KANUNDAN DOĞAN ÖNALIM HAKKI İLE SÖZLEŞMEDEN DOĞAN ÖNALIM HAKKI VE BU KAVRAMLARIN MUKAYESESİ

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1353 - 1379, 15.10.2021

Onur Güneri

Öz

743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi döneminde yenilik doğuran tek taraflı bir beyan ile kullanılan önalım hakkı, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile artık yenilik doğuran dava ile kullanılmaktadır. Önalım hakkının kullanımı bakımından getirilen bu esaslı değişiklik hem doktrin hem de uygulama bakımından, konuyu oldukça önemli bir hale getirmektedir. Çalışmamızda da bu önemli konu meyanında öncelikle “Kanundan Doğan Önalım Hakkı” ve “Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı” kavramları incelenmiştir. Birbirleri ile sıkı bir ilişkisi bulunan ancak kendilerine özgü yapısı ve farklılıkları olan bu iki kavram mukayese edilerek çalışma sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sözleşmeden doğan önalım hakkı, kanundan doğan önalım hakkı, önalım hakkının şerhi, önalım davası, kanuni süreler

CONTRACTUAL PRE-EMTION RIGHT AND LEGAL PRE-EMPTION RIGHT WITH THEIR COMPARATIVE ANALYSIS

Öz

The pre-emption right, which had been exercising with a one-sided declaration that is formative during the Turkish Civil Code No. 743, is now used with the lawsuit that has created a formative right with the entry into force of the Turkish Civil Code No. 4721. This fundamental change brought in terms of the use of the pre-emption right makes the issue very important in terms of both doctrine and application. In our study, within the scope of this important issue, the concepts of "Preemptive Right Arising from the Law" and "Pre-emptive Right Arising from the Contract" were examined. The study was concluded by comparing these two concepts, which are closely related to each other but have their own unique structure and differences.

Anahtar Kelimeler

Contractual pre-emtion right, legal pre-emption right, registration with a priority, case of pre- emption, prescribed terms

Kaynakça

• ADAL Erhan: Hukukun Temel İlkeleri El Kitabı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2009, 10. Bası.
• AKALP DEMİRTABAK Didem: Yasal Önalım Hakkı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
• AKBEL Serkan: Yasal Önalım Hakkı, Hakkın Kullanılması ve Sonuçları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2019.
• AKIN Mustafa: Önalım Hakkı Kullanımının Anayasaya Aykırılığı, İstanbul Barosu Dergisi, C. 79, S. 2005/3, İstanbul, 2005.
• AKİPEK Jale /AKINTÜRK Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul, 2009.
• ARPACI Abdülkadir: Eşya Hukukumuzda Yeni Medeni Kanunla Yapılan Değişikliklerden Bazılarına Kısa Bir Bakış, Prof. Dr. Necip KOCAYUSUFPAŞAOĞLU İçin Armağan, Seçkin Basım Yayım Dağ. A.Ş., Ankara, 2004.
• ARPACI Abdülkadir: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Doktora Programı 2018-2019 Bahar Dönemi Topluluk Mülkiyeti Dersi Yayınlanmamış Ders Notları, İstanbul, 2018.
• AVCI BRAUN Cihan: Türk Borçlar Kanunu 238-242 Satış İlişkisi Doğuran Haklar (Şerh Bölümü), Türk Borçlar Kanunu ve Yürürlük Kanunu İstanbul Şerhi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019, 3.Bası.
• AYAN Mehmet: Kanuni Şuf’a Hakkı, Halil Cin’e Armağan, Konya 1995.
• AYAN Mehmet: Eşya Hukuku II – Mülkiyet, Seçkin Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Ankara, 2016, 11. Bası.
• AYİTER Nuşin: Eşya Hukuku, Ankara, 1987, 3. Bası.
• BERKİ Ali Himmet: Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye), Hikmet Yayınları, İstanbul, 1968.
• DEMİRBAŞ Feride: Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara, 2016, S. 65/2.
• ERÇİN Ferhat: Kanuni Şuf’a Hakkının Kullanılmasına İlişkin 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 734. Maddesi Üzerine Düşünceler, Legal Hukuk Dergisi, Ekim 2006.
• EREL Şafak N.: Eşyaya Bağlı Borç, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
• EREN Fikret: Türk Medeni Kanununa Göre Yasal Önalım Hakkı, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XII, Y. 2008, Sa. 1-2.
• ERTAŞ Şeref: Eşya Hukuku, Barış Yayıncılık, İzmir, 2012, 10. Bası.
• FEYZİOĞLU Feyzi Necmeddin: Şuf’a Hakkının Kullanılması İçin Gereken Şartlar, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: XXVI, S.10, Ekim 1952.
• FEYZİOĞLU Feyzi Necmeddin: Şuf’a Hakkı, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1959.
• GÜMÜŞ Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler – İsimsiz Sözleşmeler Teorisi/Satış/Mal Değişimi/ Bağışlama/ Kira/ Kullanım Ödüncü/ Tüketim Ödüncü/ Genel Hizmet Sözleşmesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013, 3. Bası.
• GÜMÜŞ Mustafa Alper: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Akdi Önalım Hakkına İlişkin Hükümlerinin (TBK m. 237/III, 238, 239 ve 240-242) Değerlendirilmesi, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – Prof. Dr. Erhan ADAL’a Armağan, C. XII-IX, S. VIII-IX, İstanbul, 2012.
• GÜRSOY Kemal T. / EREN Fikret / CANSEL Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara, 1984, 2. Bası.
• HATEMİ Hüseyin / SEROZAN Rona / ARPACI Abdülkadir: Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1991.
• KARAHASAN Mustafa Reşit: Eşya Hukuku, Ankara, 1977, C. I.
• KAYAÖZÜ Mustafa Aykut: Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2015
• KIRCA Çiğdem: Önalım Hakkı Konusunda Medeni Kanundaki Değişiklikler, Ömer Teoman’a Armağan, İstanbul, 2002.
• OĞUZMAN M. Kemal / SELİÇİ Özer / OKTAY-ÖZDEMİR Saibe: Eşya Hukuku, 21. Bası, İstanbul 2018.
• ÖZCAN Zeynep: Paylı Mülkiyette Paydaşların Yetkileri ve Yükümlülükleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• ÖZTAŞ İlker: Paylı Mülkiyette Paydaşın Kullanma ve Yararlanma Hakkı, 1. Baskı, İstanbul 2011.
• SARAY TÜRE Sultan Melis: Önalım Hakkı ve Sınırları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.
• SAYIMLAR Zeynep: Yasal Önalım Hakkının Kullanılmasını Etkileyen Bir Durum Olarak Fiili Taksim, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı C.1, 2015.
• SİRMEN Lale: Eşya Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2013.
• SUATA İlay Zeynep: Kanuni Önalım Hakkı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2020.
• TAMAN ŞIPKA Şükran: Türk Hukukunda Kanunî Önalım (Şuf’a) Hakkı, İstanbul, 1994.
• TANDOĞAN Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt I/1, Kendisine Özgü Yapısı Olan ve Karma Sözleşmeler, Satış ve Çeşitleri Trampa, Bağışlama, Evrim Dağıtım, İstanbul, 1988.
• TEKİNAY Selahaddin Sulhi: Eşya Hukuku, İstanbul 1970-1971.
• TEKİNAY Selahaddin Sulhi: Taşınmaz Mülkiyetinin Takyitleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1988.
• TUNABOYLU Müslim: Açıklamalı-İçtihatlı Şuf’a, Vefa-İştira Davaları, Ankara, 1996.
• YAVUZ Cevdet / ACAR Faruk / ÖZEN Burak: Türk Borçlar Hukuku – Özel Hükümler, Beta Basım A.Ş., İstanbul, 2014, 10. Bası.
• YILDIRIM İlyas: Şuf’a – Önalım Hakkı: Mecelle ve Türk Medeni Kanunu Merkezli Bir Mukayese, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 2018, S. 31.