Tanıyanların Dilinden Kinyas Kartal'ın Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri

Yıl 2020, Sayı: 6, 189 - 206, 25.12.2020

Gönül Ebiri

Öz

Kinyas Kartal, 1965-1977 yılları arasında dört dönem milletvekilliği
yapmış eski siyasetçilerimizdendir. 1900 yılında Iğdır'ın Torun Köyü'nde
dünyaya gelen Kinyas Kartal, Rusya'da Çarlık döneminde yüzbaşı olarak
görev yapmıştır. Ancak 1917 Bolşevik Devrimi sonrasında yaşanan şiddet
olayları ve Ermenilerin baskıları sonucunda Kartal'ın da mensubu olduğu
Brukan aşireti Türkiye'ye göç etmiş, Kartal ve ailesi de Van'da Dibekdüzü
köyüne yerleşmişlerdir. Kartal, amcası Hüseyin Bey'in ölümünden sonra
aşiretin başına geçerek reislik yapmaya başlamıştır. 1925 yılında yaşanan Şeyh
Said İsyanı sonrasında sürgüne gönderilen Kartal, 1937 ve 1960 yıllarında da
farklı sebeplerden yine sürgün edilmiştir. Kartal ailesinden ilk olarak siyasete
atılan kişi Hamit Kartal'dır. Kinyas Kartal'ın ise Demokrat Parti (DP) Van İl
Başkanı olarak başlayan siyasi hayatı 1965, 1969, 1973, 1977 yıllarında
yaptığı milletvekillikleriyle devam etmiştir. 1965 yılında Süleyman Demirel
ile Meclis'e giren Kinyas Kartal, son seçimi olacak olan 1987 seçimlerine
kadar Adalet Partisi ve Doğruyol Partisi'nde milletvekilliği yapmıştır. Dört
dönem bulunduğu Meclis'te en yaşlı üye olma sıfatıyla 1977'de Geçici Meclis
Başkanlığı da yapmıştır. Bu çalışmanın amacı uzun süre milletvekili olarak
görev alan, Türk siyasi hayatında yer edinmiş Kartal'ın onu tanıyanların
dilinden kişiliğini ve siyasi hayatının portresini ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler

Kinyas Kartal, Van, Türk siyaseti, aşiret

Destekleyen Kurum

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi BAP Birimi

Proje Numarası

5937

TANIYANLARIN DİLİNDEN KİNYAS KARTAL’IN HAYATI VE SİYASİ FAALİYETLERİ

Öz

Kinyas Kartal is one of our former politicians who served as a member
of parliament for four terms between 1965-1977. Kinyas Kartal, who was born
in Torun Village of Iğdır in 1900, served as a captain in Russia during the
Tsarist period. However, the 1917 Bolshevik as a result of the pressures of
incidents of violence and Armenians after the Revolution Eagle also members
of that Bruker tribe who emigrated to Turkey, Eagle and his family are settled
in Van Dibekdüz village. After the death of his uncle Hüseyin Bey, Kartal
became the head of the tribe and started to be the head of the tribe. Kartal, who
was exiled after the Sheikh Said Revolt in 1925, was exiled again for different
reasons in 1937 and 1960. The first person from the Kartal family to enter
politics is Hamit Kartal. Kinyas Kartal's political life, which started as the
Democrat Party (DP) Van Provincial Chairman, continued with the deputies
he made in 1965, 1969, 1973 and 1977. Kinyas Kartal, who entered the
Parliament with Süleyman Demirel in 1965, served as a member of the Justice
Party and the Doğruyol Party until the 1987 elections, which will be the last
election. He also served as the Chairman of the Temporary Assembly in 1977
as the oldest member in the Assembly, where he had four terms. The purpose
of this study is to reveal the portrait of Kartal, who has taken a place in Turkish
political life by serving as a deputy for a long time, in the language of those
who know him.

Proje Numarası

5937

Kaynakça

• Açıköz, E.S. (2013). Türkiye’de Siyasal Partiler. Kabasakal, M. (Der.). İstanbul: Es Yayınları.
• Ahmad, F. (2006). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çelebi, K.(1990). Doğunun Yıldızı Van(Bütün Yönleriyle), İstanbul, 1990, 357.
• Güven, S. (2013). Kara Düşen Sarıkamış. İstanbul: Görsel Matbaacılık.
• Karpat, K.H. (2014). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel Ekonomik Temeller, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kartal, B. (2014). Sosyolojik Açıdan Bruki Aşireti ve Kinyas Kartal, Ankara: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları.
• Kartal, K. (1987). Erivan’dan Van’a Hatıralarım, Ankara: Anadolu Basın Birliği Genel Merkezi Genel Başkanlık Özel.
• Kartal, K. ve Bucak, F.(1962). Biz 55’ler. Ankara: Resimli Posta Matbaası Limited Şirketi.
• Mehmetov, İ. (2009). Türk Kafkası’ nda Siyasi ve Etnik Yapı, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Ebinç, S. (2008). Doğu Anadolu Düzeninde: Aşiret- Cemaat-Devlet(1839-1950). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Gülbay, A. (2017). 12 Mart’ tan 12 Eylül’ e Türkiye’ de Seçimler ve Sonuçları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• İpek, N. (1995). Balkanlar, Girit ve Kafkaslar’dan Anadolu’ya Yönelik Göçler ve Göçmen İskân Birimlerinin Kuruluşu(1879-1912). Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,(1), 202.
• Pınar, M. (2013). Van’da Demokrat Parti Teşkilatlanması. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi, 2 (1), 33.