezi), (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi).
• VELDET Hıfzı, “İmtizaçsızlık Sebebiyle Boşanmada Kusur Meselesinin Anlaşılış Tarzında Tatbikat ve Nazariyat Arasındaki Farklar” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:9, Sayı:1-2, Ocak 1943, s. 257-273, (http://dergipark.org.tr).
• VELİDEDEOĞLU Hıfzı Veldet, Türk Medeni Hukuku Cilt II, Aile Hukuku, Cüz I, Dördüncü Bası, İstanbul 1960.
• YALÇINKAYA Namık/KALELİ Şakir, Boşanma Hukuku, İkinci Cilt, Ankara 1987.
• YAZICI Hilmi/ATASOY Hasan, Şahıs, Aile ve Miras Hukuku ile İlgili Yargıtay Tatbikatı 1952- 1970.
• YILMAZ Çiğdem, “Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Boşanmada Tarafların Kusuruna İlişkin Yargıtay Karar Kararı İncelemesi” İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı: 2, Aralık 2016, s.149-169, (http://dergipark.org.tr).
• ZEVKLİLER Aydın/ACABEY Beşir/GÖKYAYLA Emre, Medeni Hukuk, 6. Bası, Ankara 1999.