İslâm’ın İlk Döneminde Mübâreze Geleneği

Yıl 2020, Sayı: 5, 21 - 48, 28.06.2020

Abdullah Duman

Öz

Tarihin oluşmasında temel unsur fıtrat kanunlarıdır. Fıtrat kanunları değişmedikçe tarihin akışının değişmesi mümkün değildir. İnsan var oldukça bu kanunlar da var olacaktır. Fıtrat kanunları var oldukça da dünyada savaşsız bir dönem yaşanmayacaktır. Tarihî hadiseler dikkatli bir şekilde incelenirse geçmiş ve gelecekte yaşanan olayların hemen hemen hiç değişmediği görülecektir. İbn Haldun’un ifadesi ile geçmiş geleceğe suyun suya benzemesinden daha fazla benzemektedir. Hadiselerin birbirine bu kadar benzemesinin temel sebebi insanda var olan sevgi, aşk, muhabbet, öfke, kin, nefret ve doymak bilmeyen hırs gibi donanımlardır. Bu donanımların sebep olduğu savaşlar ise kazanma üzerine kurgulanmaktadır. Bunun için de insanlar girmiş oldukları savaşı kazanmak için tarihin akışı içinde çeşitli strateji ve taktikler geliştirmişlerdir. Bu strateji ve taktiklerden birisi de mübârezedir. Mübârezenin amacı, kazanan tarafın moralini ve cesaretini artırarak karşı tarafa üstünlük sağlamaktır. Mübâreze tarihte bilinen ve çok sayıda millet tarafından uygulanan bir mücadele şeklidir. Bununla birlikte bu mücadele şeklinin örneklerine ve şekline kaynaklarda sıkça rastlanmamaktadır. Bu çalışmada Asr-ı Saadet ve Hulafâ-i Râşidîn döneminde Araplarda mübâreze geleneği araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Savaş, Strateji, Mübâreze, Tarih, Kahraman

One-On-One War Tradition in the First Period of Islam

Öz

The basic element in the formation of history is the laws of human nature. It is not possible to change the course of history unless the laws of human nature are changed. As long as there is human, these laws will also exist. As long as there are laws of human nature, there will be no war-free period in the world. If historical events are analyzed carefully, it will be seen that the past and future events have hardly changed. With the testimony of Ibn Khaldun, the past is more resemble the future than resembling water to water. The main reason why events are so similar to each other are equipment such as love, affection, compassion, anger, hatred, hate and insatiable ambition. Battles caused by these equipments are fictionalized on winning. For this, people have developed various strategies and tactics in the course of history to win the wars they have entered. One of these strategies and tactics is one on one war (mubaraze). The aim of the one on one war is to increase the morale and courage of the winning party and to gain superiority to the other party. The one-on-one war is a form of struggle known in history and practiced by a large number of nations. However, examples and shape of this form of struggle are not frequently encountered in sources. In this study, one on one war tradition in Arabs during the period of Happeness Age and the Four Caliphs was investigated.

Anahtar Kelimeler

War, Strategy, One-on-One War, History, Hero

Kaynakça

• el-Bağdâdî, Muhammed b. Habîb. (1980). Kitâbü’l-Münemmak fî Ahbâri Kureyş. Fâruk, H. A. (Tas. ve Ta’lik.). Beyrut: Âlemü Kütüb.
• el-Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. (1992). Kitâbü’l-Cümel min Ensâbi’l-Eşrâf. XIII, Zekkâr S.- Zerkelî R. (Tah. ve Tak.). Beyrut: Dâru’l Fikr.
• Beydeba Abdullah b. el-Mukaffa, (2018), Kelile ve Dimne, Arapça Metin ve Tercüme. Karaman, H.–Topaloğlu, B. (Çev). İstanbul: Ensar Yay.
• Bozkurt, N.- Küçükaşçı, M. S. (2003). Mekke. İslâm Ansiklopedisi içinde. (38. ss. 555-563). Ankara: TDV Yay.
• Cevâd Ali. (1993). el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm. V. Byy.
• Cüveynî, Alaaddin Ata Melik. (2013). Tarih-i Cihan Güşa. Öztürk, M. (Çev.). Ankara: TTK Yay.
• ed-Dineverî, Ebu Hanîfe Ahmed b. Dâvud. (1888). Kitâbü Ahbâri’t-Tıvâl. Circâs, F. Y. (Tash.). Leyden: Matbaatü Bril.
• ed-Dineverî, Ebu Hanîfe. (2017). el-Ahbâru’t-Tıvâl. Akman Z.–Aytemür, H. S. (Çev). Ankara: Ankara Okulu Yay.
• Duman, A. (2018). Türklerde Teke Tek Savaş Geleneği. Türkküm- 2018 Uluslararası Türk Kültürü ve Medeniyeti Kongresi, Balıkesir:
• Fayda, M. (1987). Hâlid b. Velîd, İslâm Ansiklopedisi içinde. (15. ss. 289-292). İstanbul: TDV Yay.
• Fayda, Mustafa. (1992). Bedir Gazvesi, İslâm Ansiklopedisi içinde. (5. ss. 325-327). İstanbul: TDV Yay.
• Halife b. Hayyât. (2001). Tarihu Halife b. Hayyât. Bakır, A. (Çev.). Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Hândmîr, Gıyâsüddîn b. Hâce Hümâmüddîn Muhammed b. Hâce. (1395). Habîbü’s-Siyer fî Efrâdi’l-Beşer. II, Tahran: Kitâp Fürûş-ı Hayyâm.
• İbn Abdi’l-Ber, Ebî Ömer Yusuf b. Abdullah en-Nemerî. (2002). el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb. Mürşid, A. (Yay. Haz.). Ürdün: Dâru’l-A’lâm.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muhammed b. Abdülkerîm b. Abdülvâhid eş-Şeybânî. (1987). el-Kâmil fî’t-Târîh. II, Ebî’l-Fidâ Abdullah el-Kâzî. (Tah.). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. (2012). Üsdü’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• İbn Hazm el-Endülüsî, Ebî Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. (1982). Cemheretü Ensâbi’l-Arab. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. (Tah. ve Ta’lîk.). Kahire: Dâru’l-Maârif.
• İbn Hişâm. (1994). es-Sîretü’n-Nebeviyye/Sîret-i İbn-i Hişam Tercümesi. III, Ege, H. (Terc.). İstanbul: Kahraman Yay.
• İbn Kesîr, Ebi’l-Fidâ. (1967). el-Bidâye ve’n-Nihâye. IV, Beyrut: Mektebetü’l-Maârif.
• İbn Miskeveyh, Ebî Ali Ahmed b. Muhammed b. Ya’kûb. (2003). Tecâribü’l-Ümem ve Taâkıbü’l-Himem. I, Seyyid Kisravî Hasan. (Tah.). Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Menî el-Hâşimî el-Basrî. (2015). Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. Polat, M. (Çev.). İstanbul: Siyer Yay.
• İbn Şihâb ez-Zührî. (2016). el-Meğâzî İlk Dönem İslâm Tarihinde Savaşlar. Akdoğan M. N. (Çev.). Ankara: Ankara Okulu Yay.
• Mustafa İ., Zeyyât, H. A., Abdülkâdir, H. ve Neccâr, M. A. (1986). Mu’cemü’l-Vasît. I, İstanbul: Çağrı Yay.
• el-İsfehânî, Ebü’l-Ferec Ali b. Hüseyin. (2008). Kitâbü’l-Eğânî. XXII, Abbas, İ.- es-Seâfîn, İ.- Abbâs, B. (Tah.). Beyrut: Dâru Sadr.
• Kaya, M. (2000). İskender, İslâm Ansiklopedisi içinde. (22. ss. 555-557). İstanbul: TDV Yay.
• Lauffer, S. (2000). Büyük İskender. Sorguç, N. (Çev.). İzmir: İlya Yay.
• el-Mes’ûdî, Ebi’l-Hasan Ali b. Hüseyin. (1893). Kitâbü’t-Tenbîh ve’l-İşrâf. Leyden: Tab’atü Bril.
• Mîrhând, Hümâmüddîn Muhammed b. Burhânüddîn Hâvendşâh b. Kemâlüddîn. (1339). Ravzatü’s-Safâ fî Sîreti’l-Enbiyâ ve’l-Mülûk ve’l-Hulefâ. IV, Tahran: Kitâp Fürûş-ı Hayyâm.
• Muhammed Hamîdullah. (1980). İslâm Peygamberi. I,Tuğ, S. (Çev.). İstanbul: İrfan Yay.
• Muhammed Hamîdullah. (1998). Hendek Gazvesi. İslâm Ansiklopedisi içinde, (17. ss. 194-195). İstanbul: TDV Yay.
• Muhammed Hamîdullah. (1998). Hudeybiye Antlaşması. İslâm Ansiklopedisi içinde. (18. ss. 297-299). İstanbul: TDV Yay.
• Muhammed Hamîdullah. (1998). Hayber. İslâm Ansiklopedisi içinde. (17. ss. 20-22). İstanbul: TDV Yay.
• Muhammed Hamîdullah. (1998). Huneyn Gazvesi. İslâm Ansiklopedisi içinde. (18. ss. 376-377). İstanbul: TDV Yay.
• Muhammed Hamîdullah ve Avcı, C. (2012). Uhud Gazvesi. İslâm Ansiklopedisi içinde. (42. ss. 54-57). İstanbul: TDV Yay.
• Cemâl M. (1991). Antere. İslâm Ansiklopedisi içinde. (3. ss. 237). İstanbul: TDV Yay.
• Mutçalı, S. (2015). Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yay.
• Önkal, Ahmet. (2006). Müseylimetü’l-Kezzâb. İslâm Ansiklopedisi içinde. (32. ss. 90-91). İstanbul: TDV Yay.
• Şebânkâreî Muhammed b. Ali b. Muhammed. (1376). Mecmeu’l-Ensâb. Mîrhâşim M. (Neşr.). Tahran: İntişârât-ı Emîr-i Kebîr.
• Taberî, Ebî Ca’fer Muhammed b. Cerîr. (1987). Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk. III, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Taberi. (1992). Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, V, Ugan, Z. K.–Temir, A. (Çev.). İstanbul: MEB Yay.
• Taneri, A. (1993). Celâleddin Hârizmşah. İslâm Ansiklopedisi içinde, (7. ss. 248-250). İstanbul: TDV Yay.
• Topaloğlu, N. (1994). Ebû Âmir el-Eş’arî. İslâm Ansiklopedisi içinde. (10. ss. 94). İstanbul: TDV Yay.
• Vâkıdî, Ebî Abdullah Muhammed b. Ömer. (1855). Kitâbü’l-Meğâzî. Kalkütta: Babtıst Mıssıon Press.
• Ya’kûbî, Ahmed b. Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb. (2010). Târîhu’l-Ya’kûbî. I, Abdu’l-Emîr Mühnâ, (Tah.). Beyrut: Şeriketü’l-İlmiyyeti’l-Matbûa.
• Yâkût el-Hâmevî, Şihâbüddîn Ebî Abdillâh b. Abdillâh er-Rûmî el-Bağdâdî. (1977). Mu’cemü’l-Buldân. II, Beyrut: Dâru Sadr.
• Yücesoy, H. (2001). Kâdisiye Savaşı. İslâm Ansiklopedisi içinde. (24. ss. 136-137). İstanbul: TDV Yay.