ALKOLLÜ ARAÇ KULLANMA NEDENİYLE UYGULANAN İDARİ VE CEZAİ YAPTIRIMLAR

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1711 - 1746, 15.10.2021

Simge Demir Bayram

Öz

Alkol türlerinden biri olan etil alkol, insan tüketimine uygun olup, çeşitli yiyecek ve içeceklerde bulunmaktadır. Söz konusu yiyecek ve içeceklerin tüketilerek araç kullanılması ise çalışmamızın konusunu oluşturan alkollü araç kullanma nedeniyle yaptırım uygulanması sonucunu doğurmaktadır. Yalnızca alkol tüketilmesi sürücüye yaptırım uygulanması için yeterli olmayıp, alkolün kişide yarattığı etkiye göre yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı belirlenmektedir. Alkolün kişiler üzerindeki etkisi çeşitli testlerle tespit edilip, tükettiği alkol promili ölçülmekte, trafik güvenliğini tehlikeye düşürüp düşürmediği belirlenmektedir.
Alkollü araç kullanma halinde sürücüye cezai ve idari olmak üzere iki yaptırım türü uygulanmaktadır. Ceza yaptırımı için mevzuatta promil sınırı belirlenmemesi nedeniyle yargı kararları ile öğreti ışığında belirlenen promil sınırları ve gerekmesi halinde diğer bulgular ışığında yaptırımın uygulanıp uygulanmayacağı tespit edilmektedir. Sürücünün mevzuatta belirlenen promili geçmesi halinde ise idari yaptırım uygulanmaktadır. Yapılan testler sonucunda sürücünün emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemediğine kanaat getirilmesi halinde yaptırım uygulanmasına karar verilmektedir.
Alkol tüketiminin ardından araç kullanma nedeniyle sürücüye uygulanacak olan yaptırıma karşı sürücünün başvuru yolları bulunmaktadır. Ceza yaptırımına karşı sürücünün şartları uygunsa istinaf kanun yoluna başvurma hakkı bulunmaktadır. İdari yaptırıma karşı başvurulacak yargı yolu verilen yaptırıma göre farklılık göstermekte, sürücünün kimi yaptırıma karşı idari yargıya kimi yaptırıma karşı sulh ceza hakimliğine başvurma hakkı bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alkol, Promil, Emniyetli Bir Şekilde Araç Sevk ve İdare Etme, Trafik Güvenliğinin Tehlikeye Düşürülmesi, Ceza Yaptırımı, İdari Yaptırım, Yargı Yolu

ADMINISTRATIVE AND CRIMINAL SANCTIONS FOR DRIVING UNDER THE INFLUENCE OF ALCOHOL

Öz

Ethyl alcohol, which is a type of alcohol, suitable for human consumption that is found in various foods and beverages. Driving after the consumption of such foods and beverages results in the imposing of sanctions due to driving under the influence of alcohol, which constitutes the subject of our work. The consumption of alcohol solely is not sufficient to impose sanction on the driver, it is rather determined whether to impose sanction depending on the effect of alcohol on the person. By various tests, the effect of alcohol on people is determined, the consumpted alcohol promille is measured and it is determined whether it has jeopardized the traffic safety or not.
In case of driving under the influence of alcohol, the driver is subjected to two types of sanctions that are criminal and administrative sanctions. Since the limit of promille is not estabished by the legislation for the criminal sanction, the promille limit is determined by the judicial decisions and doctrine and it is decided, whether to impose sanction in the light of other findings if necessary. For the administrative sanction to be applied, the driver must exceed the limit of promille determined by the legislation. Administrative sanction is applied in case the driver exceeds the limit of promille determined by the legislation. As a result of the applied tests, if it is opined that the driver is not able to conduct the vehicle safely, it is decided to impose sanction.
The driver has remedies against the sanctions imposed due to driving after the alcohol consumption. The driver has the right to appeal against the criminal sanctions if the appeal conditions have been met. The remedy against the administrative sanction differs according to the type of the administrative sanction imposed, for some administrative sanctions, the driver has the right to resort to administrative jurisdiction, whereas for other administrative sanctions, the driver has the right to resort to the criminal court of peace.

Anahtar Kelimeler

Alcohol, Promille, Safe Conduct of Vehicle, Jeopardize Traffic Safety, Criminal Sanction, Administrative Sanction, Judicial Remedy

Kaynakça

• ARSLAN, Çetin/AZİZOĞLU, Bahattin, “Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi”, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara 2004.
• ASLAN, M. Yasin, “İdari Yaptırımlar”, TBB Dergisi, S.85, Y.2009, ss.173-188. AŞÇIOĞLU, Çetin, “Trafik Kazalarından Doğan Hukuk ve Ceza Sorumlulukları”, Sözkesen Matbaacılık, 3. Baskı, Ankara 2012.
• AŞICIOĞLU, Faruk, “Trafikte Güvenli Sürüş Açısından Alkol”, Beta Basım A.Ş., İstanbul 2009.
• AŞICIOĞLU, Faruk/YAPAR, Belkıs/TÜTÜNCÜLER, Aliye/BELCE, Ahmet, “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Açısından Alkol”, Adli Tıp Dergisi, S.23, C.3, Y.2009, ss.8-16.
• AYATAR KIZILYAR, Sema, “Ceza Yaptırımı İle İdari Yaptırım Ayrımı”, Journal of Yasar Unıversity, C.8, S.Özel, Y.2013, ss.1637-1667.
• BADUROĞLU, Erol/DURAK, Dilek, “Alkol ile İlgili Adli Tıp Sorunları”, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, C.36, S.2, Y.2010, ss.65-72. BİÇER, Faruk, “Alkol”, web.itu.edu.tr/~ozcanm/kim/ALKOL%20itu(S0N).ppt, E.T.22.02.2018.
• CAN, Muhammet/GÜRPINAR, S. Serhat/İŞLER, Hülya/VAROL, Nezih/GÜRPINARLI, Zafer/KOCAAĞA, İsmail, “Alkol Alan Kişilerin Kan Alkol Düzeyinin Solunum Havasındaki Alkol Düzeyi ile Karşılaştırılması ve Karaciğer Enzimlerine Etkisinin Araştırılması”, Van Tıp Dergisi, C.15, S.3, Y.2008, ss.75-80.
• CENTEL, Nur, “Trafik Güvenliğini Kasten Tehlikeye Sokma Suçu (TCK.m.179/3)”, Rechtsbrücke/Hukuk Köprüsü, S.2, Y.2012, ss.155-165.
• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem, “Türk Ceza Hukukuna Giriş”, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, “İdari Yaptırımlar Hukuku (Kabahatler Kanunu Yorumu)”, Asil Yayın Dağıtım, Ankara 2006.
• ÇINAR, Ali Rıza, “Ceza Yasasında Alkollü Araç Kullanma Suçu”, V. Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu-Tıp Ceza Hukukunun Güncel Sorunları, Türkiye Barolar Birliği Yayınları:142, Ankara 2008.
• ÇINAR, Ali Rıza, “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçlarından Türk Ceza Yasasının 179/3. Maddesindeki Alkollü Araç Kullanma Suçu”, (Trafik), Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, Y.2, S.10, Eylül 2010, ss.6-16.
• DEMİRBAŞ, Timur, “Ceza Hukuku Genel Hükümler”, Seçkin Yayıncılık, 12. Bası, Ankara 2017.
• DENER, Yücel/HANCI, İ. Hamit/TURAN, Osman Fırat/HANCI, Tuba, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Kanda ve Nefeste Alkol Yoğunluğunun Belirlenmesi (Trafikte Sürücülerde Keyif Verici Madde Tespiti ve Uygulanması)”, Ulaşım ve Trafik Güvenliği Dergisi, Adli Bilimciler Derneği, Ağustos 2012, ss.3-10.
• DERDİMAN, R. Cengiz, "Belediyelerin Kolluk Fonksiyonlarına İlişkin Genel Bir Deneme", Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C.6, S.3, Y.1997, ss.103-121.
• DONAY, Süheyl, “Türk Ceza Kanunu Şerhi”, Beta Yayınevi, İstanbul 2007.
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir, “Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku”, C.III, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul 1994.
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir, “Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku”, C.I, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul 1994.
• DURAN, Lütfi, “İdare Hukuku Ders Notları”, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
• DURAN, Lütfi, “İdare Hukuku Meseleleri”, (Mesele), İstanbul 1964.
• ERDİNÇ, Burcu, “İdari Yaptırımların Kavramsal Çerçevesi Ve Cezai Yaptırımlarla Karşılaştırılması”, Ankara Barosu Dergisi, S.2, C.10, ss.241-276.
• FAHL, Christian, (Çev.YENERER ÇAKMUT, Özlem), “Alman Ceza Kanunu Prg.316: Bisiklet Sürücülerinin Araç Kullanamama-Ehliyetsizlik Hali, Trafikte Alkol, Uyuşturucu Madde ve İlaç”, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 6 Trafik ve Ceza Hukuku, Ankara 2006.
• GEDİK, Doğan/YÜCE, Ersoy, “Bir İdari Yaptırım Türü Olarak Kabahatler Hukukunda Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi”, Legal Kitapevi, İstanbul 2011.
• GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, ““İdari Ceza Hukuku” ve Anlamı; İdarenin Cezai Müeyyide Tatbiki”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.18, S.2, Y.1963, ss.115-182.
• GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, “İdari Ceza Müeyyideleri ve Bunlara Karşı Kanun Yolları”, (Kanun Yolları), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.18, S.3, Y.1963, ss.189-215.
• Gözübüyük, A. Şeref/Tan, Turgut, “İdare Hukuku”, C.I, 9. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• GÜÇLÜ, Yaşar, “İdari Para Cezaları ve Diğer Yaptırımlar”, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2010.
• GÜNDAY, Metin, “İdare Hukuku”, 10. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara 2015.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki, “Ceza Normu, Normatif Bir Yapı Olarak Ceza Hukuku Düzeni”, US-A Yayıncılık Ltd. Şti., İkinci Baskı, Ankara 1996.
• HANCI, İ. Hamit/AŞÇIOĞLU, Faruk/ARSLAN, Çetin/COŞKUNOL, Hakan/ŞİRİN, Hadiye/DENER, Yücel/ÜNVER, Yener/USER, Neşe Nur/KARAKÜLAH, Devrim/YAYLACI, Serpil/ALKAN, Nevzat/YÜKSEL, Nurhayat/İDİZ, Nuri/DÜLGER, Özden/AKTAY, Göknur/ÇOLAK, Ayfer, “Türk Ceza Yasasına Göre Alkollü Araç Kullanımının Güvenli Sürüş Yeteneğine Etkileri” Çalıştay Sonuç Bildirgesi”, Adli Bilimler Dergisi, Ankara 2009,(http://www.kazanci.com/kho2/hebb/files/dsp.php?fn=makale-ihamithanci-2.htm&kw=t%C3%BCrk+ceza+yasas%C4%B1na+g%C3%B6re+alkoll%C3%BC#fm, E.T.16.02.2018).
• HIZLI, Yılmaz, “Türk Vergi Hukukunda Kaçakçılık Suçu”, Kazancı Hukuk Yayınları, Ankara 1984.
• KANGAL, T. Zeynel, “Kabahatler Hukuku”, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
• KILIÇARSLAN İSFEN, Sibel, “Alman ve Türk Ceza Hukukunda Trafik Güvenliğini Kasten Tehlikeye Sokma Suçları (AlmCK md.315 ila 316 ve TCK.m.179)”, (Suçları), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.
• KILIÇARSLAN İSFEN, Sibel, “Güvenli Araç Sürme Yeteneğinin Kaybının Tespiti Bağlamında Kan Örneği Alınması Cmk.M.75 Alman Hukuku Açısından Eleştirel Bir Yaklaşım”, Hukuk Köprüsü Dergisi, S.3, Ankara 2013, ss.241-254.
• KUNTER, Nurettin/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe, “Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku”, Birinci Kitap, 17. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2009.
• KUTLU GÜRSEL, Meltem, “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İdare Hukuku Açısından Bir İnceleme”, Turhan Kitabevi, Ankara 2003.
• MALKOÇ, İsmail, “Açıklamalı-İçtihatlı 5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu”, Cilt I, Malkoç Kitabevi, Ankara 2007. MERAN, Necati, “Açıklamalı-İçtihatlı 5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu”, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007.
• NAZAROĞLU, Yavuz, “Genel Olarak İdari Para Cezalarının Para Cezaları İçindeki Yeri ve Nitelikleri”, Danıştay Dergisi, S. 14-15, Ankara 1974.
• OĞURLU, Yücel, “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırımı Ayrımı”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C.III, S.1, Y.1999, ss.143-194.
• OĞURLU, Yücel, “İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Koruma -İdari Ceza Hukuku Ve İdari Cezalara Karşı Başvuru Yolları”, (Yargısal), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2001.
• ONAR, Sıddık Sami, “İdare Hukukunun Umumi Esasları”, C.III, Maarif Matbaası, İstanbul 1966.
• ÖNOK, Murat, “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu (TCK.m.179)”, TBB Dergisi, S.121, Y.2015, ss.157-202.
• ÖZAY, İl Han, “İdari Yaptırımlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985.
• ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, Mehmet Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker, “Ceza Muhakemesi Hukuku”, (Muhakemesi), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, Mehmet Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker, “Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler”, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• ÖZEN, Mustafa, “İdari Ceza Hukuku”, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.
• ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan, “Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku”, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012.
• PARLAR, Ali/HATİPOĞLU, Muzaffer, “Açıklamalı-Yeni İçtihatlarla Uygulamalı 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Yorumu”, C.III, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2010.
• SANCAKDAR, Oğuz/US, Eser/KASAPOĞLU TURHAN, Mine/ÖNÜT, Lale Burcu/SEYHAN, Serkan, “İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı”, 7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• SANCAKDAR, Oğuz, “İdari Cezaların Yaptırımlar Teorisindeki Yeri ve Türk Hukuku’ndaki Anayasal Temelleri”, (İdari Cezalar), İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdari Ceza Hukuku Sempozyumu, Ed. ULUSAN, İlhan/BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009.
• SEZGİN, Gökçe/ ALTUN, A. Altan/ AKMAN, Süleyman, ÖZCAN, Mustafa, “Adli Bilimlerde Alkoller”, web.itu.edu.tr/~ozcanm/kim/adli%20kimya%20sunum.ppt, E.T.22.02.2018.
• SORGUÇ, Bahri, “Disiplin ve İdari Soruşturma”, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1986. SOYER GÜLEÇ, Sesim, “Yeni Türk Ceza Kanununda Trafik Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S. 9, Aralık 2006, ss.167-184.
• ŞEN, Ersan, “Çevre Ceza Hukuku”, Kazancı Yayınları, İstanbul 1994.
• TAHİROĞLU, Bülent, “Trafik Kazalarında Ceza ve Hukuk Sorumluluğunun Belirlenmesinde Bilirkişi Raporları”, Fasikül Dergisi, S.11, Y.2010, ss.6-17.
• TÜRAY, Aras, “Alkollü Araç Kullanmak Suretiyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Bakımından Mutlak Karine Sisteminin Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, S.1-2, Y.2016, ss.131-182.
• ULUSOY, D. Ali, “İdari Yaptırımlar”, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• YARSUVAT, Duygun, “Trafik Suçları, Cezaları ve Yargılamasında Yeni Sorunlar”, İÜFM, C.50, S.1-4, Y.1984, ss.153-177.
• YAŞAR, Osman/GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, “Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu”, Cilt IV, Adalet Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2014.
• YENERER ÇAKMUT, Özlem, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçları (TCK.m.179-180)”, Alman-Türk Karşılaştırmalı Ceza Hukuku, Prof. Dr. Köksal Bayraktar’a Armağan, C.III, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını No:18, İstanbul 2010.
• ZANOBİNİ, Guidio, “İdari Ceza Hukukunda Kıstas Mes’elesi”, (Çev. GÜNAL, Yılmaz), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S.3, C.18, Y.1963, ss.301-318.