E-TİCARET PLATFORMLARININ SATILANIN AYIPLARINDAN SORUMLULUĞU

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 3, 125 - 174, 15.10.2022

Erdem Büyüksağiş Defne Kahveci

Öz

Ulusal sınırların internet üzerinde ortadan kalktığı, birçok hizmetin ve malın dünyanın her yerinden erişilebilir hale geldiği günümüzde işletmelere ve alıcılara sağladığı yararlar nedeniyle, özellikle pandemi koşullarında bazen alternatifi bulunmadığı için de başvurulan e-ticaret uygulamaları hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bununla birlikte, tedarikçi/satıcıların e-ticaret platformları (çevrimiçi pazaryerleri) üzerinden piyasaya sunduğu bazı hizmet ve malların ayıplı olması nedeniyle zarar görenler çoğalmış ve hem tedarikçi/satıcılara hem çevrimiçi pazaryerlerine karşı açılan tazminat davalarının sayısı artmıştır. Bu davalardan sonuç alınabilmesi, Yargıtay’ın yeni tarihli “Çiçeksepeti” kararından da görüleceği üzere, alıcıların yaratıcı argümanlar ortaya koymadığı ve mahkemelerin güncelliğini yitirmiş yorumlardan vazgeçmediği ortamda kolay değildir.
Öncelikle, Amazon gibi uluslararası politik ekonomi dinamiklerine hakim devasa şirketlerin sorumluluğunun mevcut yerel hukuk kuralları ve bunların alışılagelmiş yorumlarıyla etkin bir şekilde düzenlenmesi, piyasaya sunulan mal ve hizmetlerin globalleşmesi ve alıcılara dayatılan karmaşık kullanıcı sözleşmeleri karşısında gerçekçi değildir. Buna ek olarak, özellikle başka ülkelerde bulunan tedarikçi/satıcılar tarafından satışa sunulan ayıplı mal ve hizmetler söz konusu olduğunda, çevrimiçi pazaryerlerinin sorumluluğuna uygulanacak yerel hukuklardaki yasal boşluklar ve tutarsızlıklar alıcıların etkin şekilde korunmasını zorlaştırmaktadır. Zira, konuyla ilgili olarak bugün uygulanmaya çalışılan hukuk, dijital devrim öncesi ve çevrimiçi pazaryerlerinin faaliyetleri öngörülmeden dizayn edilmiştir ve yabancı mahkeme kararlarından da görülebileceği üzere günün koşullarına uygun olarak yeniden yorumlanmaya muhtaçtır.
COVID-19 pandemisi nedeniyle e-ticarete artan yönelimin olası sonuçları, ayıplı malların yol açtığı zararlar nedeniyle e-ticaret platformlarının sorumluluğunu konu alan spesifik düzenlemelerin yokluğu, mahkemelerin bu boşluğu satış sözleşmesini düzenleyen kurallar ve ürün sorumluluğuna ilişkin yasal çerçeve ile doldurma eğilimi ve pasif çevrimiçi aracılar için öngörülmüş “güvenli liman” (“safe harbour”) muafiyet rejiminin sınırları çalışmamızda temel olarak irdelenecek konulardır.

Anahtar Kelimeler

E-ticaret platformları, çevrimiçi hizmet sağlayıcılar, ayıplı mal, ürün sorumluluğu, kusursuz sorumluluk

LIABILITY OF E-COMMERCE PLATFORMS FOR DEFECTIVE GOODS

Öz

E-commerce has ramped up all around the world during the pandemic, and it attracts more businesses and customers every day because of its benefits. Simultaneously there is a significant increase in claims arising from defective products put into circulation on giant e-commerce platforms by suppliers/sellers. The number of such claims aiming to establish the damages liability against those suppliers/sellers as well as e-commerce platforms is rising each day. However, as the recent “Çiçeksepeti” case illustrates, the prospect of obtaining a favourable decision for buyers is remote unless every ingenuity is practised.
First of all, in today’s world, where national boundaries have so to speak disappeared and products have become accessible from all over the Internet, basing the liability of the big corporations that dominate our economy on the existing domestic policies alone would not offer an efficient way to achieve a realistic solution. At national level, there is no adequate protection for the defective products sold by suppliers/sellers on e-commerce platforms. The legal vacuum with regard to the liability of e-commerce platforms for third-party defective products tend to leave inconsistencies in the protection of citizens. Indeed, the related rules were designed before the digital revolution, before legislative bodies could imagine the consequences of the activities of online marketplaces, and therefore need to be interpreted in a way which would be in line with today’s consumption practices as reflected in some foreign court rulings.
The key themes to be addressed in more detail throughout this article are: the consequences of the dramatic shift toward e-commerce due to, among others, the COVID-19 pandemic; the absence of a specific legal framework governing the platform’s intermediary liability for defective products sold by suppliers/sellers; the emerging case law in several countries resulting from the need to fill this gap by means of sales laws and product liability rules; and the blurry boundaries of the safe harbor liability exemption regime for online intermediaries.

Anahtar Kelimeler

E-commerce platforms, online intermediaries, defective products, product liability, strict liability

Kaynakça

• Billing Tom, Vertragliche Strukturen, in: Peter Bräutigam/Daniel Rücker (edit.), E-Commerce, Münih 2017.
• Borsari Andreas E., Schadensabwälzung nach dem schweizerischen Produktehaftpflichtgesetz, Zürih 1998.
• Busch Christoph, Rethinking Product Liability Rules for Online Marketplaces: A Comparative Perspective, European Legal Studies Institute Osnabrück Research Paper Series No. 21-01, Osnabrück 2021.
• Busch Christoph/Dannemann Gerhard/Schulte-Nölke Hans/Wiewiórowska-Domagalska Aneta/Zoll Fryderyk, Discussion Draft of a Directive on Online Intermediary Platforms, Journal of European Consumer and Market Law (EuCML) 2016, s. 164-169.
• Bühler Theodor, Sicherheit von Non-Food-Produkten in der neuesten schweizerischen Gesetzgebung, Zürih 2015.
• Bühler Theodor/Tobler Christa, Produktsicherheit in der EU und in der Schweiz, Zürih 2011.
• Büyüksagis Erdem, Liability of E-Commerce Platforms for Third-Party Defective Products, in: Eva Maria Belser/Pascal Pichonnaz/Hubert Stöckli (edit.), Mélanges en l’honneur de Franz Werro, Bern 2022, s. 127-141.
• Büyüksagis Erdem, Responsabilité pour les systèmes d’intelligence artificielle, Haftung und Versicherung (HAVE/REAS) 1/2021, s. 12-24.
• Büyüksağiş Erdem, İçerik Denetiminin Müzakere Edilmemiş Sözleşme Hükümleriyle Sınırlandırılması Üzerine: Mostaza Claro’nun Düşündürdükleri, in: Ayşe Havutçu/Emre Cumalıoğlu (edit.), Aydın Zevkliler’e Armağan, 2013, s. 675-711.
• Büyüksagis Erdem, La relativité de la sécurité du produit: différentes circonstances, différents défauts, différents régimes de responsabilité, Zeitschrift für Schweizerisches Recht (ZSR/RDS), 2010, s. 29-50. Büyüksagis Erdem, La notion de défaut dans la responsabilité du fait des produits: analyse économique et comparative, Zürih 2005.
• Büyüksağiş Erdem, La responsabilité de l’entreprise régie par l’art. 65 al. 3 du Projet du Code des Obligations Turc: Une disposition différente de celles prevues par les principes du droit europeen de la responosabilité civile?, Erdoğan Teziç’e Armağan, 2005, s. 931-949.
• Carter Lyn, What’s in a Name Post-liberalism, COVID-19 and Science (Education), Journal for Activist Science and Technology Education 2020, s. 16-32.
• Castets-Renard Céline, Le renouveau de la responsabilité délictuelle des intermédiaires de l’internet, Recueil Dalloz 2012, s. 827-833.
• Eren Fikret, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Ankara 2021.
• Etzkorn Philipp, Die Initiative des EU-Parlaments für eine EU-Verordnung zur zivilrechtlichen Haftung beim Einsatz von KI, Computer und Recht 2020, s. 764-768.
• Fellmann Walter, Kommentar zum Produkthaftpflichtgesetz in: Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Wolfgang Wiegand et al., Obligationenrecht I: Art. 1–529 OR (Basler Kommentar), Basel 2003.
• Fellmann Walter/Von Büren-Von Moos Gabrielle, Grundriss der Produktehaftpflicht, Bern 1993.
• Furrer Andreas, Produktsicherheit, Produkthaftung und technische Normung in der Schweiz, in: Fellmann Walter/Furrer Andreas (edit.), Produktsicherheit und Produkthaftung- Neue Herausforderungen für schweizerische Unternehmen, Bern 2011, s. 1-22.
• Geiß Joachim/Felz Sebastian, Das neue Recht der Marktüberwachung im digitalen Zeitalter, Neue Juristische Wochenschrift (NJW) 2019, s. 2961-2965.
• Gillespie Tarleton, Platforms Are Not Intermediaries, Georgetown Law Technology Review 2018, s. 198-216.
• Goldman Eric, An Overview of the United States’ Section 230 Internet Immunity, in: Giancarlo Frosio (edit.), Online Intermediary Liability, Oxford 2020, s. 155-163.
• Hacker Franz, “L’Oréal/eBay”: Die Host-Provider-Haftung vor dem EuGH, GRUR-Prax 2011, s. 391-394.
• Hess Hans-Joachim, Produktesicherheitsgesetz (PrSG), Bern 2010.
• Hess Hans-Joachim, Kommentar zum Produktehaftpflichtgesetz (PrHG), Bern 1996.
• Hofmann Franz/Specht-Riemenschneider Louisa, Verantwortung von Online-Plattformen, Ein Plädoyer für ein funktionszentriertes Verkehrspflichtenkonzept, Zeitschrift für geistiges Eigentum (ZGE) 2021, s. 48-113.
• Janger Edward J./Twerski Aaron D., The Heavy Hand of Amazon: A Seller Not A Neutral Platform, Brooklyn Journal of Corporate, Financial & Commercial Law 2020, s. 259-273.
• Kanışlı Erhan, Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu (ÜGTDK) Uyarınca Üreticinin Sorumluluğu, İstanbul Hukuk Mecmuası 2020, s. 1413-1468.
• Kariyawasam Kanchana/Guy Scott, The Contractual Legalities of Buying and Selling on eBay: Online Auctions and the Protection of Consumers, Journal of Law, Information and Science (JLIS) 2008, s. 42-72.
• Kılınç Ayşe Nur, Adam Çalıştıranın Organizasyon Sorumluluğu, Ankara 2018.
• Klimas Tadas/Vaiciukaite Jurate, The Law of Recitals in European Community Legislation, ILSA Journal of International & Comparative Law 2008, s. 61-93.
• Kocayusufpaşaoğlu Necip/Hatemi Hüseyin/Serozan Rona/Arpacı Abdülkadir, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. 1, İstanbul 2017.
• Leenes Ronald, Regulating New Technologies in Times of Change, in: Leonie Reins (edit.), Regulating New Technologies in Uncertain Times, Lahey 2019, s. 3-18.
• Mann Ronald J./Belzley Seth R., The Promise of Internet Intermediary Liability, William & Mary Law Review 2005, s. 239-307.
• Pfenninger Hanspeter, Das neue Bundesgesetz über die Produktesicherheit – Geltungsbereich und EU-Kompatibilität als Herausforderung, in: Gredig Markus/Mahaim Raphael/Meier Thomas/Melchior Riccarda/Stöckli Andreas (edit.), Peters Dreiblatt: Föderalismus, Grundrechte, Verwaltung, Festschrift für Peter Hänni zum 60. Geburtstag, Bern 2010, s. 415-444.
• Reimann Mathias, Liability for Defective Products at the Beginning of the Twenty-First Century: Emergence of a Worldwide Standard?, American Journal of Comparative Law 2003, s. 751-838.
• Rey Heinz, Ausservertragliches Haftpflichtrecht, Zürih 2003-2005.
• Rickettson Thomas, Blinded by the Leash: Strict Products Liability in the Age of Amazon, Penn State Law Review 2020, s. 321-351.
• Seritti Laura, Online Shopping and Quality Problems: What Safeguards for Platform Users Under the EU Consumer Protection Regime?, Journal of European Consumer and Market Law (EuCML) 2021, s. 180-189.
• Sharkey Catherine M., Holding Amazon Liable As a Seller of Defective Goods: A Convergence of Cultural and Economic Perspectives, Northwestern University Law Review 2020, s. 339-356.
• Sørensen Marie J., Intermediary Platforms – The Contractual Legal Framework, Nordic Journal of Commercial Law 2018, s. 62-90.
• Türkmen Ahmet, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Organizasyon Sorumluluğu (TBK M. 66/III), İÜHFM 2012, s. 257-284.
• Van Alstyne Marshall W./Parker Geoffrey G./Choudary Sangeet Paul, Pipelines, Platforms, and the New Rules of Strategy, Harvard Business Review 2016, s. 54-62.
• Wagner Gerhard, Haftung von Plattformen für Rechtsverletzungen, GRUR 2020, s. 329-337 ve 447-456.
• Wendehorst Christiane, Strict Liability for AI and other Emerging Technologies, Journal of European Tort Law (JETL) 2020, s. 150-180.
• Werro Franz, La responsabilité civile, Bern 2017.
• Werro Franz, Les services Internet et la responsabilité civile, Medialex 3/2008, s. 119-132.
• Werro Franz/Büyüksagis Erdem, The Bounds between Negligence and Strict Liability, in: Bussani Mauro/Sebok Anthony J. (edit.), Global Tort Law, Cheltenham 2021, s. 186-213.
• Widmer Pierre/Wessner Pierre, Rapport explicatif, Révision et l’unification du droit de la responsabilité, Bern 2010.