KASTAMONU ADİL BEY TÜRBESİ RESTORASYON GEÇMİŞİ VE MEVCUT KORUNMA DURUMU HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Sayı: 4, 127 - 147, 31.12.2019

İşılay Konak

Öz

Özet
Kastamonu merkeze bağlı Terzi Köyünde yer alan Adil Bey türbesi Çandaroğulları Beyliği mimarisinin günümüze ulaşan önemli örneklerinden birisidir. Türbenin, Candaroğulları Beyliğinin dördüncü hükümdarı olan 1345-1361 tarihleri arasında hüküm sürdüğü kabul edilen Adil Beye ait olduğu, Adil Beyin hüküm yılları veya sonrasında inşa edildiği; bu nedenle de 14. yüzyıl son çeyreğine ait olduğu kabul edilmektedir. Türbe, sekizgen planlı, sekizgen külahla örtülüdür. Altta ayrıca mumyalık /kripta bölümü bulunmaktadır. Yapıda kesme ve moloz taş malzemenin yansıra az da olsa tuğla malzeme kullanılmıştır. Adil Bey Türbesi, Türk İslam kültür mirası açısından olduğu kadar günümüze oldukça az sayıda ulaşan Candaroğulları Beyliğinin tarihi ve sanatsal uygulamalarına da ışık tutması açısından oldukça önemlidir. Gözlemsel incelemeyle birkaç defa restore edildiği anlaşılan türbenin restorasyonuyla ilgili yeterli bilgi ve belgeye ulaşılamamıştır. Ancak mevcut durumu dikkate alındığında pek çok defa müdahale edildiği anlaşılmaktadır. İlgili yayınlar, arşiv kayıtları ve yapının mevcut durumu incelendiğinde, yapısal olarak bütünlüğünü koruyan türbenin, özgüne göre büyük değişikliğe uğradığı söylenebilir. Mevcut sorunların ele alınarak modern restorasyon ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmesi amacıyla seçtiğimiz bu çalışmamızda, Kastamonu Adil Bey Türbesinin tarihi ve mimari özelliklerine değinilirken, gerçekleştirilen müdahalelerin tespit edilerek mevcut korunma durumu üzerine değerlendirme yapılması amaçlanmıştır.


AN EVALUATION ON THE PAST RESTORATION HISTORY OF KASTAMONU ADIL BEY TOMB AND THE PRESENT PROTECTION STATUS
The tomb of Adil Bey in Terzi Village of Kastamonu center is one of the most important examples of Çandaroğulları Principality architecture. There is no inscription or tombstone on the construction date and the building of the tomb.
However, considering that the tomb, which is thought to belong to Adil Bey, the fourth ruler of Candaroğulları Principality and accepted to be ruled between 1345-1361, was built during or after Adil Bey's reign years, the building can be dated to the last quarter of the 14th century. The first floor of the two-storey structure is a square mummy, the second floor is octagonal and covered with polygonal cones. In addition to cut and rubble stone material, brick material was used in the building. The Tomb of Adil Bey is important in terms of shedding light on the historical and artistic practices of the Candaroğulları Principality, which has survived to a very limited number as far as the Turkish Islamic cultural heritage. Based on a limited number of sources on the tomb of Adil Bey, it was found that the structure was restored several times, but sufficient explanatory information and documents regarding the restoration of the tomb could not be reached. However, considering the current situation of the Tomb of Adil Bey, it is certain that it has been officially registered and unregistered many times. When the relevant publications, archival records and the current situation of the structure are taken into consideration, it is understood that the tomb has been structurally preserved but lost its original form to a great extent. In this study, which we have chosen for the purpose of addressing the existing problems and evaluating them in accordance with the principles of modern restoration, the historical and architectural features of the tomb of Kastamonu Adil Bey are mentioned and evaluations are made based on the restoration history and current conservation status.

Anahtar Kelimeler

Adil Bey, Restorasyon, Candaroğulları, Kastamonu

Kaynakça

• Ahunbay, Z., (2009), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon (5. Baskı), İstanbul: Yem Yayın. Asatekin, N., G., (2004), Kültür ve Doğa Varlıklarımız. Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız?, “Venedik Tüzüğü (1964)”, Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. Aslanapa, O., (1993), Türk Sanatı Tarihi, İstanbul: Remzi Kitap Evi. Caneva, G., N., M., P., and Salvadori, (1991), Biology İn The Conservation Of Works Of Art, Rome: ICCOM, pp.89-91. Eskici, B., Akyol, A., A., Kadıoğlu, Y., K., (2006), “Erzurum Yakutiye Medresesi Yapı Malzemeleri, Bozulmalar ve Koruma Problemleri”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, S.46, s. 165-188. Eskici, B., Akyol, A., A., Kadıoğlu, Y., K., (2008), “Payas Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi Yapı Malzemeleri, Buralarda Görülen Bozulmalar Ve Çözüm Önerileri”, 23. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dösimm Basımevi. Cöngeloğlu, Y., (1977), Kastamonu ve Çevresi Türbeleri, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat tarihi Bölümü, Türk Sanatı Kürsüsü, (Yayımlanmamış Lisanas Tezi), İstanbul. Çiftçi, F., (1995), Kastamonu Camileri – Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserleri,. Ankara Çiftçi, F., (2018), Kastamonu Camileri – Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserleri-I, Kastamonu. Gökoğlu, Ahmet, (1952), Paphlagonia, Kastamonu, Sinop, Çankırı, Safranbolu, Bartın, Bolu, Gerede, Mudurnu, İskilip, Bafra, Alaçam, ve Civarı Gayri Menkul Eski Esreleri ve Arkeolojisi, Kastamonu. İbret, Ü., Aydınözü, D., Uğurlu, M., (2015), “Kastamonu Şehrinde Kültür Ve İnanç Turizmi”, Marmara Coğrafya Dergisi, S.32, s.239-269, Temmuz, İstanbul. Küçükkaya, A., G., (2004), Taşların Bozulma Nedenleri Koruma Yöntemleri, İstanbul. Koç, İ., Asar, H., (2017), “Tarihi Kastamonu Şehiriçi Hanlarının Ticari Ve Kültürel Fonksiyonlar Bağlamında Değerlendirilmesi”, ARTİUM, Cilt 5, Sayı 1, s.1-13. Öney, G., (1976), Türk Çini Sanatı, İstanbul: Binbirdirek Matbaacılık Sanayii A. Ş. Yayınları,. Öney, G., (1989), Beylikler Devri Sanatı XIV.-XV. Yüzyıl (1300-1453), Ankara: Türk Tarihi Kurumu Basım Evi. Serin, N., (2018), Selçuklu Ve Beylikler Dönemi Kastamonu Camileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi Ve Sanatları Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta. Şener, Y., S., (2009), “Mozaiklerin korunmasında Temel Kriterler”, XI. Uluslararası Antik Mozaik Sempozyumu, Tam Metin içinde (s. 873-882), Bursa. Şener, Y. S., Şahin, D., (2013), “Bursa Orhan Gazi Türbesi: Opus Sectile Taban Döşemesi, Mevcut Korunma Durumu ve Restorasyona Yönelik Öneriler”, JMR, Uludağ Unıversty Journal Of Mosaıc Reserarch, Volume:6, p.45-57, Turkey. Şener, Y., S., (2014), “Ani Şehir Surları, Koruna Sorunları ve Çözüme Yönelik Öneriler”, Turkish Studies, İnternational For The Languages, Literature Abd History Of Turkish Or Turkic, Volume: 9/10, p. 977-990, Ankara. Turizm Envanterleri, (1964), Karadeniz Bölgesi, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, Turizm Genel Müdürlüğü, Etüt ve Planlama Dairesi. Torraca, C., (1988), “Porous Bulding Materials, Materials Sciens For Architectural Conservations”, 3th Edition, ICCROM Yetkin, Ş., (1986), Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişimi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyet Fakültesi Yayınları,. kastamonu.ktb.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.07.2019) https://www.kuzka.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.07.2019) https://www.eski-eser.com/restorasyon-temel-kavramlari-sozlugu/ (ErişimTarihi:16.07.2019)