Hüdâyî ve Goethe’nin Şiirlerinde Hz. Muhammed

Yıl 2021, Sayı: 7, 35 - 60, 30.06.2021

Sabri Balta

Öz

Hz. Muhammed şiirin fevkalade revaçta olduğu bir dönemde dünyaya gelmiştir. O zamandan beri, O’nu şiirlerle tanımlama geleneği, diğer edebi tanımlama türlerine nazaran, şairlerin gündeminde çok daha öne çıkmıştır. O, sadece Türk-İslam edebiyatı şairleri tarafından değil, bilâkis Batı edebiyatını temsil eden şairler tarafından da şiirlere konu edilmiştir. Klasik Türk edebiyatının temsilcilerinden olan Aziz Mahmud Hüdâyî (1541-1628) de şiirlerinde Hz. Peygamber’in beşerî yönünü, ahlakını, üstün meziyetlerini, meşhur isimlerini ifade etmiş, O’nun peygamberlik yönünü ön plana çıkartmış ve O’nun sünnetine uymanın önemine dikkat çekmiştir. Deha şairi Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) ise derin ve sonsuz bir hayranlık tavrı içerisinde İslam’ın tevhid akidesini öne çıkararak Hz. Peygamber’e olan sempatilerini şiirine yansıtmıştır. Şiirlerinde O’nun davranış tarzı ve öğretisi üzerinde durarak, Hz. Peygamber’in seçkin hususiyetlerini, manevi ve fikri yönünü dile getirmiştir. Çalışmamızda, Hüdâyî ve Goethe’nin Hz. Peygamber’le ilgili şiirleri mukayeseli bir şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, Hüdâyî, Goethe, Şiir

Kaynakça

• Akpınar, A. (2005). Aziz Mahmud Hüdayi’nin Kur’an’a Vukufiyeti ve Ayetlerden İstifade Metodu (Divân Örneği). Aziz Mahmud Hüdayi Uluslararası Sempozyumu. Tam Metini içinde, Cilt 1 (s. 31-53).
• Artun, E. (2018), Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı. Adana: Karahan Kitabevi (Sekizinci Baskı).
• Atik, H. (2018). Türk İslam Edebiyatı. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları (Birinci Baskı).
• Aydın, S. (2016). İslam Düşüncesi 1. İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Aytaç, G. (2010). Goethe. İstanbul: Say Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2014). Aşk Estetiği. İstanbul: Kapı Yayınları (İkinci Basım).
• Banarlı, N. S. (2012). Bir Dağdan Bir Dağa. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat (İkinci Baskı).
• Banarlı, N. S. (2016). Edebiyat Sohbetleri. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat (Yedinci Baskı).
• Banarlı, N. S. (2010). Türkçenin Sırları. İstanbul, Kubbealtı Neşriyat (Otuzbeşinci Baskı).
• Demirbağ, Ö. (1991). Divan Şiirinde Hz. Muhammed (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Derin, S. (2006). İngiliz Oryantalizmi ve Tasavvuf. İstanbul: Küre Yayınları (Birinci Basım).
• Doğan, N. (2012). Alman Sosyoloji Geleneği. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Düzdağ, M. E. (2011). Safahat. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Güngör, Z. (2005). Aziz Mahmud Hüdayi Divanında Hz. Muhammed İmajı. Aziz Mahmud Hüdayi Uluslararası Sempozyumu. Tam Metini içinde, Cilt 1 (s. 437-448).
• Gürdamur, E. (2019). İslam Hayranı Bir Aydınlanma Şairi: Goethe. Diyanet Aylık Dergi, 342, 64.
• Hegel, J. W. F. (2016). Tarih Felsefesi 1. Kaplan, Y. (Çev.), İstanbul: Külliyat Yayınları (1. Baskı).
• Kabaklı, A. (2016). Divan Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı (Dördüncü Baskı).
• Kabaklı, A. (2015). Sanat ve Edebiyatımız. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı (İkinci Baskı).
• Kabaklı, A. (2015). Tasavvuf, Tarikat, Edebiyat. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı (Üçüncü Baskı).
• Kahraman, A. (2003). Goethe’nin “Mahomets Gesang” Şiiri: Türkçe Çevirileri Üzerine. Diyanet İlmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) Özel Sayı 2, 575-588.
• Kısakürek, N. F. (2010). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları (Yetmişinci Baskı).
• Maksudoğlu, B. (1967). Goethe ve İslam, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, 187-212.
• McNeill, W. (2015). Avrupa Tarihinin Oluşumu. Kaplan, Y. (Çev.), İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Mermer, A., Deniz, S., Yavuz, B., Keskin, N. K., Lütfü, A. ve Eflatun, M. (2017). Eski Türk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları (Ondördüncü Baskı).
• Okay, O. (1989). Mehmed Akif. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okuyucu, C. (2013). Divan Edebiyatı Estetiği. İstanbul: Kapı Yayınları (Beşinci Baskı).
• Ökten, S. (2015). Gelenek Sanat ve Medeniyet. İstanbul: Sufi Kitap (Birinci Baskı).
• Ökten, S. (2008)., Yahya Kemal’in Rüzgârıyla Düşünceler ve Duyuşlar. İstanbul: Ötüken (Altıncı Basım).
• Özkan, S. (2009). Goethe, Doğu-Batı Divanı. Tercüme, Yorum ve Açıklamalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özköse, K. (2005). Azîz Mahmud Hüdâyî’de Nûr-ı Muhammedî Telâkkisi. Aziz Mahmud Hüdayi Uluslararası Sempozyumu. Tam Metini içinde, Cilt 1 (s. 231-238).
• Parlatır, İ. (1993). Tevfik Fikret Dil ve Edebiyat Yazıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları (İkinci Baskı).
• Sarıçam, İ. (2007). Hz. Muhammed’in Mesajının Batı Şairlerine Etkisi: Goethe Örneği. İslami İlimler Dergisi, 521-530.
• Tarnas, R. (2015). Batı Düşüncesi Tarihi I. Kaplan, Y. (Çev.), İstanbul: Külliyat Yayınları (3. Baskı).
• Tatcı, M. ve Yıldız, M. (2005). Aziz Mahmud Hüdâyî, Divan-ı İlahiyat. İstanbul: Sahaflar Kitap Sarayı.
• Tatcı, M. (2019). Aşktan Söyler Bu Dilim. İstanbul: H Yayınları (Birinci Baskı).
• Yılmaz, Ö. (2014). Alman Mistik Düşüncesi. İstanbul: İnsan Yayınları (1. Baskı).
• Yılmaz, H. K. (1990). Azîz Mahmûd Hüdâyî, Hayatı-Eserleri-Tarikatı. İstanbul: Erkam Yayınları.
• Yüceer, İ. (2005). Aziz Mahmud Hüdayi’nin Metafizik Dünyası. Aziz Mahmud Hüdayi Uluslararası Sempozyumu. Tam Metini içinde, Cilt 1 (s. 121-170).