HDÜŞMAN CEZA HUKUKU VE UYGULAMALARI

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 2, 281 - 320, 01.12.2019

Nuran Haydar

Öz

Yirmi birinci yüzyılın risk toplumunda güvenlik yükselen bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak güvenlik konusundaki hassasiyetin kimi zaman insan hak ve özgürlükleri ve ceza muhakemesi alanındaki güvencelerin aleyhine işlediği gözlemlenmektedir. Bu çalışmada, ünlü Alman ceza hukukçusu Günther Jakobs tarafından ortaya atılan ve geliştirilen düşman ceza hukuku kavramı ele alınmıştır. Düşman ceza hukuku, başta terör olmak üzere toplumsal güvenliği tehdit eden ağır suçları işleyen bireylerin vatandaş ve hatta kişi statüsünde görülmeyip, hukuk dışı birer düşman olma sıfatıyla, kusurluluk yerine tehlikelilik halleri üzerinden değerlendirme yapılarak yargılanmasını ifade eder. İşbu çalışmanın birinci bölümünde düşman ceza hukuku konsepti gelişim süreciyle birlikte ortaya konmuştur. İkinci bölümde ulusal ve uluslararası hukuk sistemlerinde düşman ceza hukuku uygulamalarının nasıl tezahür ettiği gösterilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise, düşman ceza hukukuna yönelik eleştiriler gruplandırılarak tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Düşman Ceza Hukuku, Yurttaş Ceza Hukuku, Günther Jakobs, Güvenlik, Tehlikelilik, Cezalandırılabilirliğin Öne Alınması, Terör Suçları, Güvenlik Tedbirleri.

ENEMY CRIMINAL LAW AND ITS PRACTICES

Öz

In the risk society of the twenty-first century, security has become a rising value. Yet sometimes the sensitivity about the subject of security works against the human rights and liberties and procedural safeguards in the field of criminal law. This paper deals with the enemy criminal law suggested and developed by the famous German criminal lawyer Günther Jakobs. Enemy criminal law means judging the perpetrators of grave crimes notably terror, which are threatening the societal security, as being unlawful enemies and not as citizens or even persons, by evaluating their dangerousness instead of their culpability. In the first part of this paper, the concept of enemy criminal law is revealed with its development process. In the second part, it is shown, how the practices of enemy criminal law appear in the national and international legal systems. In the third and also the last part, the criticism raised against the enemy criminal law are ascertained in groups

Anahtar Kelimeler

Enemy Criminal Law, Citizen Criminal Law, Günther Jakobs, Security, Dangerousness, The Expansion of Penalizing to the Preparation Phase, Terror Crimes, Security Measures

Kaynakça

• AMBOS, Kai, “Düşman Ceza Hukuku”, Çev. Serkan OĞUZ, Küresel Bakış, Yıl 7, S. 22, Haziran 2017, s. 77-107.
• APONTE, Alejandro, “Savaş ve Politika- Günlük Yaşamdaki Politik Aleyhtar Ceza Hukuku”, Çev. Emin KOÇ, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 571- 581.
• ARNOLD, Jörg, “Beş Tezde Düşman Ceza Hukuku’nun Gelişim Süreçleri”, Çev. İlker TEPE, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 527-550.
• ASHOLT, Martin, “Die Debatte über das „Feindstrafrecht“ in Deutschland Aufleben eines alten Dilemmas am Anfang des 21. Jahrhunderts”, Zeitschrift für İnternationale Strafrechtsdogmatik, 4/211, s. 180-192.
• BIELEFELDT, Heiner, “Das Folterverbot im Rechtstaat”, Deutsches Institut für Menschenrechte, Policy Paper No.4, Berlin, Juni 2004.
• BUNG, Jochen, “Normun Geçerliliği Teorisi Olarak Düşman Ceza Hukuku ve Kişi”, Çev. Yener ÜNVER, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 595- 610.
• DANNER, Allison M., “Defining Unlawful enemy Combatants: A centripetal Story”, 43 Texas Internatinal Law Journal, 1, 2007, s. 1- 14.
• DÍEZ, Carlos Gómez–Jara, “Düşman Savaşçılar Versus Düşman Ceza Hukuku: Düşman Ceza Hukukuna İlişkin Avrupa Tartışmasına Giriş ve Onun Hukuk Dışı Düşman Yabancı Savaşçıların Hukuki Statüsü Hakkındaki Anglo–Amerikan Tartışması ile Olan İlişkisi”, Çev. Serkan OĞUZ, CHD, Yıl 12, S. 34, Ağustos 2017, s. 183-209.
• DÜX, Heinz, “Globale Sicherheitsgezetze und weltweite Erosion von Grundrechten”, Zeitschrift für Rechtspolitik, 2003, Heft 6, s. 189- 195.
• EICKER, Andreas, “Ceza Hukukunun Prosedürleştirilmesi Işığında Terörle Mücadele Kanunu Yapma”, Çev. Ali Kemal YILDIZ, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 677-690.
• ELSEA, J. K., “Detention of American Citizens as Enemy Combatants”, CRS Report for Congress, 2005.
• FICHTE, Johann Gottlieb, Foundations of Natural Right, Ed. Frederick Neuhouser, Çev. Michael Baur, Cambridge University Press, 2000.
• FLETCHER, George, Rethinking Criminal Law, Oxford University Press, 2000.
• GÖDEKLİ, Mehmet, Terörün Finansmani Suçu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• HAMMERBERG, Thomas, "Report by Thomas Hammarberg - Commissioner for Human Rights of the Council of Europe Following his visit to Turkey on 28 June – 3 July 2009: Human rights of minorities", CommDH, (2009)30, 01.10.2009.
• HASSAMER, Winfried, “Symbolisches Strafrecht und Rechtsgüterschutz”, NStZ, 1989, s. 553-558.
• HEINRICH, Bernd, “Die Grenzen des Strafrechts bei der Gefahrprävention- Brauchen oder haben wir ein ‘Feindstrafrecht’”, ZStW 121 (2009) Heft 1, s. 94-130.
• HOBBES, Thomas, Leviathan veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti, Çev. Semih Lim, YKY Yayınları, İstanbul 2005.
• JAKOBS, Günther, “Bürgerstrafrecht und Feindstrafrecht”, Ritsumeikan Law Review, No. 21, 2004, s. 93-107.
• JAKOBS, Günther, “Das Selbstverständnis der Strafrechtswissenschaft vor den Herausforderungen der Gegenwart” (Kommentar), in: Eser/Hassemer/ Burkhardt (Hrsg.), Die deutsche Strafrechtswissenschaft vor der Jahrtausendwende. Rückbesinnung und Ausblick, 2000, 47-52.
• JAKOBS, Günther, “Düşman Ceza Hukuku? - Hukukiliğin Şartlarına Dair Bir İnceleme”, Çev. M. Cemil OZANSÜ, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 507-526.
• JAKOBS, Günther, “Kriminalisierung im Vorfeld einer Rechtsgutsverletzung”, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft, 97, 1985, s. 751-785.
• JAKOBS, Günther, “Yurttaş Ceza Hukuku ve Düşman Ceza Hukuku”, Çev. M. Cemil OZANSÜ, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 489-505.
• JESCHECK, Hans-Heinrisch / WEIGEND, Thomas, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, 5. Aufl. Berlin 1996.
• JOHNSON, R., “Extraordinary rendition: a wrong without a right?”, Richmond Law Review, Vol. 43, No. 3, 2009, s. 1135-1174
• KARAKOÇ, Abdurrahim, Adalet-Adavet, Vakit, 26/05/2008.
• KAUFMANN, Phlipp, “Präventivstrafrecht versus Feindstrafrecht”, Juristische Rundschau, 2016(4), s. 163-173.
• LYNGBO, Mikael / YENİSEY, Feridun /TOPÇU, Namık Kemal /TOZMAN, Önder / ŞAHİN, Kemal, "Örgütlü Suçlar ve Terör Suçları Eğitim Modülü", Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi Ortak Projesi, Ankara: Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, 2014.
• MALEK, Klaus, “Düşman Ceza Hukuku – 2006 Yılı 30. Müdafiiler Günündeki ‘Düşman Ceza Hukuku- Hukuk Devletindeki Hortlak’ Çalışma Grubuna İlişkin Birkaç Düşünce”, Çev. Yener ÜNVER, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 591- 593.
• O’DONNELL, Daniel, “International treaties against terrorism and the use of terrorism during armed conflict and by armed forces”, International Review of the Red Cross, Vol.88, Num. 864, December 2006, s. 853-880.
• OHANA, Daniel, “Trust, Distrust and Reassurance: Diversion and Preventive OrdersThrough the Prismof Feindstrafrecht”, The Modern Law Review, 73(5), 2010, s. 721-751.
• ÖKÇESİZ, Hayrettin, “ “Düşman Ceza Hukuku” Düşüncesinin Eleştirisi, Güncel Hukuk, Sayı 26, Şubat 2006, s. 40 vd.
• ÖKÇESİZ, Hayrettin,“ “Düşman Ceza Hukuku” Düşüncesine Eleştirel Bir Bakış- 2”, Güncel Hukuk, Sayı 30, Ekim 2006, s. 34 vd.
• ROSENAU, Henning, “Jakobs’un Düşman Ceza Hukuku Kavramı Hukukun Düşmanı”, Çev. Erhan TEMEL, AÜHFD, C. 57, S. 4, 2008, s. 391-402.
• ROUSSEAU, Jean-Jacques, Toplum Sözleşmesi, Çev. Vedat Günyol, Çan Yayınları, 1965.
• SALIGER, Frank, “Feindstrafrecht: Kritisches oder totalitäres Strafrechtskonzept?”, Juristen Zeitung, 61. Jahrgang, Nr: 15/16, 11 August 2006, s. 756-762.
• SATTERTHWAITE, M., “Rendered Meaningless: Extraordinary Rendition and the Rule of Law”,The George Washington Law Review, Vol. 75, Nos. 5-6, 2007, s. 1333-1420.
• SCHICK, Stefan, “Feindstrafrecht als regulative Idee”, Zeitschrift für Internationale Strafrechtsdogmatik, 3/2012, s. 46-60.
• SINN, Arndt, “Modern Suç Kovuşturması- Düşman Ceza Hukuku Yolunda mı?”, Çev. Yener ÜNVER, Terör ve Düşman Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Cilt:8, Proje Yön. Kayhan İçel, Ed. Yener Ünver, Seçkin, Ankara, 2008, s. 611- 631.
• SINN, Arndt, “Tötung Unschuldiger auf Grund § 14 III Luftsicherheitsgesetz - rechtmäßig?”, NStW, Heft 11, 2004, s. 585- 593
• UWER, Thomas (editör), “Bitte bewahren Sie Ruhe”. Leben im Feindstrafrecht, Vereinigung Berliner Strafverteidiger, Berlin, 2006. VERVAELE, John A.E., “Extraordinary Rendition and the Security Paradigm”, Law Review, Vol 3, s. 1-18.
• YAVUZ, Hakan, “Yeni Bir Kolluk Tedbiri Olarak Önleyici Gözaltı: İç Güvenlik Paketi Kapsamında Düzenlenen Koruma Altına Alma ve Uzaklaştırma Tedbirleri Üzerine Bir İnceleme”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 27, Yıl: 7, Temmuz 2016, s. 609-666.
• YENİDÜNYA, A. Caner /İÇER, Zafer, "Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt:19, 2013, Sayı:2, s.797-828.
• Ahmet Davutoğlu, “Canlı bomba listesi elimizde ama eylem yapmadan tutuklayamayız”, 12.10.2015, https://www.birgun.net/haberdetay/canli-bomba-listesi-elimizde-ama-eylem-yapmadantutuklayamayiz-92096.html
• Amnesty International, AMR 51/063/2005, 13 May 2005, http://web.archive.org/web/20060207010552/http://web.amnesty.org:8 0/library/Index/ENGAMR510632005
• http://vnbs.de/index.php?id=39
• https://dejure.org/gesetze/StGB/129b.html
• https://grants.nih.gov/grants/policy/select_agent/Patriot_Act_2001.pdf
• https://www.bgbl.de/xaver/bgbl/start.xav?start=//*%5B@attr_id=%27bg bl104s1838.pdf%27%5D#__bgbl__%2F%2F*%5B%40attr_id%3D% 27bgbl104s1838.pdf%27%5D__1538494472053
• https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Entscheidungen/D E/2006/02/rs20060215_1bvr035705.html
• https://www.buzer.de/gesetz/4671/al0-59630.htm
• https://www.gesetze-im-internet.de/gvgeg/__31.html
• https://www.gesetze-im-internet.de/stgb/__129a.html
• https://www.gesetze-im-internet.de/stgb/__66.html
• https://www.gesetze-im-internet.de/stgb/__89a.html
• https://www.theguardian.com/world/2001/sep/21/september11.usa13
• Hüseyin Aygün, “Düşman Ceza Hukuku”, 12.10.2017, https://www.birgun.net/haber-detay/dusman-ceza-hukuku184018.html
• Jean Baudrillard, “Sanal Evren ve Haber Dünyası”, Çev. Oğuz Adanır, İzinsiz Gösteri, Sayı 7, 2004, http://www.izinsizgosteri.net/new/?page=1&content=27
• Levent Pişkin, “İç Güvenlik Paketi ya da Düşman Ceza Hukuku”, http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/203307/ic_Guvenlik_Paketi _ya_da_Dusman_Ceza_Hukuku.html
• Mehmet Merdan Hekimoğlu, “Terörle Mücadelede Düşman Ceza Hukuku”, 26.06.2018, http://www.karar.com/gorusler/terorlemucadelede-dusman-ceza-hukuku-895355#
• Özlem Altınparmak, “Böyle Hukuk Düşman Başına”, 04.11.2017, https://m.bianet.org/biamag/siyaset/191239-boyle-hukuk-dusmanbasina
• Rahmi Ofluoğlu, “Düşman Ceza Hukuku”, 24.03.2018, http://www.adaletbiz.com/ceza-hukuku/dusman-ceza-hukukuh201577.html
• Salih Gülgeldi, “Düşman Ceza Hukuku”, 13.11.2013, http://www.hukukihaber.net/dusman-ceza-hukuku-makale,3256.html
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, Avrupa Entegrasyon ve İnsan Hakları Mahkemesi ve Ekimdzhiev /Bulgaristan, No.62540/00, 28.06.2007.
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, Bergmann v. Germany, 23279/14, 7/1/2016.
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, El-Masri v. The Former Yugoslav Republıc of Macedonıa, 39630/09, Jugement, 13 December 2012.
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, Iskandarov v. Russia, 17185/05, 23 September 2010.
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, M. v. Germany, 19359/04, 17.12.2009.
• AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ, Mangouras v. Spain, 12050/04, 28/9/2010.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, S/RES/2178 (2014), 24 Eylül 2014.
• BUNDESGERICHTSHOF, BGHSt 59, 218, Rn. 27.
• BUNDESVERFASSUNGSGERICHT, 1 BvR 357/05, 15.02.2006.
• SUPREME COURT, Hamdan v. Rumsfeld, IZ 6 S. Ct. 2749 (2006)
• XVIII. Uluslararası Ceza Hukuku Kongresi ve İstanbul Kararları, “Hazırlık Hareketleri ve İştirakin Genişleyen Biçimleri”, Çev. Elif Yarsuvat, Suç ve Ceza, Sayı 1, Ocak-Şubat-Mart 2010, s. 13 vd.
• YARGITAY, 16. CD, E. 2017/2204, K. 2017/5578, 28.11.2017.
• YARGITAY, 9. CD, E. 2010/9286, K. 2012/5270, 18.04.2012.
• YARGITAY, 9. CD, E. 2011/2412, K. 2013/6246, 18.04.2013.
• YARGITAY, CGK 2007/9-282 E., 2008/44 K., 04.03.2008.