STATE FORMATION IN ANCIENT TURKISH SOCIETIES

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 367 - 388, 01.10.2023

Oktay Uygun

Öz

Although our knowledge on the origin of the ancient Turks and their state formation is increasing, it still contains important deficiencies. These improvements are poorly researched and well documented. While Western scholars began to study Turkish history in the 17th century, Turks only started in the 19th century. These studies are not only inadequate, but also often far from an objective point of view. In addition, the meaning that researchers attribute to the concept of "state" differs significantly. In this article, the studies on the political life of the ancient Turks will be evaluated in terms of public law and the nature of the political unions they established in different geographies will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Göktürk Empire, Hsiung-nu Empire, Karakhanids, Nomadic Empires, Seljuk Empire, State Formation, Uighur Empire

ESKİ TÜRKLERDE DEVLETLEŞME SÜRECİ

Öz

Eski Türklerin kökeni ve devletleşme süreçleri hakkındaki bilgilerimiz giderek artmakla birlikte, hala önemli eksiklikler içermektedir. Bu konunun yeterince araştırılmamış ve iyi belgelenmemiş olduğu söylenebilir. İslam’ın kabulünden önceki Türk tarihinin incelenmesine Batılı bilim insanları 17. yüzyılda başlamışken, Türkler ancak 19. yüzyılda başlamıştır. Bu incelemeler yetersiz olduğu gibi, çoğu kez nesnel bakış açısından da uzaktır. Ayrıca araştırmacıların “devlet” kavramına yükledikleri anlamın da önemli
ölçüde farklılaştığı görülmektedir. Bu makalede, tarihçilerin konuyla ilgili araştırmaları kamu hukuku bakımından değerlendirilerek eski Türklerin farklı coğrafyalarda kurdukları siyasal birliklerin niteliği analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Devlet Oluşumu, Göçebe İmparatorluklar, Göktürkler, Hunlar, Karahanlılar, Selçuklular, Uygurlar

Kaynakça

• Agacanov, Sergey Grigoreviç (2010) Oğuzlar (Çev. E. Necef, A. Annaberdiyev) Selenge Yayınları, İstanbul
• Avcıoğlu, Doğan (1997) Türklerin Tarihi, Tekin Yayınevi, İstanbul
• Babayar, Gaybullah (2005) “Türk Kültürünün Esas Temelleri: Köktürklerde Para Sistemi”, Bilim ve Ütopya, Şubat 2005, Sayı 128, s.16-24.
• Berktay, Halil (1990) “Osmanlı Devleti’nin Yükselişine Kadar Türklerin İktisadi ve Toplumsal Tarihi”, Türkiye Tarihi I (Der. Ü. Hassan, H.
• Berktay, A. Ödekan), Cem Yayınevi, İstanbul, s.23-136
• Bozkurt, Fuat (1992) Türklerin Dili, Cem Yayınevi, İstanbul
• Chaliand, Gerard (2001) Göçebe İmparatorluklar (Çev. E. Sunar) Doğan Kitapçılık, İstanbul
• Findley, Carter V. (2019) Dünya Tarihinde Türkler (Çev. A. Anadol) Alfa, İstanbul
• Genç, Reşat (2002) Karahanlı Devlet Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara
• Golden, Peter B. (2002) Türk Halkları Tarihine Giriş (Çev. O. Karatay) Karam Yayınları, Ankara
• Gumilev, Lev Nikolayeviç (2019) Eski Türkler (Çev. A. Batur) Selenge Yayınları, İstanbul
• Hassan, Ümit (1990) “Düşünce ve Bilim Tarihi: Osmanlılık Öncesinde Türklerin Kültür Kökenlerine Bir Bakış”, Türkiye Tarihi I (Der. Ü.
• Hassan, H. Berktay, A. Ödekan), Cem Yayınevi, İstanbul, s.283-362
• Hassan, Ümit (2017) Osmanlı: Örgüt-İnanç-Davranış’tan Hukukİdeoloji’ye, İletişim Yayınları, İstanbul
• İnalcık, Halil (2019) Fatih Sultan Mehemmed Han, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• İnalcık, Halil (2022) Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• İzgi, Özkan (2020) Orta Asya Türk Tarihi Araştırmaları, TTK Yayınları, Ankara
• Kraden, Lawrence (1993) “Devletin Asya Göçebeleri Arasındaki Kökeni” (Çev. A. Şenel) Erken Devlet (Der. H J.M. Claessen, P. Skalnik) İmge Kitabevi, Ankara
• Kunt, Metin (1991) “Siyasal Tarih: 1300-1600”, Türkiye Tarihi II (Der. S. Akşin) Cem Yayınevi, İstanbul, s.15-143
• Münkler, Herfried (2009) İmparatorluklar: Eski Roma’dan ABD’ye Dünya Egemenliğinin Mantığı (Çev. Z. A. Yılmazer) İletişim Yayınları, İstanbul
• Otkan, Pulat (2023) Hunlar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul,
• Ögel, Bahaeddin (2016) Türklerde Devlet Anlayışı, Ötüken Neşriyat, İstanbul
• Peacock, A. C. S. (2021) Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu: Yeni Bir Yorum (Çev. Z. Rona) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• Roux, Jean-Paul (2008) Türklerin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl (Çev. A. Kazancıgil, L. A. Özcan) Kabalcı Yayınevi, İstanbul
• Uygun, Oktay (2021) “Devlet”, Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, TÜBİTAK Bilim Yayınları, Ankara, 2021, s.285-287
• Uygun, Oktay (2022) Devlet Teorisi, On İki Levha Yayınları, İstanbul
• Vasary, Istvan (2007) Eski İç Asya’nın Tarihi (Çev. İ. Doğan) Ötüken Neşriyat, İstanbul
• Wittek, Paul (1985) Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu (Çev. F. Berktay) Kaynak Yayınları, İstanbul