SERMAYE PİYASASI HUKUKUNDA AÇIĞA SATIŞ İŞLEMLERİNİN VE AÇIĞA SATIŞ İŞLEMLERİNDEKİ SINIRLAMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 3, 43 - 82, 15.10.2022

Özlem Ata Polat

Öz

Açığa satış işlemi, finansal kriz anlarında ilk yasaklanan ya da sınırlandırılan sermaye piyasası işlemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sermaye piyasasında fiyatları aşağı çektiği ve piyasa dolandırıcılığına zemin hazırladığı, takas riski taşıdığı ve sistemik riski tetiklediği gerekçeleriyle sakıncalı bulunmaktadır. Öte yandan, bu işlemlerin sermaye piyasası araçlarının gerçek değeri hakkında piyasaya bilgi akışı sağlayarak fiyat etkinliğini temin etmesi ve piyasadaki likiditeyi artırması gibi yararlarının olduğu da bilinmektedir. Bu nedenle açığa satış işlemlerinin tamamen yasaklanması yerine sınırlamalar dâhilinde gerçekleştirilmesine yönelik düzenlemeler görülmektedir. Çalışmamızda, açığa satış işleminin türleri, yararları ve sakıncaları, açığa satış işlemlerinde öngörülen sınırlamaların ülkemizdeki mevzuata yansımaları incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

açığa satış, karşılığı olan açığa satış, çıplak açığa satış, hesaba rağmen açığa satış, yapay açığa satış, yukarı adım kuralı, açığa satışta teminat yükümlülüğü, açığa satışta şeffaflık

EVALUATION OF SHORT SALES AND LIMITATIONS ON SHORT SALES IN CAPITAL MARKETS LAW

Öz

Short selling is the first prohibited or restricted capital market activity in times of financial crisis. It is considered objectionable on the grounds that it lowers prices in the capital market, prepares the ground for market manipulation, carries a settlement risk and triggers systemic risk. On the other hand, it is known that these transactions have benefits such as providing price efficiency and increasing the liquidity in the market by providing information flow to the market about the real value of capital market instruments. For this reason, instead of banning short selling transactions completely, there are regulations to carry out within limitations. In our study, the types, benefits and drawbacks of short selling and the reflections of the limitations foreseen in short selling transactions to the regulation in Turkey are examined.

Anahtar Kelimeler

short selling, covered short selling, naked short selling, short selling against the box, synthetic short selling, uptick rule, margin requirements in short selling, transparency in short selling

Kaynakça

• Akın Nesrin , Sermaye Piyasası Hukukunda Açığa Satış İşlemleri, I. Ticaret Hukuku Kongresi Bildiri Özetleri, Aristo Yayınevi, İstanbul, Mayıs 2021.
• Aksoy Mine, Açığa satış, menkul kıymet ödünç işlemleri, Türkiye ve Dünya uygulamalarının karşılaştırılması, Kadir Has Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2008.
• Aksoy Mine/Kurun Engin, “Hisse Senetlerinde Açığa SAtış İşleminin Alternatifi Olarak Opsiyon Sözleşmelerinin Kullanımı ve Türk Sermaye Piyasası İçin Öneriler”, Maliye ve Finans Yazıları, Y. 26, S. 94, Ocak 2012, s. 43-68.
• Altaş Gökben, “Açığa Satış”, Sermaye Piyasasında Gündem, Sayı 101, Ocak 2011, s. 8-22.
• Ata Özlem, Sermaye Piyasası Hukukunda Alım Satıma Aracılık Faaliyetlerinde Yatırımcının Korunması, İstanbul 2020.
• Bernal Oscar/Herinckx Astrid/Szafarz Ariane, “Which Short-Selling Regulation Is the Least Damaging to Market Efficiency? Evidence from Europe” International Review of Law and Economics, Vol. 37, 244-256, 2014, s.1-45.
• Chohan Usman W., “Counter-Hegemonic Finance: The Gamestop Short Squeeze”, January 28, 2021, s. 1-6.
• Colella Frank G., “Pinch-Hitting for the IRS: Second Circuit Adopts Phantom Regulations to Curb a Monster Abuse of Financial Derivatives”, 4 Bus. Entrepreneurship & Tax L. Rev. 26, 2020, 1-33.
• Çakın Tuğba, Impacts of Short Selling Restrictions on Stocks Traded At Borsa Istanbul, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Diamond Douglas W./Verrecchia Robert E., “Constraints on Short-Selling and Asset Price Adjustment to Private Information”, Journal of Financial Economics 18, 1987, s. 277-311.
• Eken Tayfur, “Küresel Finansal Krizden Sonra Açığa Satış Düzenlemeleri ve İMKB Üzerine Bir Çalışma”, SPK Yeterlik Etüdü, Mart 2013.
• Evik Ali Hakan, Sermaye Piyasası Araclarının Degerini Etkileyebilecek Aldatıcı Hareketler Yapma (Manipulasyon) Sucları, Ankara 2004.
• Fıkırkoca Asena Ekin/Altaş Gökben, Short Selling of Securities in Turkey, TSPB Publication, Haziran 2015.
• Heater John/Liu Ye/Tan Qin Zhang Frank, “Mandatory Short Selling Disclosure Could Lead to Investor Herding Behavior”, Columbia Law School's Blog on Corporations and the Capital Markets, 23 Eylül 2021.
• Howell Elizabeth, “Short Selling Reporting Rules in the EU and the US: A Greenfield Area” European Company Law Volume 12, Issue 2, 2015, s. 56-88. (Reporting Rules)
• Howell Elizabeth, “Short Selling Restrictions in the EU and the US: A Comparative Analysis”, Journal of Corporate Law Studies 333, 16 (2), 2016, s. 1-38. (Short Selling Restrictions)
• Howell Elizabeth, “The Regulation of Short Sales: A Politicised Topic”, Law and Financial Markets Review, 12:4, 2018, s. 1-11.
• Karabacak Serkan, “Açığa Satış İşlemleri”, Sermaye Piyasası Kurulu Yeterlik Etüdü, İstanbul 2002.
• Karacan Ali İhsan, Sermaye Piyasasında Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri, Krediler ile Teminat Sözleşmeleri, İstanbul 2021.
• Kesici Emre, Açığa Satış İşlemleri ve 2008 Finansal Kriz Sonrası SEC Düzenlemeleri, Sermaye Piyasası Kurulu, No 7, 2011.
• Kırca Ismail, Hukuki Yonuyle Borsa Opsiyon Sozlesmeleri, Ankara 2000.
• Macey Jonathan R., “Securities Regulation as Class Warfare”, Columbia Business Law Review, Forthcoming, February 20, 2021, 1-29.
• Memis Tekin/Turan Gokcen, Sermaye Piyasası Hukuku, Ankara 2020.
• Miller Edward M., “Risk, Uncertainty, and Divergence of Opinion”, Journal of Finance 32, 1977, s. 1151-1168.
• Möllers Thomas M.J., “Market Manipulation Through Short Selling Attacks and Misleading Financial Analyses”, The International Lawyer; Chicago Vol. 53, Iss. 1, 2020, s. 91-126.
• Payne Jennifer, “The Regulation of Short Selling and Its Reform in Europe”, European Business Organization Law Review, Volume 13, 2012, s. 413-440.
• Penezoglu Yusuf Gokhan, Hukuki Yonleriyle Vadeli Islem Sozlesmeleri, Istanbul 2004.
• Siciliano Gianfranco/Ventoruzzo Marco, “Banning Cassandra from the Market? An Empirical Analysis of Short-Selling Bans during the Covid 19 Crisis”, European Corporate Governance Institute - Law Working Paper No. 532/2020, Bocconi Legal Studies Research Paper No. 3657375, July 14, 2020, s. 1-32.
• Ugan Gökhan, “Krizlerin Günah Keçisi: Açığa Satış”, Vobjektif, Ekim 2011, s. 54-61.
• Ulcickas Simon D., “Internal Revenue Code Section 1259: A Legitimate Foundation for Taxing Short Sales Against the Box or a Mere Makeover?”, 39 William & Mary Law Review, 1998, s. 1355-1395.
• Yıldız Burcak, Sermaye Piyasası Hukukunda Genel Yatırım Tavsiyesi Sunma Faaliyeti ve Yatırım Danısmanlıgı Faaliyeti Kapsamında Yatırım Tavsiyeleri, Ankara, 2015.