GUL Herbaryumu’nun (Isparta) Apiaceae Familyası Envanteri ve Revizyonu

Yıl 2020, , 180 - 196, 31.03.2020

Hasan Özçelik , Özlem Bebekli

https://doi.org/10.29133/yyutbd.619995

Öz

Bu çalışma, GUL Herbaryumu’nda bulunan Apiaceae (Umbelliferae) familyası örneklerinin yeniden düzenlenmesi, internet sitesinde veri tabanı hazırlanması, teşhis edilmemiş örneklerin teşhis edilmesi, teşhislilerin yeni literatür ışığında kontrol edilmesi ve temel sistematik eserlerdeki tanımlamalara uymayan özellikleri ile endemik taksonların ve tehlike kategorilerinin belirlenmesi esasına dayanmaktadır. Bu çalışma ile GUL Herbaryumu’nda Apiaceae familyasına bağlı 54 cins ve bu cinslere ait 128 türe bağlı 135 takson belirlenmiştir. GUL Herbaryumu’ndaki Apiaceae familyasının takson zenginliği yönünden ilk sıradaki cinsleri; Bupleurum ve Pimpinella 8, Eryngium 7, Scandix 6, Johrenia, Chaerophyllum, Anthriscus, Prangos, Ferulago, Torilis, Daucus 5’er takson içermektedir. Endemik takson sayısı 20 olup; 4 takson LC, 6 takson NT, 3 takson CD, 5 takson VU, 1 takson EN ve 1 takson ise CR kategorisindedir. 60 takson Türkiye’deki çeşitli kareler için yeni kayıttır. Örneklerin tamamı Türkiye menşeili olup, çoğunluğu Doğu Anadolu’dan ve Göller Yöresi’nden toplanmıştır. Sunulan örneklerin çoğunluğu ilk yazar tarafından toplanmış ve teşhis edilmiştir. Ancak teşhisinde şüpheli olan veya tamamıyla çeşitli nedenlerden dolayı teşhis edilemeyen örnekler de bulunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Apiaceae, Umbelliferae, GUL Herbaryumu, Envanter, Revizyon

Destekleyen Kurum

TUBİTAK ve SDÜ. BAP

Proje Numarası

TUBİTAK 113O284; SDÜ-4300-YL1-15

Teşekkür

İlgi ve katkılarından dolayı Prof. Dr. Tahsin Karadoğan, Prof.Dr.Hasan Baydar, Dr. Öğr. Üyesi Arif Şanlı’ya; finansal desteklerinden dolayı Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Başkanlığı’na (4300-YL1-15 no.lu proje) ve TUBİTAK Başkanlığı’na (113O284 no.lu proje) teşekkür ederiz.

Family Apiaceae Inventory and Revision in GUL Herbarium (Isparta)

Öz

This study is based on the rearrangement of Apiaceae (Umbelliferae) family samples which are included in Herbarium GUL, the preparation of database in the website, the diagnosis of the samples which have not been diagnosed, checking the diagnosed ones according to present literature and the properties that do not comply with the definitions in the basic systematic works and determining of the endangered and endemic kinds. With this study, 54 genera and 128 species in Apiaceae family in Herbarium GUL and 135 taxa belong to these genara have been determined. The genera in term of kind abundance in Apiaceae (Umbelliferae) family in Herbarium GUL are Bupleurum (8 taxa), Pimpinella (8 taxa), Eryngium (7 taxa), Scandix (6 taxa), Johrenia, Chaerophyllum, Anthriscus, Prangos, Ferulago, Torilis, Daucus (5 taxa). Endemic taxon number in the herbarium is 20. 4 taxa to LC, 6 to NT, 3 to CD, 5 to VU, 1 to EN and 1 taxon belong to CR categories. 60 taxa are new records for various squares in Türkiye. All of the specimens were of Turkish origin and most of them were collected from Eastern Anatolia and Lakes Region. Most of the talked samples were collected and identified by first author. However, there are also specimens that are suspicious or not completely diagnosed for various reasons. 

Anahtar Kelimeler

Apiaceae, Plant geography, Inventory, Herbarium GUL, Revision, Umbelliferae

Proje Numarası

TUBİTAK 113O284; SDÜ-4300-YL1-15

Kaynakça

• Anonim (2019). GUL Herbaryumu, 2019. GUL Herbaryumunda bulunan familyalar. Erişim Tarihi: 28.06.2019. http://fef.sdu.edu.tr/gulherbaryumu/tr/tarihce/gul- herbaryumunun- tarihcesi-3302s.html
• Avcı, A.B., Korkmaz, M., Özçelik, H. (2014). Essential Oil Composition of Cymbocarpum erythraeum (DC.) Boiss. from Turkey, Nat. Prod. Res. 28,9: 636-640.
• Brummitt, R.K., Powele, C.F. (1992). Authors of Plant Names, Royal Botanic Garden, ISBN: 0 947643 44 3.
• Çolak, A.H., Donner, J. (2007). Türkiye Bitkileri Yayılış Haritaları, Lazer Ofset Matbaa, İstanbul.
• Davis, P.H. (1972). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 4. Edinburgh University Press., 265- 537, Edinburgh University Press.
• Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K. (eds.) (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 10 (Suplement I), Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural M., Duman H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Barışcan Ofset, Ankara, 246 s.
• Ekim, T. (2009). Türkiye’nin Nadir Endemikleri, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, İstanbul, 537 s.
• Erik, S., Tarıkahya, B. (2004). Türkiye Florası Üzerine. Kebikeç İnsan Bilimleri için Kaynak Araştırmaları Dergisi, Alp Matbaası, Ankara, 17, 139-163.
• Güner A., Özhatay N., Ekim, T., Başer, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol. 11 (Supplement 2). Edinburgh Universty Press. 656 s., 10-15, Edinburgh.
• Güner, A. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), ANG Vakfı, Nezehat Gökyiğit Botanik Bahçesi yayınlar/flora dizisi 1. , ISBN: 978-605-60425-7- 7, NAMAŞ Nurtan Ambalaj ve Matbaacılık San. Ve Tic. A.Ş., Yenibosna, İstanbul.
• Karamanoğlu, K. (1976). Türkiye Bitkileri. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, 1277s, Ankara.
• Korkmaztürk, M. (2011). GUL Herbaryum'undaki Ranunculaceae Familyasının Revizyonu ve Veritabanının Hazırlanması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 209s, Isparta.
• Kutluk, H., Aytuğ, B. (2004). Plants of Turkey (Grid by Grid), Eskişehir, Turkey.
• Özçelik, H., 1989. Van ve Yöresinde Süt Mamüllerinin Hazırlanmasında Yararlanılan Bitkilerin Kullanılışları Üzerine Bir Araştırma, TÜBİTAK, DOĞA Türk Tarım ve Ormancılık Derg., 13, 2: 356-360.
• Öztürk, M., Özçelik, H. (1991). Doğu Anadolu'nun Faydalı Bitkileri(Useful Plants of East Anatolia), SİSKAV Vakfı(Siirt), Semih Ofset ve Matb., Ankara.
• Özçelik, H. (1994). Notes on the Economic Plants (on the Herbal Cheese from East Anatolia-Turkey), Economic Botany, 48, 2: 214-217.
• Özçelik, H., Çinbilgel, İ., Muca, B., Tavuç, İ., Koca, A., Bebekli, Ö. (2016). Burdur İlinin Bitki Envanteri (Ekonomik, Nadir ve Endemik Bitkileri), Burdur Belediyesi Kültür Yay., Sistem Ofset ve Matb., Ankara, ISBN: 978-605-66372-0-9.
• Özdeniz, E., ve Kurt, L. (2011). Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Herbaryumu’ndaki (ANK) Iridaceae Familyasının Revizyonu ve Veri Tabanının Hazırlanması.12 (2); 161-181.
• Özhatay, N., Akalın, E., Özhatay, E., Ünlü, S. (2009). Rare and Endemic Taxa Of Apiaceae In Turkey And Their Conservation Singificance. İstanbul Ecz. Fak. Mec.,40, 10- 15.
• Öztürk, B., Ege, M.A. (2014). Türkiye’nin ilk sanal herbaryumu IZEF örneği ve sanal herbaryumların bitkisel ilaç hammaddesi araştırmaları açısından önemi. Marmara Pharmaceutical Journal 18: 79-84. İzmir.
• Regel, V. (1963). Türkiye'nin Flora ve Vejetasyonuna Genel Bakış. (Çev. Baytop, A., ve Denizci, R.), Ege Üniversitesi Matbaası. 43 s, İzmir.
• Sarıoğlu, M. ve Duman, H. (2010). Ferula brevipedicellata and F. duranii (Apiaceae), Two New Species from Anatolia, Turkey. Annales Botanici Hennici, 47 (4): 293- 300.
• Torlak, H., Vural, M., Aytaç, Z. (2010). Türkiye’nin Endemik Bitkileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü, Pelin Ofset, Ankara, 221 s.
• Uma, M.M., ve Düzenli, A. (2012). Bitki Toplama, Teşhis ve Herbaryum Teknikleri. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 28- (3), 154- 155.
• Yıldırımlı, Ş. (1997). The chorology of the Turkish species of Apiaceae family. Ot Sist. Bot. Derg. 4(2): 105-128.