A. A. ZAVYALOV’A GÖRE ZAKASPİ OBLASTI’NDA (TÜRKMENİSTAN’DA) HIRİSTİYAN AKIMLARININ YAYILMASI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 22 - 34, 30.06.2018

Tahir Aşirov

Öz

Rusya İmparatorluğu’nun Trans-Hazar bölgesindeki
önemli bir idari birimi olan Zakaspi Oblastı, Türkmen tarihi açısından ayrı bir
dönemdir. Bu, geleneksel Türkmen düşüncesinin ve medeniyetinin değiştirilmeye
çalışıldığı bir süreçtir. Hıristiyan Kiliselerinin ve akımlarının Türkmen
topraklarına yayılmaları, Türkmen tarihi açısından ayrı bir ehemmiyeti olan konudur.
Ancak bu, Türkmen topraklarında Rusya İmparatorluğu işgali sonrası oluşan
Sovyetler Birliği döneminin başlamasıyla Hıristiyan akımlarının radikal değişikliğe
uğraması sonucu müphem bir konu olarak kalmıştır. Bu konuda Sovyetler Birliği
döneminde Türkmenistan’da Hıristiyan akımlarıyla ilgili arşiv belgeleri
toplayarak ciddi ilmi inceleme yapan araştırmacılardan biri de A. A. Zavyalov’dur.
Zavyalov çalışmalarında Türkmenistan’ın arşiv belgelerden Hıristiyan
akımlarının Zakaspi Oblastı’na yayılma ve yerleşme sebeplerini, dönemin
materyalisttik bakış açısıyla açıklamaya çalışmıştır. Bu yazıda, Zavyalov’un
çalışmasından yola çıkılarak, Sovyet Türkmenistan’daki arşiv belgeleri ve
Hıristiyan akımlarının Zakaspi Oblastı’na yayılmalarıyla ilgili genel
değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zakaspi Oblastı, Sovyet Türkmenistan, Hıristiyan akımlar, Zavyalov

Kaynakça

• Annanepesov M. (1995), Türkmenistanın Tarıhından Materiallar (XVIII asır – XX asırların başları) Aşgabat: Magarıf.Belov A.V. (1973), Adventizm. Moskva: Politizdat.Bonç-Bruyeviç V. D. (1959), İzbrannıye soçineniya v tryoh tomah. Tom 1. Moskova. Çiperis A.M. (1964), “Sovremennoye Sektantstvo v Turkmenskoy SSR (po materialam obsledovaniya otdela filosofii i prava Akademiii nauk Turkmenskoy SSR)”, İzvestiya Akademii nauk Turkmenskoy SSR, seriya obtşestvennıh nauk, Aşkabat.Gısgaça Ateistik Sözlük (1984), red. M. Mollayeva - vd. Aşkabat: Türkmenistan.Gündogdıyev O. (1993), Hristianskaya tserkov v Turkmenistane, Aşgabat.Klibanov A. İ. (1965), İstoriya religioznogo sektantstva v Rossii. Moskova.Lyubimov P. P. (1914), Religiya i veroispovednyy sostav naseleniya Aziatskoy Rossii. Petersburg. Mitrohin L.N. (1974), Baptizm. Moskva: Politizdat.Obraz’ Zakaspiskoy Oblasti (1886 – 1914 yıllar arası içermektedir).Şükürov N - vd. (1991). Yaş Ateistin Sprovoçngi, Aşkabat: Magarıf yayınları.Tolstoy L.N (2017), Voskresseniye, Moskva: İzdatel’stvo AST.Zavyalov A. A. (1971), Ateistiçeskov vospitaniye şkol’nikov. Bloknot agitatora, Organ otdela propagandı i agitatsii Turkmenistana, Aşkabat.Zavyalov A. A. (1976), “Evolyutsiya hristianskogo sektantstva na territorii Turkmenii v sovetskiy period”. İzvestiya Akademii nauk Turkmenskoy SSR, seriya obtşestvennıh nauk, Aşkabat.Zavyalov A. A. (1975), “Hristianskoye sektantstvo na territorii Turkmenistana v sovetskiy period”. İzvestiya Akademii nauk Turkmenskoy SSR, seriya obtşestvennıh nauk, Aşkabat, 1975.Zavyalov A. A. (1973a), “Proniknoveniye Hristianskogo Sektantstva v Zakaspiyskuyu Oblast’”, İzvestiya Akademii nauk Turkmenskoy SSR, seriya obtşestvennıh nauk, Aşkabat.Zavyalov A. A. (1973b), Kritika İdeologii i Deyatel’nosti Sovremennogo Hristianskogo Sektantstva: na materialah Turkmeskoy SSR. Aşkabat.