İNTERNET SÜJELERİ VE CEZAİ SORUMLULUKLARI

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 603 - 633, 02.10.2022

Yusuf Başlar

Öz

İnternetin bir sahibinin olmaması ve kendine özgü yapısı internet ortamında gerçekleşen hukuka aykırı eylemlerde sorumluluğun kime ait olduğu sorununu ortaya çıkarmaktadır. Bu durum hukuka aykırı eylemleri gerçekleştiren ancak çoğu zaman kimliklerini gizlemeyi başaran asli faillerin yanı sıra internetin görünen yapısı olan internet süjelerinin cezai, hukuki ve idari sorumluluk hâllerini de gündeme getirmektedir. Bu çalışma kapsamında internet süjelerinin cezai sorumlulukları ele alınmıştır. Bu bağlamda 5651 sayılı Kanun’da erişim sağlayıcı, içerik sağlayıcı ve yer sağlayıcı gibi internet süjelerinin Kanun’da öngörülen yükümlülükleri yerine getirmemeleri durumunda hem cezai hem de idari sorumluluklarına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Ayrıca Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m. 71/2’de içerik sağlayıcının cezai sorumluluğunu öngören ayrıksı bir düzenlemeye yer verilmiştir. Buna karşın yine bir internet süjesi olan toplu kullanım sağlayıcıların 5651 sayılı Kanun’da öngörülen yükümlülükleri yerine getirmemeleri durumunda idari para cezasını gerektiren yaptırımlar düzenlenmiş, suç teşkil eden eylemler ve buna bağlı cezai yaptırımı öngören herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Diğer yandan 5651 sayılı Kanun’da internet servis sağlayıcı ve sunucu gibi internet süjeleri tanımlanmamış ve bu süjelerin sorumluluk alanlarından da bahsedilmemiştir. İnternet süjelerinin cezai sorumluluklarına ilişkin mevzuatta açık bir düzenlemenin olmadığı hâllerde bu süjelerin suç teşkil eden eylemleri nedeniyle genel hükümler uyarınca cezai sorumlulukları gündeme gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnternet, İnternet Süjeleri, Cezai Sorumluluk, 5651 sayılı Kanun

INTERNET SUBJECTS AND THEIR CRIMINAL RESPONSIBILITIES

Öz

The fact that nobody owns the Internet and its unique structure reveal the issue of who is responsible for illegal acts that take place on the Internet. This situation brings up the criminal, legal and administrative responsibilities of Internet subjects, the visible structure of the Internet, in addition to the main perpetrators who carry out unlawful acts but often manage to hide their identities. In the scope of the present study, the criminal responsibilities of Internet subjects were discussed. In this context, the Law No. 5651 includes regulations regarding both criminal and administrative responsibilities of Internet subjects including access providers, content providers and hosting providers if they do not fulfill the obligations stipulated in the Law. In addition, Law on Intellectual and Artistic Works m. 71/2, includes an exceptional regulation envisaging the criminal responsibility of the content provider is included. However, when collective use providers, which are also Internet subjects, do not fulfill the obligations stipulated in the Law No. 5651, the sanctions requiring administrative fines have been regulated, whereas there are no regulations for stipulating criminal acts and the related criminal sanction in it. Besides, Internet subjects such as Internet service provider and server were not defined in the Law No. 5651 and also the areas of responsibility of these subjects were not addressed. In cases where there is no clear regulation in the legislation regarding the criminal responsibility of Internet subjects, the criminal responsibility of these subjects due to their criminal acts applies in accordance with the general provisions.

Anahtar Kelimeler

Internet Subjects, Criminal Responsibility, Law No. 5651

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, “Fikri ve Sınai Haklar Yargı İstişare Grubu Birinci Toplantısı”. Antalya, 22 Kasım 2008, erişim 9 Nisan 2022, https://docplayer.biz.tr/1132423-Fikri-ve-sinai-haklar-yargi-istisare-grubu-birinci-toplantisi.html
• Alıca, Türkay. “İnternette Telif Hakları”. Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı - Bilişim ve Hukuk, C. 2, Ankara, 08-11 Ocak 2008.
• Bağcı, Ömer. “Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından ISS Sorumlulukları”. Bilişim Hukuku içinde (357-381), drl. Mete Tevetoğlu, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Başlar, Yusuf. “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun Ek Madde 4 Hükmünün İhlali Suçları”. Ankara Barosu Dergisi, C. 77, S. 4 (2019), 37-74.
• Başlar, Yusuf. Ceza Muhakemesinde IP Adresinin İspat Değeri. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Baştürk, İhsan. “Genel Olarak Fikir ve Sanat Eserleri ve Bunlara İnternet Yoluyla Tecavüz ile Sonuçları”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul, 2006.
• Bayamlıoğlu, İbrahim Emre. “Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Teknolojik Koruma”. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2007.
• Blakeslee, Melise R. Internet Crimes, Torts and Scams- Investigation and Remedies. New York: Oxford University Press, 2010.
• Bozbel, Savaş. “Fikri Hakların İhlali Nedeniyle İhtiyati Tedbir Yoluyla İnternet Sitelerine Erişim Engellenebilir mi?”. Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı 2009 içinde (135-164), ed. Tekin Memiş, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2009.
• Çelebi, Ertan. “Server Nedir?”. 2 Mayıs 2021, erişim 27 Temmuz 2021, https://bilgigram.com/server-nedir/
• Devran, Zeynep. “İnternet Servis Sağlayıcılarının Sorumlulukları Nelerdir ve Neler Olmalıdır?”. Bilişim Hukuku içinde (348-356), drl. Mete Tevetoğlu, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Durnagöl, Yasemin. “5651 Sayılı Kanun Kapsamında İnternet Aktörlerine Getirilen Yükümlülükler ile İdari ve Cezai Yaptırımlar”. TAAD, Y. 2, S. 4 (2011), 375-416.
• Dülger, Murat Volkan. Bilişim Suçları ve İnternet İletişim Hukuku. 8. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Erman, Barış. “Alman Hukukunda İnternetten Kaynaklanan Ceza Sorumluluğu”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 59, S. 1-2 (2001), 203-225.
• Gallardo, Claudio Ruiz / J. Carlos Lara Gálvez. “Liability of Internet Service Providers (ISPs) and the Exercise of Freedom of Expression in Latin America”. accessed July 14, 2020, https://www.palermo.edu/cele/pdf/english/Internet-Free-of-Censorship/02-Liability_Internet_Service_Providers_exercise_freedom_expression_Latin_America_Ruiz_Gallardo_Lara_Galvez.pdf
• Gül, Ahmet. Doğrudan – Dolaylı Bilişim Suçları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Güngör, Müberra / Gökhan Evren. İnternet Sektörü ve Türkiye İncelemeleri. Ankara: Telekomünikasyon Kurumu Tarifeler Dairesi Başkanlığı, 2002.
• İçel, Kayıhan. “Türkiye’de İnternet Ortamında İşlenen Suçlardan ve Kabahatlerdan Sorumluluğun Genel Esasları - Erişimin Engellenmesi – İçeriğin Yayından Çıkarılması ve Cevap Hakkı”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 8, S. 16 (2009), 17-28.
• Kangal, Zeynel T. “Fransa’da İnternet Yoluyla İşlenen Suçlardan Doğan Ceza Sorumluluğu”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 59, S. 1-2 (2001), 227-240. Karagülmez, Ali. Bilişim Suçları ve Soruşturma-Kovuşturma Evreleri. 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Kaya, Mehmet Bedii. Teknik ve Hukuki Boyutlarıyla İnternet Erişiminin Engellenmesi. İstanbul: XII Levha Yayıncılık, 2010.
• Kaya, Mine. “Almanya’da İnternet Servis Sağlayıcılarının Hukuki Sorumluluğu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 64, S. 3 (2015), 739-774.
• Keskin, İbrahim. “İnternet Servis Sağlayıcılarının (İSS) Hukuki ve Ceza Sorumluluğu”. İstanbul Barosu Dergisi, C. 84, S. 5, (2010), 2921-2980.
• Ketizmen, Muammer. Türk Ceza Hukukunda Bilişim Suçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2008.
• Koç, Serhat / Selva Kaynak. “Bilişim Suçları Bağlamında Yeni Medya Olarak İnternet ve Kişisel Güvenlik”. Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri-Cilt: 1 (71-78), ed. Mustafa Akgün / Athem Derman / Ufuk Çağlayan / Attila Özgit / Tuğrul Yılmaz, Muğla Üniversitesi, Muğla, 10-12 Şubat 2010.
• Kurt, Levent. Açıklamalı – İçtihatlı Tüm Yönleriyle Bilişim Suçları ve Türk Ceza Kanunundaki Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. “Sayısal Haklar Yönetimi (DRM)”. 2006, erişim 4 Eylül 2020, http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2014/04/Eylem20_Sayisal_Haklar_Yonetimi.pdf
• Meran, Necati. “İnternet Yoluyla İşlenen Suçlarda Erişimin Engellenmesi ve İçeriğin Yayından Kaldırılması”. Terazi Hukuk Dergisi, Y. 5, S. 47 (2010), 115-129.
• Oğuz, Habip. “İnternet Ortamında Kişilik Haklarının İhlali ve Korunması”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2010.
• Oğuz, Sefer. İnternet Alan Adı (Domain Name) Haklarının Korunması. 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Özderyol, Teknail. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda Düzenlenen Suçlar. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2006.
• Sağlam, İpek. Elektronik Sözleşmeler. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2007.
• Sınar, Hasan. İnternet ve Ceza Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 2001.
• Sınar, Hasan. “Ceza Hukuku Açısından Telif Haklarının Korunması”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2006.
• Soysal, Tamer. “İnternet Servis Sağlayıcılarının Hukuki Sorumlulukları”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 61 (2005), 304-339.
• Şen, Ersan. “Yer Sağlayıcıların 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Karşısında Hukuki Durumu ve Tüzel Kişi Yer Sağlayıcıların Ceza Sorumluluğu”. Ankara Barosu Dergisi, S. 4 (2012), 279-307.
• Taşkın, Şaban Cankat. Bilişim Suçları, Bursa: Beta Yayıncılık, 2008.
• Turhan, Oğuz. “Bilgisayar Ağları ile İlgili Suçlar”. Planlama Uzmanlığı Tezi, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara, 2006.
• Uçkan, Özgür / Yasin Beceni. “Bilişim-İletişim Teknolojileri ve Ceza Hukuku”. İnternet ve Hukuk içinde (363-430), drl. Yeşim M. Atamer, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Yetim, Servet. Ceza Muhakemesi Hukuku Kapsamında Sosyal Medyadan Elektronik Delil Toplama ve Değerlendirme (Facebook Örneği). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Yıldız, Sevil. “İnternet Servis Sağlayıcılar ve Cezai Sorumlulukları”. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S. 3 (2002), 167-184.
• Yıldız, Sevil. “Suçta Araç Olarak İnternetin Teknik ve Hukuki Yönden İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 17 (2007), 595-607.