CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇU VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 735 - 774, 02.10.2022

Tuan Işık

Öz

Çalışmamızda, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu (TCK) m.299 Cumhurbaşkanına Hakaret suçuna dair yaptığımız incelemede, ilgili normun ifade hürriyetini bir hak olmaktan çıkararak bizi Kuzey yarımküre liberal demokrasilerinden uzaklaştırdığını ve tespit ettik. Öte yandan TCK m.299’un zımnen ilga olduğu yönündeki iddiaları da Anayasa Mahkemesinin (AYM) 2013 tarihli Sevim Akat kararında belirttiği gerekçeler çerçevesinde değerlendirerek TCK m.299’ın uygulanma
kabiliyetinin devam ettiğini, ancak uygulanmasının ihmâl edilmesi gerektiği sonucuna ulaştık. Çalışmamızda, Cumhurbaşkanına hakaret suçunu ifade hürriyetinin altında yatan rasyonel çerçevesinde değerlendirerek de lege feranda bir şablon hazırlamayı amaçlayarak ifade hürriyetinin felsefi boyutlarına yoğunlaştık. Bu bağlamda çalışmamız, ceza normlarının ifade özgürlüğüne vurduğu prangaların, demokratik bir toplum düzenindeki meşruiyetini sorgulamayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İfade Hürriyeti, Hakaret, Cumhurbaşkanı, Dekriminalizasyon, Soğutucu Etki

FREEDOM OF SPEECH AND INSULT TO THE PRESIDENT

Öz

In our assessment of the Article 299 of the Turkish Criminal Code we have concluded that Turkey has been drifting away from the northern hemisphere’s liberal democracy understanding. On the other hand, we have also determined that in the light of the case of law of Turkish Constitutional Court, implementation of this norm must be disregarded. We focused on philosophical aspects of freedom of speech and examined said norm in the framework of the underlying rationale of this freedom. In the context, the study aims to serve as a reference point in aiding Turkey to get rid of these obstacles in her way to democratization.

Anahtar Kelimeler

Freedom of Speech, Insult, President, Decriminalisation, Chilling Effect

Kaynakça

• Artuk E. Mehmet ve Gökcen Ahmet, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18. Baskı, Adalet, Ankara 2019.
• Erem Faruk ve Toroslu Nevzat, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 8. Baskı, Seçkin, Ankara 2000.
• G. Bollinger Lee ve R. Stone Geoffrey, Eternally Vigilant, University of Chicago Press, Chicago 2018.
• Garner A. Bryan, Black’s Law Dictionary, 9. Baskı, West Publishing Company, Minnesota 2009.
• Gözler Kemal, Anayasa Normlarının Geçerliliği Sorunu, 2. Baskı, Ekin, Bursa 2016.
• Greer Steven, The Exceptions to Articles 8 to 11 of the European Convention on Human Rights, Council of Europe Publishing, Strasbourg 1998.
• Kocaoğlu Sinan, Uluslararası (AİHM) ve Ulusal Yargı İçtihatları Çerçevesinde Hakaret Suçu, Seçkin, Ankara 2019.
• Montesquieu Charles, Kanunların Ruhu Üzerine, (çev. F. Baldaş), Hiperlink, İstanbul 2014.
• Sağlam Fazıl, Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması ve Özü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1982.
• Sancar Türkan, Alenen Tahkir ve Tezyif Suçları, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2006.
• Şen Ersan ve Yenice Nilüfer, İfade Hürriyetinde Sınırlama ve Güvence Rejimi, Seçkin, Ankara 2017.
• Şimşirgil Ahmet ve Ekinci B. Ekrem, Ahmed Cevdet Paşa ve Mecelle, 2. Baskı, KTB, İstanbul 2008.
• Şirin Tolga, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, Oniki Levha, İstanbul 2015.
• Stuart M. John, Hürriyet Üstüne (çev. M. Osman Dostel), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara 2003.
• Tezcan Durmuş, Ruhan E. Mustafa ve Önok R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 17. Baskı, Seçkin, Ankara 2019.
• Tezcan Durmuş, Ruhan E. Mustafa, Sancakdar Oğuz ve Önok R. Murat, İnsan Hakları El Kitabı, 8. Baskı, Seçkin, Ankara 2019.
• Akbulut Berrin, “Cumhurbaşkanına Hakaret ve Sövme Suçu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Halil Cin’e Selçuk Üniversitesinde 10. Hizmet Yılı Armağanı, C.1, S.1, Y.1995.
• Balkin Jack, “Cultural Democracy and the First Amendment”, Northwestern University Law Review, C.110, S.5, Y.2016.
• Blasi Vincent, “The Checking Value in First Amendment Theory”, American Bar Foundation Research Journal, C.2, S.3, Y.1977.
• Çelebi G. Ece, “Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.33, S.1, Y.2016.
• Erem Faruk, “Cumhurbaşkanına Hakaret”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.1, Y.1991.
• Ergül Ozan, “Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir” Yıldırım Uler’e Armağan, C.1, S.1, Y.2014.
• Hakeri Hakan, “Ceza Hukukunda Önemsiz Hareketler”, Türkiye Barolar Birliği, C.69, S.69, Y.2007.
• Jareborg Nils, “Criminalization As Last Resort (Ultima Ratio)”, Ohio State Journal of Criminal Law, C.2, S.2, Y.2005.
• Karakaş Işıl, “Bireysel Başvuru Kararlarının Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.33, S.1, Y.2016.
• Kuzu Burhan, “Düşünceleri Açıklama Özgürlüğü Alanında Geldiğimiz Nokta”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, C.59, S.1-2, Y.2001.
• Möller Kai, “Proportionality: Challenging the critics”, International Journal of Constitutional Law, C.10, S.3, Y.2012.
• Shuman W. Daniel, “The Psychology of Deterrence in Tort Law”, University of Kansas Law Review, C.42, S.1, Y.1993.
• Sınar Hasan, “Cumhurbaşkanına Hakaret ve Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçları”, Ceza Hukuku Dergisi, C.10, S.27, 2015.
• Sınar Hasan, “Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu ve Bu Suçun Karşılaştırmalı Hukukta Gelişen Hakaretin Suç Olmaktan Çıkartılması Eğilimi Yönünde Değerlendirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, C.9, S.24, Y.2014.
• Taşkın E. Ozan, “Son Çare (Ultima Ratio) Olarak Ceza Hukuku”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi, C.15, S.1, Y. 2016.
• Townsend C. Charles, “The English Law Governing and the Right of Criticism and Fair Comment”, American Law Register”, C.39, S.8, Y.1891.
• Wendt Rudolf, “The Principle of “Ultima Ratio” And/Or the Principle of Proportionality”, Onati Socio-Legal Series, C.3, S.1, Y.2013.