ALDATICI REKLAMLARA KARŞI 6502 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN KAPSAMINDA AYIP HÜKÜMLERİNE BAŞVURULMASI

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1177 - 1198, 15.10.2021

Esra Gültekin

Öz

Hukuk sisteminde, aldatıcı reklamlara karşı gerek tüketicilerin gerekse piyasa ortamının korunması için hem kamu hukuk hem özel hukuk temelinde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Türk Borçlar Kanunu kapsamında aldatma hükümleri, Türk Ticaret Kanunu içerisinde haksız rekabet hükümleri, idare hukukuna tabi olarak Reklam Kurulu denetimi aldatıcı reklamlara karşı başvurulabilecek imkânlardır. Bunların yanında, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da da aldatıcı reklamlara karşı münhasır düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerde, Avrupa Birliği Direktifleri yönlendirici işlev üstlenmektedir. Aldatıcı reklam uygulamasının hukuk sisteminde bu kadar çeşitli düzenlemeye tabi tutulması, etkilerinin fazla olması ve birçok açıdan korunmaya ihtiyaç duyulması dolayısıyladır. Aldatıcı reklamlardan en fazla etkilenen grup olan tüketicilerin, tüketici hukuku perspektifinde bir korumadan faydalanması, reklam verenler lehine bozulan menfaatler dengesini onarıcı rol üstlenecektir. Tüketici hukukundaki hükümlere göre, aldatıcı reklamlar ayıp kapsamında değerlendirilmiştir. Satıcı veya hizmet sağlayıcısı tarafından bildirilen niteliklerdeki eksiklik kategorisinde değerlendirilen aldatıcı reklam hâlinde, tüketici, diğer tüketici işlemlerinde olduğu gibi, şekli şartları yerine getirmesi aranmaksızın ayıba ilişkin seçimlik haklardan istifade edebilecektir. Ancak aldatıcı reklama ayıp hükümlerinin uygulanabilmesi için, reklamın sözleşmenin kurulmasında etkili olması aranır. Bu bakımdan, reklamın aşırı abartılı olmaması ve tüketicinin reklamdaki hususları ciddiye almasını haklı gösterecek bir durumun bulunması gerekir. Öte yandan satıcının aldatıcı reklamlardan dolayı sorumlu olmayacağı özel hâller de düzenlenmiştir. Buna göre, satıcı veya sağlayıcı; reklamdan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya açıklamanın sözleşmesinin akdi anında düzeltilmiş olduğunu ya da sözleşmesinin kurulma kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içinde olmadığını ispatlarsa açıklamanın içeriğiyle bağlı olmayacak, kendisine karşı ayıp hükümleri işletilemeyecektir. Bu düzenlemenin arka planında, mevcut piyasa sisteminde satıcı veya hizmet sağlayıcısı ile üretici ve dağıtıcının farklı kişiler olabilmesi ve reklamın bunlardan herhangi biri tarafından yapılabilmesi ve diğerlerinin reklam sürecinde etkili olmaması dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

aldatıcı reklam, tüketici, ayıptan sorumluluk, nitelik vaadi

APPLICATION OF DEFECT PROVISIONS AGAINST MISLEADING ADVERTISEMENT WITHIN THE SCOPE OF NUMBERED 6502 THE LAW ON THE PROTECTION OF CONSUMER

Öz

In the legal system, various regulations have been made on the basis of both public and private law in order to protect both consumers and the market against misleading advertisements. Under the Turkish Code of Obligations, fraud provisions, unfair competition provisions within the Turkish Commercial Code, and the supervision of the Board of Advertisement under administrative law are opportunities to be applied against misleading advertisements. In addition, the Law on the Protection of the Consumer introduced specific regulations against misleading advertising. In these regulations, the European Union Directives have a guiding function. This is due to the fact that misleading advertising practice is subject to such a variety of regulations in the legal system, its effects are high and there is a need for protection in many respects. Consumers, the group most affected by misleading advertisements, benefit from protection from the perspective of consumer law, will play a role in restoring the balance of interests in favor of advertisers.
According to the provisions of consumer law, misleading advertisements are considered to defect. In the case of misleading advertising considered in the category of warranty of quality by the seller or service provider, the consumer shall be able to benefit from the elective rights relating to the clause without fulfilling the formal requirements. However, in order to apply the provisions about defective goods to the misleading advertisement circumstances, the advertisement is required to be effective in establishing the contract. In this respect, the advertisement should not be overly exaggerated and there must be a justification for the consumer to take the issues in the advertising seriously. On the other hand, there are special cases where the seller or service provider will not be held liable for misleading advertisements. Accordingly, the seller or service provider; if it proves that it is not aware of the advertisement and cannot be expected to be aware of it, or that the disclosure has been corrected at the time of the contract or that the decision of establishment of the contract is not in relation of causality with this explanation, it shall not be bound by the content of the disclosure and the provisions about defective goods shall not be executed against the content of the disclosure. In the background of this arrangement, it is considered that in the current market system, the seller or service provider, producer and distributor may be different persons and that the advertisement can be made by any one of them and that the others are not effective in the advertising process.

Anahtar Kelimeler

misleading advertisement, consumer, the liability of defects, warranty of quality

Kaynakça

• Aral, Fahrettin, Ayrancı, Hasan Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Ankara, Yetkin, 2018.
• Arkan, SabihTicari İşletme Hukuku, 19. Baskı, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2014.
• Avşar, Zakir, Elden, MügeReklam ve Reklam Mevzuatı, Ankara, RTÜK Yayın, 2004.
• Aydoğdu, Murat“Madde 8 Şerhi”, Milli Şerh, (Ed. Hakan Tokbaş, Özlem Tüzüner), İstanbul, Aristo Yayınevi, 2016.
• Aydoğdu, Murat, Kahveci, NalânTürk Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri Sözleşmeler Hukuku, 4. Baskı, Ankara, Adalet, 2019.
• Bozbel, Savaş Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Karşılaştırmalı Reklam Hukuku, Ankara, Seçkin, 2006.
• Çabri, Sezer, Çelik, Ömer Faruk, 6502 Sayılı Kanun’a Göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Ankara, Adalet, 2016. Türk Borçlar Kanunu Bakımından Taşınır Satışında Alıcının Ücretsiz Onarım (Ayıbın Giderilmesini) İsteme Hakkı, İstanbul, Onikilevha, 2019.
• Ertan, N. Füsun Nomer, Eren, Fikret, Eren, Fikret Haksız Rekabet Hukuku, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2016. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, Yetkin, 2019. Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Özel), 7. Baskı, Ankara, Yetkin, 2019.
• Göle, Celal, Ticaret Hukuku Açısından Aldatıcı Reklamlara Karşı Tüketicinin Korunması, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1983.
• Gümüş, Mustafa Alper 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Cilt 1 (Madde 1-46), İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2014.
• Gümüş, Mustafa Alper, İçöz, Derya Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt I, 3. Bası, İstanbul, Vedat, 2013. Aldatıcı Reklamlara Karşı Tüketicinin Korunması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• İnal, Emrehan “Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Tasarı Taslağı’nın Reklamlara İlişkin Düzenlemesi”, 2. Tüketici Hukuku Sempozyumu Ses Çözümleri ve Makaleleri (Düzenleyenler Hakan Tokbaş, Fehim Üçışık), Ankara, Bilge Yayınevi, 2013.
• İnal, Emrehan, Baysal, Başak, Reklam Hukuku ve Uygulaması, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2008.
• Kırca, Çiğdem “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’a Göre Ayıplı Mal”, Tüketici Hukuku Konferansı 5-6 Aralık 2015 Makaleler-Tebliğler, (Ed. Hüseyin Can Aksoy), Ankara, Yetkin Hukuk Yayınları, 2016.
• Kocayusufpaşaoğlu Necip (Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı) Borçlar Hukuku Genel Bölüm C.1, Borçlar Hukukuna Giriş Hukukî İşlem Sözleşme, 6. Tıpkı Bası, İstanbul, Filiz Kitapevi, 2014.
• Oğuzman, M. Kemal, Öz, M. Turgut, Pekdinçer, Remzi Tamer, Yıldız, Ozan Ali Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, 16. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2018. İsviçre Hukuku ile Mukayeseli Türk Haksız Rekabet Hukuku Mevzuatı, Ankara, Adalet, 2019
• Poroy, Reha, Yasaman, Hamdi Ticari İşletme Hukuku, 16. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2017.
• Şahinci, Dilek, İnternette Aldatıcı Reklam ve Reklamverenlerin Sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Tokbaş, Hakan, Tandoğan Haluk Tüketici Hukuku İle İlgili Avrupa Birliği Direktifleri, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2015. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C I/1, 6. Tıpkı Basım, İstanbul, Vedat, 2008.
• Üçışık, Güzin, “İnternet Aracılığıyla Yapılan Karşılaştırmalı Reklamlar ve Tüketicinin Korunması”, 2. Tüketici Hukuku Sempozyumu Ses Çözümleri ve Makaleleri (Düzenleyenler Hakan Tokbaş, Fehim Üçışık), Ankara, Bilge Yayınevi, 2013.
• Yavuz, Cevdet Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumluluğu (Ayıp), İstanbul, Beta, 1989.
• Yavuz, Cevdet, Acar, Faruk, Özen, Burak Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Bası, İstanbul, Beta, 2014.