UNUTULMA HAKKI VE CİNSEL SALDIRI FAİLLERİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 191 - 215, 01.03.2022

Olcay Karacan

Öz

Cinsel saldırıya maruz kalanlarla kıyaslanamayacak kadar az oranda olsa da bazı hallerde cinsel saldırıda bulunanlar bakımından da öldürülme, linç edilme, damgalanma gibi insan hakları ile ilgili sorunlar yaşanabilmektedir. Suç işlemiş kişilerin nasıl muamele gördüğü bir insan hakkı sorunu olsa da, bu kişilerin kendilerine yönelik beklentilerinin (ifşa edilmeme gibi) insan haklarının korunması ile ilgili olup olmadığı tartışmalıdır. Bu nedenle cinsel saldırı faillerinin unutulma hakkından yararlanmaya yönelik taleplerinin bu kişilerin insan haklarının korunması bakımından gerekli olup olmadığı değerlendirilmelidir. Türkiye'de de cinsel saldırı suçundan hüküm giymiş R. Ç. hakkında Korkuteli Sulh Ceza Hakimliğince1 R. Ç'nin unutulma hakkından yararlanması gerektiğine dair karar verildikten sonra cinsel saldırı suçundan hüküm giyenlerin unutulma hakkından yararlanıp yararlanamayacağı tartışılmaktadır. Ancak bu tartışma yapılırken unutulma hakkı kendi başına bir insan hakkı olarak ele alınmaktadır. Oysa bu çalışmada ilk önce unutulma hakkının insan hakkı olup olmadığı İoanna Kuçuradi'nin insan hakları yaklaşımından hareketle ele alınacaktır. Unutulma hakkı çağımızda bireylerin kendilerine ilişkin istemedikleri bilgilerin dijital platformlarda yayılması nedeniyle gündeme gelmektedir. Bu nedenle cinsel taciz veya saldırı faillerinin bu platformlarda ifşa edilmeleri üzerinde de durulacaktır. Ardından açık kimliklerinin bilinirliğini ortadan kaldırmak isteyen her cinsel saldırı failinin unutulma hakkından yararlanıp yaralanamayacağı ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cinsel saldırı, insan onuru, unutulma hakkı, toplumsal cinsiyet, insan hakkı, cinsel taciz

RIGHT TO BE FORGOTTEN AND THE SEXUAL PERPETRATORS

Öz

Even though it is incomparably less than those who have been subjected to sexual assault, in some cases, human rights problems such as murder, lynching and stigmatization may occur for sexual perpetrators. Although it is a human rights issue, how the perpetrators are treated; it is debatable whether any request for treatment (e.g, disclosure) against them is related to the protection of human rights. For this reason, it should be evaluated whether sexual assault perpetrators' requests to enjoy the right to be forgotten are necessary for the protection of their human rights. After the Korkuteli Penal Court of Peace ruled that R.Ç., who was convicted of sexual assault in Turkey, could benefit from the right to be forgotten, it is discussed whether those convicted of sexual assault could benefit from the right to be forgotten. However, in this discussion, the right to be forgotten is considered as an autonomous human right. In this study, first of all, whether the right to be forgotten is a human right or not will be discussed based on the human rights approach of Ioanna Kuçuradi. Afterwards, since the right to be forgotten became a current issue again in our age, the disclosure of sexual harassment or assault perpetrators on digital platforms will be emphasized, since the dissemination of information that individuals do not want about themselves on these platforms. Then, it will be discussed whether every sexual assault perpetrator who demands removing their clear identities can benefit from the right to be forgotten.

Anahtar Kelimeler

Sexual assault, human dignity, right to be forgotten, gender, human right, sexual harassment

Kaynakça

• ACAR SAVRAN, Gülnur, “Özel Kamusal, Yerel Evrensel: İkilikleri Aşan Bir Feminizme Doğru” Praksis, Sayı 8, 2002, ss 255-306.
• ALLEN, Anita L., “Gender and Privacy in Cyberspace”, Standford Law Review, Vol. 52, ss. 1175-1200.
• DOĞAN, Derya, “Unutulma Hakkı ve Uygulanması”, 30. Bilişim Kurultayı Bildiriler Kitabı, (Editör: İzzet Gökhan ÖZBİLGİN), Türkiye Bilişim Derneği Yayınları, Ankara, 2013.
• ELMALICA, Hasan, “Bilişim Çağının Ortaya Çıkardığı Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Unutulma Hakkı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, Ankara, 2016, ss. 1603-1636.
• FILEBORN Bianca and LONEY-HOWES, Rachel “Introduction: Mapping the Emergence of #MeToo”, MeToo and The Politics of Social Change, Editor: Bianca FİLEBORN and Rachel LONEY-HOWES, Springer Nature Press, 2019.
• FRICKER, Miranda, Epistemic Injustice: Power the Ethics of Knowing, Oxford University Press, 2007.
• FRIEDT, Charles, “Privacy”, The Yale Law Journal, Vol. 77, 1968, ss. 475-493.
• ISON, Jess “It’s Not Just Men and Women: LGBTQIA People and #MeToo”, MeToo and The Politics of Social Change, (Editors: Bianca Fileborn and Rachel Loney-Howes), Springer Nature Press, 2019, ss. 151-168.
• İSPİR TOPRAK, Zeynep, “İnsan Onuru Kavramı ve İnsan Hakları Üzerine” İoanna Kuçuradi Çağın Olayları Arasında (Editörler: Betül ÇOTUKSÖKEN, Gülriz UYGUR, Hülya ŞİMGA), Tarihçi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2014.
• JACKSON, Debra L., “MeToo: Epistemic Injustice and the Struggle for Recognition”, Feminist Philosophy Quarterly, Volume 4, Issue 4, Article 7, ss.1-19.
• JONES, Meg Leta, Ctrl + Z: The Right to Be Forgotten, NYU Press, 2016.
• KAGAL, Neha, COWAN, Leah ve JAWAD, Huda, “Beyond the Bright Lights: Are Minoritized Women Outside the Spotlight Able to Say #MeToo?”, MeToo and The Politics of Social Change, (Editors: Bianca FILEBORN and Rachel LONEY-HOWES), Springer Nature Press, 2019, ss. 133-150.
• KOOPS, Bert-Jaap, “Forgetting Footprints, Shunning Shadows: A Critical Analysis of the 'Right to Be Forgotten in Big Data Practice”, Tilburg Institute for Law, Technology, and Society, Volume 8, Issue 3, 2011, ss. 229-256.
• KUÇURADİ, “Felsefe ve İnsan Hakları”, İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2018a, ss. 1-10.
• KUÇURADİ, İoanna, “Etik İlkeler ve Hukukun Temel Öncüller Olarak İnsan Hakları”, İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2018b, ss. 55-68.
• KUÇURADİ, İoanna, “İnsan Onuru Kavramı ve İnsan Hakları”, İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2018c, ss. 69-76.
• KÜPELİ, Ceren, “Şiddet Mağduru Kadınların Unutulma Hakkı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, İstanbul 2016, ss. 229-239.
• LONEY-HOWES, Rachel, “The Politics of the Personal: The Evolution of Anti-rape Activism From Second-Wave Feminism to #MeToo”, #MeToo And The Politics Of Social Change (Editors: Bianca FILEBORN and Rachel LONEY-HOWES), Springer Nature Press, 2019, ss. 21-36.
• LYNSKEY, Orla, “Control over Personal Data in a Digital Age: Google Spain v AEPD and Mario Costeja Gonzalez”, Modern Law Review, Volume 78, Number 3, 2015.
• ÖZDEMİR, Nadire, İlişkisel Özerklik Bağlamında Evli Birey, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• ÖZKAZANÇ, Alev “Üniversitede Cinsel Tacize Karşı Önlemler: Mevcut Yaklaşımlara Eleştirel Bir Bakış” Cinsellik, Şiddet ve Hukuk Feminist Yazılar, Dipnot Yayınları, 2019b, Ankara, s. 191-198.
• ÖZKAZANÇ, Alev, “Cinsel Taciz, Siyaset ve Taciz Siyaseti”, Cinsellik, Şiddet ve Hukuk Feminist Yazılar, Dipnot Yayınları, Ankara, 2019a, ss. 185-192.
• RYAN, Tess “This Black Body Is Not Yours for the Taking”, MeToo and The Politics of Social Change, (Editors: Bianca FiLEBORN and Rachel LONEY-HOWES), Springer Nature Press, 2019, ss. 117-132.
• SERANO, Julia, The Excluded: Making Feminist and Queer Movements More Inclusive, Seal Press, 2013.
• SÖZÜER, Eren, Unutulma Hakkı İnsan Hakları Hukuku Perspektifinden Bir İnceleme, On iki Levha Yayınları, İstanbul, 2017.
• ŞİMGA, Hülya ve UYGUR, Gülriz, “Cinsel Taciz Bir Adaletsizlik Formudur”, Üniversitelerde Cinsel Taciz ve Saldırıyla Mücadele: CTS Çalışmaları (Editörler: Hülya ŞİMGA ve Gülriz UYGUR), Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, 2018.
• TEPE, Harun “Çocuk, Etik Değerler ve Değerler Eğitimi” Teorik Etik Etiğin Bilgisel Temelleri, Bilgesu Yayınları, Ankara, 2016, ss. 131-140.
• TEPE, Harun, “İnsan Doğası ve İnsan Hakları: İki Yaklaşım”, İnsan Hakları Felsefesi, Bilgesu Yayınları, Ankara, 2018a, ss. 13-52.
• TEPE, Harun, “İnsan Hakları: Kavram, Kapsam ve Ölçüt”, İnsan Hakları Felsefesi, Bilgesu Yayınları, Ankara, 2018b.
• UYGUR, Gülriz, Hukukta Adaletsizliği Görmek, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2013.
• WEBER, Rolf H., “The Right to be Forgotten More than a Pandora's Box”, Journal of Intellectual Property, Information Technology and E-Commerce Law, Number 2, 2011, ss. 120-130.
• YAVUZ, Can, Unutulma Hakkı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• YILMAZ, Berrak, Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Kişisel Verilerin Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ankara 2019.
• YÜCEL DERİCİLER, Özge, “İoanna Kuçuradi’nin İnsan Haklarına Yaklaşımı Çerçevesinde Sosyal Hakların Korunması Sorunu”, İoanna Kuçuradi Çağın Olayları Arasında, (Editörler: Betül ÇOTUKSÖKEN, Gülriz UYGUR, Hülya ŞİMGA), Tarihçi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2014.
• Aylin Vartanyan, Mine Şirin ve Selcan Özgür'le Cinsel Tacizle Mücadele Yöntemleri Paneli, “http://www.bukak.boun.edu.tr/?p=1622”, (Erişim Tarihi: 04.05.2021).
• BAYTOK, Cemre, “İfşa Adalet ve Kadınların Güçlenmesi”, https://m.bianet.org/biamag/kadin/238817-ifsalar-adalet-ve-kadinlarin-guclenmesi (Erişim Tarihi: 02.04.2021)
• BERNAL, Paul, “A right to delete” European Journal of Law and Technology, Volume 2, Number 2, 2011. http://ejlt.org/article/view/75, (Erişim Tarihi: 15.03.2020)
• DİREK, Zeynep, “Türkiye'de #MeToo Hareketine İlişkin Düşünceler” https://avrupaforum4.org/turkiyede-me-too-hareketine-iliskin-dusunceler-zeynep-direk/, (Erişim Tarihi: 04.04.2021).
• KARACA Sevda, “İfşa, Yöntem, Muhteva, Olanaklar ve Sınırlar”, https://www.evrensel.net/yazi/87762/ifsa-yontem-muhteva-olanaklar-ve-sinirlar, (Erişim Tarihi: 10.04.2021).
• OHLHEISER, Abby "The woman behind 'MeToo' knew the power of the phrase when she created it – 10 years ago" 19 Ekim 2017 tarihli The Washington Post gazetesi arşivinden (Erişim Tarihi: 25.06.2020)
• ŞİRİN, Mine “Kadın Hareketinde İfşa Esas mıdır?”, https://m.bianet.org › kadin › 142801-kadin-hareketinde-ifsa-esas-midir, 2012, (Erişim Tarihi: 10.10. 2019).
• TERWANGNE, Cécile de “The Right to be Forgotten and the Informational Autonomy in the Digital Environment”, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC86750/jrc86750_cecile_fv.pdf, (Erişim Tarihi: 15.03.2020).