SİYASAL PARTİ YASAKLAMA REJİMİNİN İŞLEVİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 3, 1 - 26, 15.10.2022

Ekrem Ali Akartürk

Öz

Parti yasaklama rejiminin işlevi ve amacı çoğulcu demokratik düzeni sürdürülebilir ve işler kılmak ve bu düzende temel hak ve özgürlüklerin güvencede olmasını sağlamaktır. Parti yasakları bu amaç ve işlevi gerçekleştirdikleri ölçüde meşru ve işlevsel görülebilir. Aksi halde parti özgürlüğüne yönelik olarak yapılan ölçüsüz ve meşru olmayan müdahaleler çoğulcu demokratik düzeni otoriter düzene dönüştürür ve otoriter düzende temel hak ve özgürlüklerin korunması mümkün olmaz. İşte, parti yasaklama rejimi bu hassas dengeyi sağlayabildiği ölçüde hak ve özgürlüklere dayalı çoğulcu demokrasiye hizmet etmiş olur.

Anahtar Kelimeler

partiler, parti yasakları, çoğulcu demokrasi, parti kapatma

FUNCTION OF THE POLITICAL PARTY PROHIBITION REGIME

Öz

The function and purpose of political party prohibition regime is to make the pluralist democratic order sustainable and functional and to ensure that fundamental rights and freedoms are guaranteed in this order. Political party prohibitions can be seen as legitimate and functional to the extent that they fulfill this purpose and function. Otherwise, disproportionate and illegitimate interventions against the freedom of forming political parties will transform the pluralistic democratic order into an authoritarian order, and it will not be possible to protect fundamental rights and freedoms in such an order. Thus, to the extent that the political party prohibition regime can achieve this delicate balance, it will serve a pluralist democracy based on rights and freedoms.

Anahtar Kelimeler

Political parties, Political party prohibition regime, Pluralist democracy, Party closure

Kaynakça

• AKARTÜRK Ekrem Ali, “Almanya’da Parti Yasaklama Rejimi ve Alman Anayasa Mahkemesinin NPD Hakkında Verdiği Karar Üzerine Düşünceler” Legal Hukuk Dergisi, sayı: 22, Ekim 2004.
• AKARTÜRK Ekrem Ali, Türk Hukukunda Siyasal Parti Yasakları, Yeditepe Ünv. Yayını, İstanbul, 2008.
• AKARTÜRK Ekrem Ali, “Anayasa Mahkemesinin SPY Md.108 Hakkında Verdiği İptal Kararının Parti Yasaklama Rejimi Üzerindeki Etkileri”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı: 10 cilt:2, 2013.
• BEYME Klaus von– DANIELS Robert V, “Muhalefet”, AÜHF Dergisi, cilt:6, sayı:1, 1979.
• BOSUTER Kudret, Türk Siyasi Partiler Sisteminde Parti İçi Demokrasi, Ulusal Basımevi, Ankara 1969.
• DUVERGER Maurice, Siyasi Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1993.
• GÖZLER Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınevi, 3. Baskı, Bursa, 2019.
• HAKYEMEZ Yusuf Ş., Militan Demokrasi Anlayışı ve 1982 Anayasası, Seçkin Yayınevi, 1. Bası, Ankara, 2000.
• KABOĞLU İbrahim Ö., “Anayasada Amaçtan Sapma”, Cumhuriyet Gazetesi, 4.07.1995.
• KANADOĞLU Osman Korkut / DUYGUN Ahmet Mert, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 2. Baskı XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KÜÇÜK Tevfik Sönmez, Parti İçi Demokrasi, On İki Levha Yayıncılık İstanbul, 2015.
• MAUNZ-DÜRIG, Grundgesetz, Kommentar, Band II, Verlag C.H. Beck, München 1987, Art.21/118;
• MEIER Horst, Parteiverbote und demokratische Republik, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden Baden, 1993.
• MICHAELIS Lars Oliver, “Nachrichtendienstliche Beobachtung politischer Parteien”, Mitteilungen des Instituts für Deutsches und Europaeisches parteienrecht, Heft 10, 2000.
• MICHELS Robert, Zur Soziologie des Parteiwesens in der modernen Demokratie -Untersuchungen über die oligarchischen Tendenzen des Gruppenlebens, Kröner Verlag, Stuttgart 1970.
• SAĞLAM Fazıl, “Avrupa’da Haklar Çerçevesinde Türkiye”, Mülkiye Dergisi, cilt: XXIV, sayı:220.
• SAĞLAM, Fazıl Siyasal Partiler Hukukunun Güncel Sorunları, Beta yayını, İstanbul, 1999.
• SCHOLTEN Peter, “Parteiverbot”, Mitteilungen des Instituts für Deutsches und Europaeisches Parteienrecht, Fern Universitaet Hagen, Heft: 10.
• SEIFERT Karl H., “Zum Verbot politischer Parteien”, Die öffentliche Verwaltung, Heft: 3, Februar 1961.
• SHIRER William, Nazi İmparatorluğu, Doğuşu, Yükselişi, Çöküşü, Çev. R. Güran, İstanbul, 1968.
• STERN Klaus, Das Staaatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, Band I, zweite Auflage, C. H. Beck Verlag, München, 1984.
• UYGUN Oktay, “Mücadeleci Demokrasi ve Siyasal Partilerin Kapatılması”, Kamu Hukuku İncelemeleri, On iki Levha Yayınları, İstanbul, 2011, s.790.
• ÜSKÜL Zafer, “Anayasa Komisyonu Yetkilerini Aşıyor”, Milliyet Gazetesi, 4.07.1995;
• ÜZELTÜRK TAHMAZOĞLU Sultan, “Venedik Kriterleri Çerçevesinde Siyasal Partilerin Yasaklanması”, Prof. Dr. Yılmaz Aliefendioğlu’na Armağan, Yetkin, Ankara, 2009, s. 333-356. YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, “Siyasi Parti Yasaklamaları Rejimi”, Baro Gündemi, İstanbul Barosu Yayını, sayı: 3, Haziran- Temmuz 1997.