II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE İSLAMCI MUHALEFET VE MEHMET AKİF ERSOY

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 4-5, 145 - 163, 18.01.2016

İbrahim Halil Ozan

Öz

II. Meşrutiyet dönemi İslamcılık düşüncesinin
önemli isimlerinden olan Mehmet Akif Ersoy, 
yaşadığı dönemin siyasal ve sosyal problemleriyle ilgilenmiş ve bu
konularla ilgili fikirlerini Sırat-ı
Müstakim ve Sebilürreşad
dergilerinde yayınlamıştır. Daha çok şair kimliğiyle ve İstiklal Marşı yazarı
olarak tanınmasına rağmen dönemin siyasal gelişmelerini de fikirleriyle
etkilemeye çalışmıştır. Meşrutiyet’in ilanı için İttihat Terakki Partisi’yle
işbirliği yaparak Abdülhamit’in muhalifleri arasına katılmıştır. İslamcılığı,  siyasetinin önemli bir argümanı, olarak
içerde ve dışarıda, yoğun bir şekilde kullanmış olan Abdülhamit’e karşı,
İslamcı bir düşünür olan Mehmet Akif’in, hangi nedenlerle muhalefet ettiği,
hangi konularda diğer muhaliflerden ayrıldığı incelenerek, Akif’in muhalif
düşüncelerinin oluşmasında etkili olan sosyal ve siyasal etkenlere
değinilecektir. Bir siyasal düşünür olarak Mehmet Akif ve onun gözünden bir II.
Abdülhamit portresi çizilecektir. 

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, İslamcılık, Mehmet Akif Ersoy, II. Abdülhamit, Muhalefet

Kaynakça

• ANA BRİTANNICA, “Muhammed Ali Şah”, İstanbul 2004, XVI, 292.
• ARMAĞAN, Mustafa, Abdülhamid’in Kurtlarla Dansı, İstanbul 2007.
• BİRİNCİ, Ali, “Mehmed Akif ’in Tahsil Hayatından Bir Kesit Hoca Mehmet Kadri Nasih Efendi”, Mehmed Akif Dönemi ve Çevresi, Türkiye Yazarlar Birliği ve İlim Yayma Cemiyeti Ankara Şubesi Tarafından Düzenlenen Sempozyum Bildirileri, Ankara 2008, 18-25.
• BOZARSLAN, Hamit, Türkiye Tarihi İmparatorluktan Günümüze,(Çev.:Işık Ergüden), İstanbul 2015.
• DAVİSON, Roderic H. Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856-1876 (Çev.:OsmanAkınhay), İstanbul 2005
• DEVELİOĞLU, Ferit Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara 2002
• DÜZDAĞ, M. Ertuğrul, Mehmed Akif Ersoy, Ankara 1996.
• ……………………… , Mehmed Akif Hakkında Araştırmalar I, İstanbul 1989.
• ………………………. ,Mehmed Akif Hakkında Araştırmalar II, İstanbul 2014.
• EDİP, Eşref, Mehmed Akif Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları, (Haz.: Fahrettin Gün), İstanbul 2010.
• ELMALILI, Muhammed Hamdi, “Makale-i Mühimme”, Beyanü’l Hak, XVIII, 9 Muharrem 1327(31 Ocak 1909), 399-404.
• ERSOY, Mehmed Akif, Safahat(Yay. Haz.:M.ErtuğrulDüzdağ), İstanbul 2011.
• ………………………..,Safahat (Eseri Tertip Eden.: Ömer Rıza Doğrul), İstanbul 1955, IX-XIX.
• FİLİZOK, Rıza, “Mehmet Akif ’in Batı Medeniyetine Bakış Tarzı”, Ölümünün 50. Yılında Mehmed Akif Ersoy, İstanbul 1986, 53-66.
• OKAY, M. Orhan, Mehmed Akif Bir Karakter Heykelinin Anatomisi, Ankara 1998.
• OKAY, M. Orhan- M. Ertuğrul Düzdağ, “Mehmed Akif Ersoy” , DİA, Ankara 2003, XXVIII, 432-439.
• KARA, İsmail, İslamcıların Siyasi Görüşleri, İstanbul 1994.
• ……………. , Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi Temel Metinler, Baskı yeri ve tarih yok.
• KARACA, Alaattin , “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Sanat/Edebiyat ve Siyasal İktidar”, Hece Hayat Edebiyat Siyaset, Özel Sayı:8, (90/91/92) Ankara, 2004, 196-208.
• KEMAL, Yahya, Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım, İstanbul 2015, 182-183
• KUNTAY, Mithat Cemal, Mehmed Akif, İstanbul 1939.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul 1983.
• SAİD NURSİ, İçtimai Dersler, İstanbul 2012.
• TANYOL, Cahit, Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu, İstanbul 2003.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Hürriyetin İlanı, İstanbul 1996.
• TÜRKÖNE, Mümtaz’er, Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu, İstanbul 1994.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul 1994.
• ÜNSAL, Fatma Bostan, “Mehmet Akif Ersoy”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık, İstanbul 2005, VI, 72-89.