Hamdani, Morkaraman ve Karagül koyunlannda kuzulatma sıklığının arttırılması olanakları

Yıl 2006, Cilt: 9 Sayı: 1, 116 - 126, 01.01.2006

Orhan Yılmaz Fuat Odabaşıoğlu

Öz

Bu araştırma Hamdani, Morkaraman ve Karagül koyunlannda eksojen hormon kullanarak 2 yılda üç kez kuzulatma olanaklarını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada. 2 yaşlı 28 ve 4 yaşlı 12 baş Hamdani. 2 yaşlı 14 ve 4 yaşlı 36 baş Morkaraman . 2 yaşlı 10 ve 4 yaşlı 25 baş Karagül koyun kullanılmıştır. Araştınnada. Ekim 1998. Haziran 1999 ve Şubat 2000 sıfat dönemlerinde tüm koyunlara 14 gün süreyle 40 mg FGA içeren vajinal sünger uygulanmış ve süngerler çıkarıldığı anda her koyuna 500 IU PMSG enjekte edilmiştir. Bu araştırmada iki tohumlama arası süresi 8 ay olarak dikkate alındı. 8 aylık süre 5 ay gebelik. 2 ay laktasyon ve 1 ay dinlenme periyodundan oluşmuştur. Araştırmada döl verimi özellikleri, kuzularda büyüme ve yaşama güçleri ile koyunlarm sıfat öncesi canlı ağırlık değerleri kaydedilmiştir. Östrus. gebelik, doğum, kuzu verimi ve ikiz doğum oranları ile bir doğuma düşen kuzu sayısı. Ekim sıfat döneminde sırasıyla Hamdanilerde % 90.00. 67.50. 67.50. 67.50, 0.00 ve 1.000, Morkaramanlarda % 90.00, 90.00. 90.00. 104.00, 15.56 ve 1.156, Karagüllerde % 94.28, 91.43. 91.43, 97.10. 6.25 ve 1.063; Haziran sıfat döneminde Hamdanilerde % 90.00. 57.50. 57.50. 62.50. 8.70 ve 1.087. Morkaramanlarda % 94.00, 70.00, 66.00. 72.00. 9.09 ve 1.091. Karagüllerde % 91.43.60.00.60.00.62.90.4.76 ve 1.048: Şubat sıfat döneminde Hamdanilerde % 72.50. 32.50. 32.50. 32.50, 0.00 ve 1.000, Morkaramanlarda % 76.00, 52.00, 50.00. 54.00,8.00 ve 1.080. Karagüllerde % 74.29.54.29.51.43.65.70.27.78 ve 1.278 olarak bulunmuştur. Her üç sıfat döneminde östrus ve doğum başına düşen kuzu sayısı bakımından genotip gruplar arasında fark yokken: gebelik ve doğum oranları bakımından genotip grupları arasındaki farklılıklar Ekim sıfat döneminde P

Anahtar Kelimeler

Koyun. Hamdani. Morkaraman. Karagül. Kuzulama sıklığı. Hormon

The possibilities of increasing lambing frequency in Hamdani, Morkaraman and Karagül sheep

Öz

In the present study, the possibilities of three times lambing in two vears was aimed to investigate by using exogen hormone in Hamdani. Morkaraman ve Karagül Sheep.In this study. 2 vears old 28 and 4 vears old 12 Hamdani. 2 vears old 14 and 4 vears old 36 Morkaraman, 2 years old 10 and 4 years old 25 Karagül sheep used as animal material. Vaginal pessaries containing 40 mg FGA for days applied to the ali sheep in October 1998. in June 1999 and in February 2000 which were used as mating season in the present study. Furthermore. 500 IU PMSG injected to ali sheep just after removal vaginal pessaries. In this study. the time between two mating intervals were applied as 8 months. This 8 ınonths the time made of by pregnancy 5 months. lactation period 2 months and resting period 1 month. Fertility traits. survival and growth rate in the ewes body weight before mating were recorded after ali three mating periods. Oestrus. pregnancy. birth. lambing and twinning rate and litter size in October mating period in Hamdani Sheep were % 90.00. 67.50. 67.50. 67.50. 0.00 and 1.000 respectively. in Morkaraman were % 96.00. 90.00, 90.00. 104.00. 15.56 and 1.156 respectively. in Karagül were % 94.28. 91.43. 91.43. 97.14, 6.25 and 1.063 respectively; in June mating period in Hamdani sheep were % 90.00. 57.50. 57.50. 62.50. 8.70 and 1.087 respectively, in Morkaraman were % 94.00. 70.00. 66.00. 72.00. 9.09 and 1.091 respectively. in Karagül were % 91.43. 60.00. 60.00. 62.90. 4.76 and 1.048 respectively; in February mating period in Hamdani sheep were % 72.50, 32.50. 32.50, 32.50. 0.00 and 1.000 respectively. in Morkaraman were % 76.00, 52.00. 50.00. 54.00. 8.00 ve 1.080 respectively. in Karagül were % 74.29, 54.29. 51.43. 65.70. 27.78 and 1.278 respectively. Oestrus and litter size obtained from Hamdani, Morkaraman and Karagül sheep in ali three mating period were not statically different. Pregnancy and birth rates were statically signifıcant P< 0.01 between genotype groups in October mating. In terms of lamb rate. signifıcant differences were obtained only in October mating period P< 0.05 . Furthermore. in tems of birth types signifıcant differences P< 0.05 observed only in February Mating Period. Birth and 60lh days bady weight of the lambs born after October mating in Hamdani lambs were 4.20 and 17.79 kg respectively. in Morkaraman lambs were 4.03 and 17.53 kg respectively. in Karagül lambs 2.94 and 12.32 kg respectively. The same values in the lambs born after June mating in Hamdani lambs were 4.16 and 16.96 kg respectively, in Morkaraman lambs 3.82 and 16.13 kg respectively. in Karagül lambs 3.10 and 13.04 kg respectively. Birth and 601’ days body weight of the lambs born after February mating in Hamdani lambs were 4.30 and 16.08 kg respectively. in Morkaraman lambs were 4.02 and 14.74 kg respectively, in Karagül lambs were 2.87 and 9.77 kg respectively. In terms of birth and 601’’ days body weight of lambs in ali three mating period were statically signifıcant P< 0.01 among genotype groups. Survival rate of the lambs born after October mating period in Hamdani. Morkaraman and Karagül lambs were %100. 100 and 97.06 respectively. after June mating period were % 92.31. 92.59 and 91.30 respectively. after February mating period were % 92.31.92.59 and 91.30 respectively. Statically. survival rate of the lambs obtained after three mating periods were not signifıcant between genotype groups. When the research is completely considered. it was concluded tlıat programme of lambing three times in two years would be able to appyly to Hamdani. Morkaraman and Karagül sheep. Kev Words: Sheep. Hamdani. Morkaraman. Karagül. Lambing frequency. Hormone

Anahtar Kelimeler

Sheep. Hamdani. Morkaraman. Karagül. Lambing frequency. Hormone.

Kaynakça

• 1. Kaymakçı M : Üreme Biyolojisi. E. Ü. Zir. Fak. Yay. No: 503, İzmir, (1994).
• 2. Yalçın C: Genel Zootekni. İ. Ü. Vet.Fak. Yay. Rektörlük No: 2769, Dekanlık No:1, İstanbul, (1981).
• 3. AkçapınarH: Koyun Yetiştiriciliği. Medisan Yayın Evi No: 8, Ankara (1994).
• 4. Aşkın Y: Akkaraman ve Anadolu Merinosu Koyunlarında eksogen hormon kullanarak kızgınlığın senkronizasyonu ve döl veriminin denetlenmesi. (Doçentlik Tezi). A. Ü. Zir. Fak, Ankara, (1982).
• 5. Sönmez R, Kaymakçı M: Koyunlarda Döl Verimi. E. Ü. Zir. Fak. Yay. No: 404, İzmir, (1987).
• 6. İleri K, Horoz H, Ak K, Şenünver A: Kıvırcık ırkı koyunlarda progesteron düzeylerinin radioimmonoassay yöntemle saptanması ve erken gebelik tanısı üzerine çalışmalar. Hay. Araş. Derg., 6, 1-2: 61-63, (1996).
• 7. Köseoğlu H: Karagül koyunlarında hormonal yöntemle ikizliğin artırılması konusunda çalışmalar. Lalahan. Zoot. Araş. Enst. Derg, 6 (1-2): 61-63, (1978).
• 8. Başaran DA, Dellal G: Akkaraman koyunlarında progestagen ve PMSG kullanarak kızgınlığın denetimi ve döl verimini artırma olanakları. J. of Veterinary and Animai Sci, 21: 201-204, (1997).
• 9. Maxwell WMC, Barnes DR: Induction of oestrus in ewes using a controlledd internal drug release device and PMSG. Journal Agriculture Science, 106: 201- 203, (1986).
• 10. Gökçen H, Tümen H, Soylu MK, Deligözoğlu F, Doğan I, Bilgin B: İthal kökenli koyunlarda kızgınlığın uyarılması ve suni tohumlama üzerinde bir araştırma. U. Ü. Vet. Fak. Derg. 11: 143- 148, (1992).
• 11. Akçapınar H, Kadak R: Morkaraman ve Kangal Akkaraman kuzularının büyüme ve yaşama kabiliyeti üzerine karşılaştırmalı araştırma. F. Ü. Vet. Fak. Derg, 7 (1-2), (1982).
• 12. Cochran KP. Notter DR, Mc Claugherly FS: A Comparasion of Dorset and Finnish Landrace crossbred ewes. J. of Animai Sci, 59 (2): 329-337, (1984).
• 13. Çep S: Hampshire Down ve Alman Siyah Başlı Etçi ırklarının Akkaraman ırkı ile kullanma melezlemesi yönünden karşılaştırılması. A. Ü. Sağ. Bil. Ens. Doktora Tezi. Ankara (1994).
• 14. Odabaşıoğlu F, Öztürk Y, Arslan M: Morkaraman kuzularını farklı dönemlerde sütten kesmenin kuzuların büyümesine etkisi. Y.Y.Ü. Vet.Fak.Derg. 7 (1-2): 8-13, (1995).
• 15. Odabaşıoğlu F, Öztürk Y, Arslan M: Akkaraman, Hampshire Down X Akkaraman (F1), Corriedale X Akkaraman (F1) kuzularda yaşama gücü ve büyüme özelliklerinin araştırılması. Y.Y.Ü. Sağ. Bil. Derg. 2: 98-105, (1995).
• 16. Baş S, Özsoy MK, Vanlı Y: Koç katımı öncesi farklı sürülerde yemlemenin koyunlarda döl verimine, kuzularda büyüme ve yaşama gücüne etkileri. Doğa Vet. Hay. Derg, 10 (3): 221-234, (1986).
• 17. Özsoy MK, Vanlı Y: Merinos ve Morkaraman ırkları ile melezlerin yaşama gücü ve büyüme özellikleri bakımından karşılaştırılması. Doğa Türk Vet. Hay. Derg, 10 (2): 193-197, (1986).
• 18. Başpınar H, Oğan M, Batmaz ES, Petek M, Karamustafaoğlu M: Karacabey Merinosu koyunların yarı entansif koşullarda başlıca verim özellikleri üzerine bir araştırma ı. döl verimi özellikleri, süt verimi ve sıfat öncesi canlı ağırlığı. Hay. Araş. Derg, 6 (1-2): 40-44.
• 19. Düzgüneş O, Kesici T, Gürbüz F: İstatistik Metotları-1. A. Ü. Zir. Fak. Yay No: 861, Ankara, (1983).
• 20. Harwey WR: User's guide for LSMLMWPC-1 version mixed model Least Squares and maximum likelihood Computer program. Ohio State University, Columbus, Mimeo, (1987).
• 21. Gibbons JD: Nonparametric Statıstıcs. An Introduction. University of Alabama, Sage Publications İne. Calofornia, (1993).
• 22. Batmaz ES: Karacabey Merinosu koyunlarda iki yılda üç kuzulatma sisteminin uygulanabilirliği üzerine bir çalışma. Hay. Araş. Derg. 6 (1-2): 51- 56, (1996).
• 23. Köseoğlu H: Karagül koyunlarında hormonal yöntemle ikizliğin artırılması konusunda çalışmalar lalahan. Zoot. Araş. Enst. Derg, 18 (3-4): 64-77, (1978).
• 24. Başaran DA, Dellal G: Akkaraman koyunlarında progestagen ve PMSG kullanarak kızgınlık denetimi ve döl verimini artırma olanakları. J. of Veterinary and Animal Sci, 21: 201-204, (1997).
• 25. Goel NAK. Agroval KP, Sınho K: Fertility after oestrous synehronization in cyclic Muzaffnagari ewes. Indian Journal of Animal Science, 59 (10): 1272-1273, (1989).
• 26. Rekik M, Kebir M, Ben M'sallem I: Reproductive performance of earlymated barbary ewes. Anim. Breed. Abst, 63 (8): 4387, (1999).
• 27. Aydoğan M, Gül İ: Sakız ve Karayaka ırkları arasındaki melezlemeîerle yeni bir koyun tipinin geliştirilme imkanları. Doğa Türk J.of Vet. Anim. Sci, 16: 393- 402, (1992).
• 28. Akkaya V, Eliçin A: Anadolu Merinoslarında karkas özelliklerinin fenotipik ve genetik parametreleri. A. Ü. Fen. Bil. Enst. Yay No: 24, Ankara, (1984).
• 29. Vanlı Y, Özsoy MK: Saf ve melez kuzuların vücut ağırlıklarına etkili faktörler ve vücut ağırlıklarının saf ırk genotip oranlarına göre değişimi. A. Ü. Zir. Fak. Derg, 14: 91-104, Erzurum, (1983).
• 30. Demir H: Dağlıç ve Ramlıç koyunlarının önemli verim özellikleri yönünden karşılaştırılması. I. Ü. Vet. Fak. Zoot. ABD. Doktora Tezi, İstanbul (1983).
• 31. Evrim M, Demir H, Başpınar H: Kıvırcık koyun ırkının yarı entansif şartlardaki verim performansı, I. kuzularda büyüme ve yaşama gücü. İ. Ü. Vet. Fak. Derg, 17 (2), İstanbul (1991).